به گزارش خبرنگار ایمنا، میانگین عمر اتوبوس‌ها هفت تا ۱۰ سال برآورد می‌شود که البته استانداردهای جهانی رقمی پایین‌تر و حتی تا پنج سال عمر مفید ناوگان حمل‌ونقل عمومی را مطرح می‌کند، اما در شرایطی که مدیریت شهرها با محدودیت منابع مالی، تحریم‌ها و شرایط سخت اقتصادی مواجه هستند، باید به فکر راهکارهای کوتاه مدت و ارزان باشند تا این ناوگان جانی دوباره بگیرد.
بازسازی اتوبوس‌های شهر در کنار موضوع نوسازی ناوگان پروژه‌ای ساری و جاری بوده، اما در مقاطع مختلف زمانی و شرایط اقتصادی، با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده است؛ در گذشته اتوبوس‌های جدید پس از گذشت پنج سال بازسازی می‌شد، اما با توجه به سیاست‌های کلان دولت، مشکلات تولید و واردات اتوبوس در کشور، عمر ناوگان اتوبوسرانی برخی شهرها از جمله اصفهان در حال حاضر از حد متوسط فراتر رفته است و در حال حاضر با توجه به عمر بالای ناوگان، اتوبوس‌ها در سطح یک (از صفر تا صد) بازسازی می‌شود.
در بودجه ۱۴۰۱ به میزان ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای خرید و بازسازی اتوبوس در اصفهان پیش‌بینی شد که به همت شهرداری این کلان‌شهر، تا بیش از دو برابر تحقق یافت و مقرر شد در اصلاح بودجه این مورد لحاظ شود.
آنچه در ادامه می‌خوانید حاصل گفت‌وگوی خبرنگار ایمنا با سیدعباس روحانی، مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی اصفهان و حومه به‌منظور آگاهی‌سازی مردم از فعالیت‌های این شرکت در خصوص آماده‌سازی، نوسازی و بهسازی دستگاه‌های اتوبوس شهری و ارتقای کیفیت ناوگان حمل‌ونقل شهری برای شهروندان است.
همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان برای تأمین قطعات مورد نیاز اتوبوس‌ها
ایمنا: در توقفگاه اتوبوس شهید مهرابی بازسازی و تعمیرات اتوبوس‌های شهر اصفهان چگونه انجام می‌شود و چه روندی را طی می‌کند؟
روحانی: اتوبوس‌های شهر ما همچون تمام وسایل نقلیه دیگر شهرهای دنیا دچار خرابی می‌شود و باید این اصل را بپذیریم که همان‌گونه که یک خودروی سواری آخرین مدل ممکن است در شهر دچار نقص و خرابی شود، امکان نقص و خراب شدن وسایل نقلیه عمومی نیز به‌رغم انجام تمام پشتیبانی‌ها به‌لحاظ فنی، وجود دارد.
برای اورهال یا به‌روز نگه‌داشتن و تعمیر کردن اتوبوس‌ها باید سیستمی را با نام تعمیرگاه تعریف کنیم؛ در این تعمیرگاه، دو توقفگاه وجود دارد که بیشتر تعمیرات در این توقفگاه‌ها است و بخشی از تعمیرات سطح پایین‌تر نیز در تعمیرگاه شهید طباطبایی واقع در قلعه‌شور انجام می‌شود.
در صورتی‌که یک اتوبوس پس از ۱۷ ساعت کار در سطح شهر و بازگشت به توقفگاه هیچ مشکلی نداشته باشد، نیاز به سوخت‌گیری، جنرال سرویس از جمله بازدید روغن، آب رادیاتور و باد چرخ‌ها دارد که باید انجام شود و در صورتی‌که دچار نقص و خرابی شود، بسته به نوع خرابی آن به واحد فنی شرکت واحد اتوبوسرانی ارجاع و برای آن حکم کار صادر خواهد شد تا نوع ایرادی که پیدا کرده است، مشخص شود و سپس در تعمیرگاه، تعمیر آن آغاز خواهد شد.
اتوبوس مورد نظر در تعمیرگاه نخست عیب‌یابی و سپس با توجه به نوع خرابی آن در قسمت‌های مختلف تعمیرگاه تعمیر خواهد شد؛ در صورتی‌که نیاز به قطعه و لوازم داشته باشد از انبار درخواست می‌شود و اگر در انبار موجود نباشد، درخواست خرید قطعه مورد نظر صادر خواهد شد.
بعضی از تعمیرات سبک است و طی یک یا دو روز و در نهایت یک هفته انجام می‌شود و بعضی دیگر سنگین بوده و به‌طور مثال اگر موتور آن سوخته باشد، چندین ماه، مشروط بر اینکه قطعات آن در بازار موجود باشد، به‌طول می‌انجامد، این در حالی است که اگر قطعات مورد نیاز در بازار موجود نباشد، باید منتظر تهیه آن از جمله تأمین قطعه از خارج از کشور و تأمین توسط کارخانه یا نمایندگی‌ها بمانیم و پس از آن با مسائلی همچون واردات، ترخیص، گمرک، استاندارد و غیراستاندارد بودن آن مواجه هستیم.
از این‌رو ممکن است گاهی اوقات یک اتوبوس به این دلیل تا یک سال در توقفگاه منتظر تعمیر بماند، چراکه ممکن است به‌واسطه تحریم، قطعات مورد نیاز آن تأمین نشده و حتی نمایندگی آن نیز نتوانسته است آن را تأمین کند.
حتی گاهی پیش آمده است که اتوبوسی پس از تحویل از کارخانه همان روز اول دچار نقص فنی شده و کارخانه تولیدکننده نیز نتوانسته است قطعه مورد نیاز را تأمین کند که این مسئله می‌تواند تعمیرگاه ما و بحث تعمیرات را با چالش‌های بسیاری مواجه کند.
در این شرایط گاهی مجبور می‌شویم به شرکت‌های دانش‌بنیان وارد شویم تا قطعه مورد نیاز را برای ما طراحی کنند یا خودمان قطعه‌سازی کنیم تا بتوانیم اتوبوسی را که می‌تواند روزانه حداقل ۵۰۰ نفر را در سطح شهر جابه‌جا کند، اورهال کنیم.
پس از آن در قسمت فنی با نیروهایی که باید متخصص باشند تا بتوانیم از توانمندی آن‌ها برای تعمیرات استفاده کنیم، مواجه هستیم، البته توانمندی نیروهای این شرکت در بحث داشتن تخصص لازم خوب است و توانایی و مهارت کافی برای تعمیر اتوبوس‌ها را دارند، اما در این خصوص نیز به‌دلیل اینکه نیروی کار متخصص در جامعه ما کم یا ممکن است بازار بیرون از اینجا جذابیت بیشتری داشته باشد، با کمبود نیروی ماهر مواجه هستیم.
ایمنا: برای تأمین نیروی ماهر و متخصص در زمینه تعمیر اتوبوس‌ها چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
روحانی: جانشین‌پروری و تربیت و پرورش نیروی متخصص یکی از بزرگترین دغدغه‌های شرکت واحد اتوبوسرانی است و از چالش‌هایی که در این دوره با آن مواجه شدیم، بازنشسته شدن نیروهای قدیمی بود که منجر شد در مقطعی نیروپروری و جایگزینی نیرو البته به شکلی ضعیف انجام شود و این موضوع به مشکلاتی که در جذب نیرو داریم، بازمی‌گردد.
در واقع بعضی از قوانین در بالادست بدون توجه به پایین‌دست وضع می‌شود، به‌طور مثال می‌توان به قانون ممنوعیت استخدام یا فرایند جذب نیرو اشاره کرد؛ این قانون ممنوعیت استخدام یا فرایند جذب نیرو که برای یک اداره ستادی وضع می‌شود بر ما که در این مکان به نیروی فنی نیاز داریم و یک واحد عملیاتی محسوب می‌شویم نیز تأثیرگذار است و ما نیز باید از این قانون تبعیت کنیم، در دانشگاه‌ها نیز نیروی فنی ماهر آموزش داده نمی‌شود، بنابراین باید افراد مستعد و علاقه‌مند به انجام کارهای فنی را جذب و در محیط کاری خود پرورش دهیم.
بیشترین بحث آموزش ما با کارخانه‌های تولیدکننده، نمایندگی‌ها، خدمات پس از فروش کارخانه‌های تولیدکننده و با کمپانی‌ها است؛ به‌طور مثال یک کارخانه از یک کمپانی چینی اتوبوس خریداری می‌کند که آن کمپانی یا به‌صورت حضوری یا آنلاین آموزش می‌گذارد و به این ترتیب نیروهای ما از این طریق آموزش‌های تخصصی را در این زمینه فرامی‌گیرند.
تخصیص ۲۵۰ میلیارد تومان اعتبار برای بازسازی اتوبوس‌های اصفهان
ایمنا: سالانه چه میزان اعتبار برای بازسازی و نوسازی اتوبوس‌های شهری اصفهان در نظر گرفته می‌شود؟
روحانی: میزان اعتبارات برای نوسازی و بازسازی جدا از بحث نگهداری است. در بحث نگهداری برای روغن، گازوئیل، فیلتر، لاستیک و تسمه هزینه می‌شود، اما برای بازسازی، این اعتبارات شامل اتوبوسی می‌شود که از نظر فنی از رده خارج یا دچار فرسودگی شده باشد، اما هنوز می‌توان از آن استفاده کرد.
امسال حدود ۲۵۰ میلیارد تومان برای بازسازی اتوبوس‌ها در ردیف‌های اعتباری قرار گرفته است که حدود ۱۰۰ میلیارد تومان به صورت ردیف‌های جاری و ۱۵۰ میلیارد تومان به صورت ردیف‌های عمرانی پیش‌بینی شده است.
امسال ۳۵۰ میلیارد تومان در بودجه برای نوسازی ناوگان اتوبوسرانی دیده شده و این در حالی است که برای این منظور در حال انعقاد قرارداد به مبلغ ۷۰۰ میلیارد تومان هستیم.
برای نوسازی ناوگان نیز ردیف جداگانه‌ای در نظر گرفته می‌شود، بدین معنی که اتوبوسی را از مدار خارج می‌کنیم، اتوبوسی که دیگر قابلیت بازسازی ندارد، باید اتوبوس جدید جایگزین آن شود؛ برای این موضوع نیز هر سال ردیفی به صورت ردیف باز در بودجه شهرداری به دلیل اینکه قیمت اتوبوس و نحوه واگذاری آن‌ها مشخص نیست، پیش‌بینی می‌شود.
امسال ۳۵۰ میلیارد تومان در بودجه برای نوسازی ناوگان اتوبوسرانی دیده شده و این در حالی است که برای این منظور در حال انعقاد قرارداد به مبلغ ۷۰۰ میلیارد تومان هستیم؛ این به آن معنا است که ما برای بحث نوسازی اتوبوس‌ها متوقف به ردیف نمی‌شویم و شهرداری و شورای اسلامی شهر برای این موضوع بعد از ردیف دیده شده، اصلاح بودجه را نیز در نظر می‌گیرند.
ایمنا: سال گذشته چند دستگاه اتوبوس تعمیر و بازسازی شده است؟
روحانی: تعمیر اتوبوس‌ها روزانه ادامه دارد و هر روز در توقفگاه شهید مهرابی در تمام قسمت‌ها از جمله آپاراتی، چرخ‌بندی، تعمیر موتور، گیربکس، صافکاری و سایر قسمت، تعدادی اتوبوس متوقف و در حال تعمیر است، اما در بحث بازسازی با استفاده از سامانه نت می‌توان گفت که آمار بازسازی جزئی سال گذشته ۱۰۴۰ مورد و امسال ۳۶۰ مورد بوده است.
کمبود ۵۰۰ دستگاه اتوبوس در ناوگان حمل‌ونقل شهری اصفهان
ایمنا: چرا سرفاصله خطوط اتوبوسرانی زیاد شده است؟
روحانی: این دوره، دومین دوره‌ای است که در شرکت واحد اتوبوسرانی اصفهان در خدمت شهروندان هستم؛ در دور نخست ۱۲۰۰ دستگاه اتوبوس داشتیم که حداقل دستگاه اتوبوس فعال شرکت ۱۰۰۰ دستگاه بوده است، حالا فرض کنید، در آن زمان اگر متوسط زمان‌بندی خطوط با ۱۰۰۰ دستگاه اتوبوس فعال دو دقیقه بوده است، در حال حاضر اگر شرکت، تعداد ۱۰۰۰ دستگاه دیگر به این تعداد اضافه کرده باشد، به‌طور قطع زمان بندی ما نصف خواهد شد؛ این در حالی است که اگر تعداد ۱۰۰۰ دستگاه اتوبوس نصف شده باشد، بنابراین این انتظار دوبرابر خواهد شد.
این مشکلی است که در حال حاضر بخشی از آن به سیاست‌گذاری‌های دولت و بخشی دیگر به مدیریت شهری بازمی‌گردد.
طی ۱۲ سال گذشته یعنی دو سال آخر دولت دهم هیچ اتوبوسی در کلان‌شهرها و شهرها توزیع نشد و دولت بعدی هیچ توجهی به حوزه حمل‌ونقل عمومی نداشت، این در حالی است که در دولت‌های قبل، ردیف‌های اعتباری خوبی برای این منظور در بودجه دیده می‌شد و این موضوع منجر به خرید اتوبوس‌های جدید شده و در نتیجه عمر ناوگان به ۴.۵ سال و تعداد اتوبوس‌ها نیز به ۱۲۰۰ دستگاه افزایش یافته بود.
شهر اصفهان در حال حاضر نیاز به ۱۲۰۰ دستگاه اتوبوس فعال در شهر برای خدمات‌رسانی به شهروندان دارد.
از این تعداد، ۲۰۰ دستگاه در چرخه تعمیرات، مرخصی و تصادفات و ۱۰۰۰ دستگاه اتوبوس نیز فعال بود، اما زمانی‌که دیگر اتوبوس توزیع نشد، وضع موجود رو به فرسودگی رفت و تولید کارخانه‌های تولیدکننده به‌دلیل نبود مشتری متوقف شد؛ افزایش قیمت دلار منجر شد تا قیمت تمام‌شده یک اتوبوس جدید به فرض مثال اگر ۱۰۰ میلیون تومان بود، طی این ۱۲ سال به سه تا هفت میلیارد تومان برسد.
در این شرایط تصمیم بر بازسازی اتوبوس‌ها گرفته شد که مسکنی بیش نبود، حال در این وضعیت، شیوع کرونا نیز مزید بر علت شد و شرایط سخت را دوچندان کرد. در این موقعیت، ایراد بعدی به حوزه مدیریت شهری وارد می‌شود که در زمان شیوع این بیماری استفاده مردم از حمل‌ونقل عمومی کاهش پیدا کرد، به‌طوری که ۱۰۰۰ دستگاه فعالی که دچار فرسودگی شده بود و از سوی دیگر شهر نیز به‌دلیل کاهش استفاده مردم نیاز به استفاده از آن‌ها نداشت را کنار گذاشتند و تعمیر آن به تعویق افتاد و به‌دنبال آن هر راننده‌ای که بازنشست شد نیز نیروی جدید جذب و جایگزین آن نشد.
در دوران پساکرونا شهر دوباره نیاز به اتوبوس پیدا کرد و این در حالی است که ۱۰۰۰ دستگاه اتوبوس فعال قبل دیگر موجود نیست و تعداد آن به ۴۰۰ دستگاه کاهش یافته است، از این‌رو باید برای جبران این کمبود به بازسازی اتوبوس‌ها بپردازیم، از طرفی برای خرید اتوبوس همت شد اما برنامه شهر اصفهان برای خرید سالانه، ۱۵۰ دستگاه اتوبوس بود یعنی در یک دوره چهار ساله مدیریت شهری باید تعداد ۶۰۰ دستگاه اتوبوس به ناوگان اضافه می‌شده است و ما به ازای هر ۱۵۰ دستگاه، تعداد ۱۰۰ دستگاه نیز از رده خارج می‌شود تا بحث جوان‌بودن ناوگان پایدار باشد و اتوبوس‌های با استاندارد پایین از رده خارج شود و اتوبوس‌های با استاندارد بالا در سطح ناوگان قرار گیرد.
در چهار سال دوره قبلی مدیریت شهری به جای ۶۰۰ دستگاه، تعداد ۱۵۰ اتوبوس وارد ناوگان شده است که به دلایل مطرح شده، می‌توان گفت در کنار سیاست‌گذاری‌های کلان کشور و پیش‌بینی نکردن بودجه مورد نیاز، تخصیص یارانه خرید اتوبوس و تولید نشدن در کارخانه‌ها، ۲۰ درصد این ایرادات نیز به مدیریت شهری بازمی‌گردد و موجب می‌شود شهری که ۱۰۰۰ دستگاه اتوبوس در آن فعال بوده است، در حال حاضر با ۷۰۰ دستگاه به شهروندان خدمات‌رسانی کند.
این در حالی است که شهر اصفهان در حال حاضر به ۱۲۰۰ دستگاه اتوبوس فعال در شهر برای خدمات‌رسانی به شهروندان نیاز دارد و کمبود این ۵۰۰ دستگاه اتوبوس در ناوگان حمل ونقل شهری موجب شده است تا در زمان‌بندی منظم و به‌موقع سرفاصله خطوط اتوبوسرانی بسیار تأثیر بگذارد.
گفت‌وگو از: ریحانه راهپیما
نظر شما