به گزارش خبرنگار ایمنا، پانزدهمین اجلاس سران کشورهای گروه بریکس، شامگاه روز گذشته با حضور رهبران اقتصادهای نوظهور چین، برزیل، روسیه و هند به مدت سه روز در ژوهانسبورگ، پایتخت آفریقای جنوبی آغاز به کار کرد.
سران گروه بریکس در ژوهانسبورگ در دستور کار امروز خود سازوکار نحوه مهار سلطه جهانی مالی و اقتصادی کشورهای غربی را بررسی و رایزنی کردند. در این دیدار رهبران کشورهای عضو بریکس در نطق‌های جداگانه ضمن تشریح برنامه‌های آتی گروه بریکس خواستار تدوین برنامه‌ای هدفمند در اصلاح نظامی نظامی مالی جهانی شدند.
وبگاه خبرگزاری آلمانی دویچه‌وله با اشاره به محبوبیت گروه بریکس و رقابت کشورها برای عضویت در این گروه پرداخته و در ادامه به مزیت‌های این گروه تجاری اشاره می‌کند، بر اساس این گزارش از جمله دستاوردهای بریکس تا کنون می‌توان به بانک توسعه جدید (NDB) اشاره کرد که نزدیک به ۵۰ میلیارد دلار سرمایه برای کمک به کشورهای در حال توسعه برای پروژه‌های زیرساخت و مرتبط با تغییرات اقلیمی در اختیار دارد. در حالی که بانک جهانی تنها در سال ۲۰۲۲ بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار وام داده است.
این خبرگزاری مدعی است که این بلوک اقتصادی در تلاش برای به چالش کشیدن سلطه دلار و ایجاد یک ارز مشترک است. اما انتظار نمی‌رود ارز بریکس به این زودی‌ها به نتیجه برسد. در نتیجه، این بلوک در حال حاضر بر تعمیق استفاده از ارزهای محلی در تجارت بین اعضا متمرکز است. موفقیت محدود این گروه را می‌توان با اشاره به منافع غالباً متفاوت و رقابتی اعضای آن، به ویژه چین و هند، توضیح داد.
به گفته‌ی دویچه‌وله، گروه بریکس در دو دهه گذشته شاهد رشد نفوذ اقتصادی خود در سطح جهان بوده‌اند که عمدتاً به لطف سال‌ها رشد سرسام‌آور در چین، دومین اقتصاد بزرگ جهان از نظر تولید ناخالص داخلی، علی‌رغم کندی فعلی آن و ظهور هند به عنوان پنجمین اقتصاد قوی بوده است، در حالی که بریکس اکنون یک نیروی اصلی در تجارت بین‌المللی است، تجارت بین اعضای آن نسبتاً پایین است زیرا هیچ‌گونه توافق تجارت آزاد در سراسر بلوک وجود ندارد.
از نظر دویچه‌وله علت افزایش درخواست برای عضویت در بریکس این است که کشورهای متقاضی به دنبال جایگزینی برابر نظم جهانی به رهبری آمریکا هستند و در این راستا می‌خواهد از نفوذ اقتصادی و سیاسی این بلوک استفاده کنند، ۲۳ کشور از جمله عربستان سعودی، ایران، امارات متحده عربی، آرژانتین، اندونزی، مصر و اتیوپی به‌طور رسمی برای عضویت تمام وقت بریکس درخواست داده‌اند.
به گفته این خبرگزاری، چین به منظور افزایش نفوذ سیاسی خود در بحبوحه رقابت فزاینده با ایالات متحده، برای گسترش بریکس تاکید کرده است، همچنین روسیه به دنبال یافتن متحدان جدید در زمانی است که به دلیل جنگ در اوکراین مشمول تحریم‌های غرب قرار گرفته در این میان برزیل و هند نیز مدت‌ها است که با گسترش سریع بلوک مخالفت کرده‌اند، به‌ویژه هند که نگران افزایش قدرت و نفوذ چین است و پیش‌تر روی روسیه حساب کرده بود تا با همکاری یکدیگر نفوذ چین را محدود نگه دارند.
مجله دِنیشن دیدگاه منصفانه و واقع‌بینانه‌ای از دلایل دست‌کم نگرفتن گروه بریکس ارائه می‌کند، به گفته این نشریه، لحظه کنونی، انشعاب سرنوشت‌ساز بریکس پس از سال ابتدایی ۲۰۱۰-۲۰۰۹ است زیرا دو مورد کلیدی در دستور کار اجلاس امروز این گروه تجاری قرار دارد؛ نخست، یافتن راهی برای تجارت و سرمایه‌گذاری با یکدیگر از طریق دور زدن استفاده از دلار آمریکا و دوم، پذیرش کشورها جدید در بلوک.
به گفته این مجله، برای کشورهای جنوب جهانی، روش‌های جایگزین تأمین مالی توسعه و تسویه ارزی راه‌های جذابی برای دستیابی به خودمختاری، افزایش رشد اقتصادی و حداقل تا حدی محافظت از خود در برابر فراسرزمینی بودن تحریم‌ها هستند.
بر اساس گزارش دنیشن، دلارزدایی، حتی محدود به تجارت بین پنج کشور بریکس، یک هدف بسیار جاه‌طلبانه است و پیش‌بینی پیشرفت خاصی دشوار به‌نظر می‌رسد. هند در حال حاضر عضویت در هر گونه سازوکار ارزی جایگزین را رد کرده است، همچنین آفریقای جنوبی نیز زیاد از حرکت در این جهت حمایت نمی‌کند بر همین اساس به‌طور موقت بنظر می‌رسد ایجاد جایگزین‌هایی برای تجارت دلاری بیش از آنکه یک سیاست قابل دستیابی باشد، به عنوان یک موضوع بحث باقی مانده است.
از نظر این نشریه، گسترش تعداد اعضا، حتی در قالب دو سطحی، گام بزرگی برای بریکس خواهد بود، زیرا نشان‌دهنده یک ائتلاف بزرگ‌تر و گفت‌وگوهای گسترده‌تر در مورد ایجاد مسیرهای جدید برای حل چالش‌های مشترک است. طبیعتاً، گروه‌بندی بزرگ‌تر، تبدیل دستور کار به اقدامات مشخص را چالش‌برانگیزتر می‌کند که یک مبادله کلاسیک بین کارایی و مقیاس است.
در گزارش دنیشن به این مسئله اشاره شده که بریکس تنها گروهی نیست که از این همکاری شرق و جنوب به وجود آمده است. سازمان همکاری شانگهای (SCO) یکی دیگر از این موارد است. برخلاف بریکس که در سه قاره سرچشمه گرفت، هسته سازمان همکاری شانگهای در قلب اوراسیا با کشورهای «پنج شانگهای» چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان قرار دارد. بر همین اساس بریکس گروهی است که بیشتر بر توسعه اقتصادی تمرکز دارد، در حالی که سازمان همکاری شانگهای دستور کار گسترده‌تری را در پیش گرفته است و تمرکز آن بر امنیت و حاکمیت دولت است. سازمان همکاری شانگهای چند سالی است که در حالت گسترش اعضای خود است؛ هند، پاکستان و ایران در سال‌های اخیر به اعضای جدید آن تبدیل شده‌اند.
دنیشن مدعی شده است که از نظر کشورهای جنوب جهانی، بریکس و سازمان همکاری شانگهای گزینه مناسبی‌اند زیرا آنها تشنه ساختارهای جایگزین برای دستیابی به اساسی‌ترین اهداف خود به‌عنوان دولت‌ها و جوامع هستند؛ یعنی رسیدن به دولت‌های ثروتمند از نظر اقتصادی و حفظ هنجارهای حاکمیت کشور. ایالات متحده در جنگ سرد اغلب با تحقیر رفتار می‌کرد و برنامه‌های غربی دموکراسی و ترویج حقوق بشر به علت استاندارد دوگانه و اغلب خودخواهانه غرب، توسط بسیاری از کشورهای جنوب جهانی به عنوان تهدید تلقی می‌شود.
این نشریه نتیجه‌گیری می‌کند که نظرات زیادی در پایتخت‌های غربی وجود دارد که اهمیت سازمان‌هایی مانند بریکس و آرمان‌هایی را که نمایندگی می‌کنند نادیده می‌گیرد. منتقدان درست می‌گویند که تاکنون تأثیر آنها بیشتر نمادین بوده است تا محتوایی، اما اشتباه است که این اجلاس را صرفاً به عنوان کارگاه‌های گفت‌وگو ببینیم. اکثر کشورهای جنوب جهانی در حالی که خواهان روابط نزدیک با ایالات متحده هستند، هم‌زمان به دنبال مسیرهایی هستند که نظام تک‌قطبی را به چالش می‌کشد تا رفاه و امنیت آنها را در برابر فشارهای غرب در نظمی چندقطبی تضمین کند. این تلاش و جست‌وجو ادامه خواهد داشت، چه واشنگتن بخواهد، چه نخواهد.
نظر شما