به گزارش خبرنگار ایمنا، جایگاه صنعت توریسم و گردشگری در سطح جهانی و نقش آن در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه، موجب توجه بیشتر به ابعاد مختلف آن در سال‌های اخیر شد اما با شروع کرونا این صنعت دچار تغییراتی گسترده شد که روزهای سختی را برای گردشگری به وجود آورد و در این راستا شاید بتوان یکی از مشهودترین پیامدهای همه‌گیری ویروس کرونا در ایران و جهان را تأثیر مستقیم بر صنعت گردشگری دانست.
در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ حوزه خدمات سفر و گردشگری در میان دیگر صنایع بیشترین آسیب را از ویروس کرونا دید و در این راستا آمار جهانی نشان می‌دهد سفرهای بین‌المللی در منطقه آسیا حدود ۸۲ درصد و در ایران نیز حدود ۹۴ درصد کاهش داشته است؛ بر اساس گزارش وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بیشترین میزان خسارت در خصوص مراکز اقامتی (۵۴ درصد) بوده و در میان در استان‌های مختلف نیز خراسان رضوی با ۲۳,۲۴۶ میلیارد ریال بیشترین میزان خسارت در صنعت گردشگری را متحمل شده است.
(بر اساس گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس در هفتم اردیبهشت سال ۱۴۰۱ منتشر کرد) بر اساس گزارش‌های سازمان جهانی جهانگردی اگرچه وضعیت گردشگری در این سال (۱۴۰۱) با تسریع در فرایند واکسیناسیون جهانی، کاهش محدودیت‌های ورود به کشورها و درنتیجه افزایش اعتماد مسافران رو به بهبود بود اما میزان نرخ‌های رشد ثبت شده همچنان در مقایسه با وضعیت قبل از شیوع بیماری کرونا چندان چشمگیر نبود؛ به‌عنوان مثال شمار گردشگران بین‌المللی در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال گذشته حدود ۴ درصد افزایش داشته این در حالی است که در قیاس شمار گردشگران سال ۲۰۲۱ با سال ۲۰۱۹ یعنی زمان پیش از همه‌گیری ویروس کرونا هنوز ۷۲ درصد اختلاف وجود دارد.
از طرفی بر اساس نظرسنجی انجام شده توسط سازمان جهانی جهانگردی، بازگشت به وضعیت عادی قبلی تا سال ۲۰۲۴ به درازا خواهد کشید و بر همین اساس شاهدیم که ولی تیموری معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی وقت در مهر سال ۱۳۹۸ اعلام کرده بود: «در شش ماه نخست سال ۱۳۹۸، ۴ میلیون و ۹۹۸ هزار و ۲۱۵ نفر گردشگر خارجی به ایران سفر کرده‌اند که این آمار در سال ۱۳۹۷، ۳ میلیون و ۹۵۶ هزار و۷۱ نفر بود.» و از طرفی علی اصغر شالبافیان معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی در نشست خبری خود _سوم مهر_ اعلام کرد: «در نیمه اول سال ١۴٠٢ بیش از ٣ میلیون و ٣۵۴ هزار گردشگر خارجی به ایران سفر کردند که نسبت به سال گذشته رشد ٣٨ درصدی را نشان می‌دهد.»
معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی: در نیمه اول سال ١۴٠٢ بیش از ٣ میلیون و ٣۵۴ هزار گردشگر خارجی به ایران سفر کردند.
گردشگری داخلی پس از کرونا با چه شرایطی مواجه شد؟
در همین راستا مصطفی فاطمی، مدیرکل دفتر توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: در حوزه گردشگری داخلی به محض رفع محدودیت‌های کرونایی سفرها به سرعت شروع شد و به این دلیل که مدتی با محدودیت مواجه بودیم در ابتدا با سونامی گردشگر روبرو شدیم یعنی به قدری شدت رشد زیاد بود که در برخی از شهرها از جمله کاشان با مشکل مواجه شدیم و تمام ظرفیت‌های اقامتی اضطراری را به خدمت گرفتیم.
وی ادامه می‌دهد: یکی از مشکلات موجود نیز این بود که بسیاری تجهیزات گردشگری در دوران کرونا با مشکلاتی مواجه شد و برخی از آن‌ها به ورشکستی و تعطیلی رسیدند که بازگرداندن آن‌ها نیازمند تأمین مالی بود که بخشی با وام‌ها بازآفرینی شدند اما برخی نیز موفق نشدند.
رشد مطلوب سرمایه‌گذاری‌ها پس از کرونا
اگر چه کرونا درآمد گردشگری را متوقف کرد اما سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری متوقف نشد و طرح‌های حوزه‌ی گردشگری و صنایع‌دستی رونمایی و به بهره‌برداری رسید و بر همین اساس مدیرکل دفتر توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی می‌گوید: شدت سرمایه‌گذاری‌هایمان پیش از کرونا با رشدی مطلوب مواجه شد و پس از کرونا نیز روند سرمایه‌گذاری نه مانند قبل اما به روندی مطلوب رسیده است.
وی در خصوص راه‌های جبران خسارت وارد شده به گردشگری در ایام کرونا توضیح می‌دهد: برای جبران خسارت‌های ناشی از کرونا در صنعت گردشگری بیشتر تصمیمات به‌صورت منطقه‌ای اتخاذ می‌شد و در این راستا در برخی از مناطق از وام‌ها استفاده شد، در سطح کشور نیز کمیته گردشگری ستاد کرونا تصمیماتی را برای تعویق معوقات بانکی و… اتخاذ می‌کرد.
فاطمی در خصوص راهکارهای بلند مدت برای رونق صنعت گردشگری، با تاکید بر اینکه صنعت گردشگری به‌واسطه سفرها رقم می‌خورد و در این مسیر موضوع قدرت مالی مردم قابل اهمیت است، خاطرنشان می‌کند: اگر بتوانیم تنوع گردشگری را برای اقشار مختلف جامعه فراهم و برای آن‌ها برنامه‌ریزی کنیم بهتر می‌توانیم توزیع سفر داشته باشیم.
مدیرکل دفتر توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی: اگر بتوانیم تنوع گردشگری را برای اقشار مختلف جامعه فراهم و برای آن‌ها برنامه‌ریزی کنیم بهتر می‌توانیم توزیع سفر داشته باشیم.
افزایش آمار گردشگران چینی و روسی
مصطفی شفیعی شکیب، رئیس جامعه تورگردانان ایران نیز به ایمنا می‌گوید: بازگشت گردشگری ایران به حالت و روال عادی بستگی به شرایط اقلیمی و سیاسی کشورها نیز دارد و با توجه به این نکته در حال حاضربه‌علت تحریم‌ها از طرف گردشگران کشورهای اروپایی و آمریکا به حالت قبل باز نگشتیم اما کشورهایی که استقلال نسبی داشته و تحت تأثیر تحریم‌ها قرار ندارند همچنان در حال فرستادن تورهایشان هستند.
وی با تاکید بر اینکه برقراری روابط سیاسی یکی از مهم‌ترین عوامل در رونق گردشگری است که این امر به اقدامات دولت بازمی‌گردد، ادامه می‌دهد: در حال نسبت به قبل با افزایش توریست از روسیه و چین مواجه بودیم اما نسبت به دیگر کشورها هنوز به شرایط پیش از قبل کرونا باز نگشتیم
رئیس جامعه تورگردانان ایران با اشاره به آمار منتشر شده از سمت وزارت میراث فرهنگی در خصوص تعداد گردشگران در نیمه نخست سال جاری خاطرنشان می‌کند: آمار ارائه شده توسط وزارت میراث با معیارهای ما یعنی اقامت حداقل ۲۴ ساعت در هتل، همراه بودن با تور و داشتن برنامه، متفاوت است یعنی آمار وزارت میراث آمار افرادی است که از مرزها وارد کشور شدند؛ ما هنوز آمار دقیقی از تعداد گردشگران شش ماهه نخست سال نداریم اما فکر می‌کنم حدود ۴۰۰ هزار نفر باشند.
رئیس جامعه تورگردانان ایران: نسبت به قبل با افزایش تعداد توریست از روسیه و چین مواجه بودیم.
واکسیناسیون عمومی از عوامل مؤثر ورود تورهای گردشگری به کشور بود
همچنین مرتضی خاکسار، کارشناس ارشد اقتصاد گردشگری و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با ایمنا با بیان اینکه شیوع کرونا ضربات خود را به تمام صنایع خصوصاً حوزه گردشگری وارد کرد، اظهار می‌کند: در سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ در ایران با کسری بودجه مواجه و آسیب ۴۴ درصدی در حوزه گردشگران داخلی مواجه بودیم و از طرفی نیز میزان ورودی گردشگران تخریب شد.
وی با بیان اینکه بلایای طبیعی باعث می‌شوند تا با تجارب قوی‌تری حرکت کنیم و بر این اساس در موضوع گردشگری نیز باید زیربناسازی و پایه‌های کارمان قوی‌تر شود تا با آسیب کمتری مواجه شویم، ادامه می‌دهد: یکی از اقدامات دولت سیزدهم این بود که واکسیناسیون عمومی را آغاز کرد که این امر موجب بازگشت اعتماد از دست رفته مردم و در نهایت باعث بسترسازی برای ورود تورها شد.
کارشناس ارشد اقتصاد گردشگری و استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه صندوق‌های مالی حمایتی می‌توانند بهترین پیشنهاد برای عبور بهتر و راحت‌تر از بحران‌های گردشگری باشند، می‌گوید: امروزه صندوق‌های بیمه به‌عنوان بال محافظ برای مردم عمل می‌کنند و در این راستا صنعت توریسم هم می‌تواند با طرح‌های حمایتی دولت تقویت شود که در این مسیر هماهنگی میان دولت و فراکسیون‌های تخصصی مردم در گردشگری از عوامل مؤثری است که به رونق گردشگری کمک می‌کند.
لزوم در نظرگیری صندوق حمایتی برای فعالان عرصه گردشگری
وی اضافه می‌کند: امروزه بسیاری از کشورها سرمایه‌گذاری فراوانی برای موضوع گردشگری داشته‌اند و در این راستا اینکه در بستر قانونی و برحسب وضعیت موجود به‌طور سالانه صندوقی را برای فعالان بخش گردشگری در نظر بگیریم، تأثیر فراوانی بر موضوع گردشگری خواهد داشت، همچنین می‌توانیم از تجارب قبلی خود در دوران کرونا بهره ببریم تا شالوده‌های گردشگری کمتر آسیب ببیند.
خاکسار تاکید می‌کند: دولت باید از طریق پوشش‌های صندوق‌های بیمه یا به‌واسطه نمایندگان وزارت گردشگری بودجه‌ای را از مجلس بخواهد تا این بودجه برای رونق تولید در اختیار فعالان گردشگری قرار بگیرد در این راستا هماهنگی دولت، نمایندگان وزارت گردشگری و مجلس شورای اسلامی برای برقراری مصوبات می‌تواند عاملی مؤثر باشد تا سیاست‌های جدید بیمه‌ای را در بخش صنعت گردشگری تدوین کرده و به‌صورت قانون دربیاوریم، همچنین باید در ۳۱ استان کشور نظرسنجی‌هایی انجام شود تا نقاط ضعف و قوت صنعت گردشگری بهره‌برداری و در ادامه به مرکز آمار وزارت گردشگری بیایند.
وی با اعلام اینکه در زمینه احیای صنعت گردشگری ۲ شانس داریم، عنوان می‌کند: مورد اول اینکه رتبه دهم جهان در جاذبه‌های طبیعی و تاریخی و رتبه نهم در تاریخ تمدنی را داریم.
ایران دارای رتبه دهم در جاذبه‌های طبیعی و رتبه نهم در دارا بودن تاریخ تمدنی است.
از حرکت یک گردشگر ۱۵۰ زنجیره شغل به حرکت در می‌آید
کارشناس ارشد اقتصاد گردشگری و استاد دانشگاه با یادآوری اینکه دوران کرونا عاملی شد تا برای دیگر مسائل نیز آماده باشیم و از تجارب منفی آن برای موارد مثبت استفاده کنیم، خاطرنشان می‌کند: بر اساس شعار سازمان جهانی گردشگری، گردشگری تنها فعالیت زنجیره‌ای است که از حرکت یک گردشگر ۱۵۰ زنجیره شغل به حرکت در می‌آیند و این امر نشان‌دهنده سهم مؤثر گردشگری در اقتصاد دنیا است که باید از این ظرفیت بزرگ سهم خود را دریافت کنیم.
وی در پایان می‌گوید: برگزاری سمینارهای استانی برای انتقال تجارب و برنامه‌ریزی، بررسی نیازها و چالش‌های استان‌ها و بررسی تدوین لایحه بیمه صنعت گردشگری، برقراری کنفرانس بین‌المللی میان کشورهای آسیایی برای تبادل تجارب قبل و بعد از کرونا از جمله راهکارهای رونق بیشتر صنعت گردشگری در بلندمدت است.
به گزارش ایمنا واکسیناسیون عمومی در ایران و جهان را می‌توان عاملی مؤثر در جهت رونق دوباره گردشگری دوران پسا کرونا دانست و در کنار این مورد، رعایت و توجه به عواملی از جمله توجه بیشتر به رعایت اصول بهداشتی، تعریف و رعایت پروتکل‌های بهداشتی، تخفیف و استمهال در بازپرداخت وام‌ها، معافیت‌های مالیاتی، انعطاف‌پذیری در کنسلی‌های سفر و… از دیگر موارد مؤثر بر رونق دوباره گردشگری بود.
اما بر اساس آماری که در ابتدا ارائه شد همچنان و به دلایل مختلف فاصله‌ای مشهود تا بازگشت به آمار پیش از کرونا داریم که در این راستا نهادها و دستگاه‌های متولی می‌توانند مواردی از جمله احیای سفر از گردشگری داخلی، تسهیل ورود گردشگران از کشورهای همسایه، منطقه و شرکای راهبردی، حمایت از کسب و کارهای موجود و توسعه کسب و کارهای جدید گردشگری، مهارت‌آموزی و آموزش، استفاده از فناوری و نوآوری، پایدارسازی صنعت گردشگری، تصویرسازی مجدد برای بازار هدف گردشگری و استفاده از درآمدهای مالیاتی برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری را در دستورکار قرار دهند تا علاوه بر رسیدن به آمار گردشگران پیش از کرونا، تحولی مجدد در این زمینه رقم بخورد.
گزارش از بهار یوسفیان، خبرنگار فرهنگ
نظر شما