به گزارش خبرنگار ایمنا، شور و شوق حسینی در ایام محرم و صفر به‌ویژه دهه اول محرم در جای‌جای ایران خودنمایی می‌کند. مازندرانی‌ها به واسطه سده‌ها ارادت به خاندان سید و سالار شهیدان، مراسم ویژه‌ای را در ماه محرم و صفر برگزار می‌کنند.
نحوه و تنوع برگزاری مراسم آئینی برای امامان شیعه به ویژه امام حسین (ع) ریشه در موقعیت جغرافیایی مازندران دارد. ویژگی خاص طبیعت شمال ایران از جمله وجود رشته کوه البرز و جنگل‌های انبوه، استان‌های شمالی کشور از جمله مازندران را مأمن امنی برای امام‌زادگان و بزرگان شیعه کرده است.
در حال حاضر بیش از هزار و ۲۰۰ امام‌زاده در استان مازندران وجود دارد و بیش از ۹۹ درصد مردم آن شیعه هستند؛ لذا آیین‌های عرض ارادت به خاندان اهل‌بیت به ویژه سید و سالار شهیدان امام حسین (ع) با شور و شوق ویژه‌ای در این مناطق سبزپوش کشور برگزار می‌شود.
آیین‌های ۶۰۰ ساله نخل‌گردانی در اورتشت و نوا
یکی از پرشورترین و قدیمی‌ترین آیین‌های ماه محرم آیین نخل‌گردانی در روستای نوا در بخش لاریجان شهرستان آمل است که قدمتی ۶۰۰ ساله دارد. نخل نوا را یکی از قدیمی‌ترین نخل‌های شمال ایران می‌دانند که برگزاری آن حتی در سخت‌ترین روزهای زمستان با گذر از بلندی‌های دامنه قله دماوند نیز تصاویر زیبایی را از ارادت مردم این سرزمین به اباعبدالله (ع) نشان می‌دهد.
آیین سنتی نخل‌گردانی همه ساله در منطقه لاریجان آمل در روستای نوا در صبح روز هشتم محرم برگزار می‌شود. نخل را از میدان روستا بیرون می‌آورند، گرداگرد روستا می‌چرخانند و به قسمتی به نام اورا می‌برند که شخصی ۶۰۰ سال پیش نخل را در آنجا ساخته است. نخل را روی آرامگاه او برای ادای احترام می‌گذارند و دوباره همان مسیر را برمی‌گردند. در طول مسیر هرکس که نذری دارد، آن را ادا می‌کند.
اطعام ویژه به سبک مازندرانی‌ها
یکی از ویژگی‌های مراسم روز تاسوعا و عاشورا در ماه محرم، اطعام‌دهی به شیوه مازندرانی‌ها است. اهالی بسیاری از شهرها و روستاهای استان مازندران در روز تاسوعا و عاشورا به اندازه وسع خود، غذای نذری برای امام حسین (ع) تهیه می‌کنند و درهای منازلشان را باز می‌گذارند تا افرادی که در دسته‌ها و مراسم عزاداری این روز حضور دارند برای بهره‌مندی از اطعام این روز، از در دسترس‌ترین غذاها استفاده کنند.
پیر علم کلوده و نذر روسری
هفتم ماه محرم در روستای کلوده محمودآباد در استان مازندران، مراسم نذر روسری به نیت ارادت به خاندان اهل بین و سالار شهیدان با شور و حال ویژه‌ای برگزار می‌شود. «پیرعلم کلوده» مراسمی زنانه است که قدمتی ۳۰۰ ساله دارد. اجداد و بزرگان خانواده جمالی از سال‌ها پیش از یکی از ییلاقات آمل در منطقه لاریجان به نام " حاجی‌دلا" علمی را برای برگزاری مراسم مذهبی منتسب به حضرت عباس (ع) به این روستا آورده‌اند که امروز آوازه آن تا بسیاری از استان‌های کشور رفته است.
انبوه زنان در حیاط خانه رفت و آمد می‌کنند، بسیاری خود را به بالای ایوان برای گرفتن نذری از علم که نماد توسل به علمدار کربلا است، می‌رسانند و کسانی که نذرشان ادا شده است، آن روز گرویی خود را با یک روسری اضافه برای علم پس آورده‌اند.
سقانفارها؛ موقوفه علمدار کربلا و امام حسین (ع)
سقانفارها قدیمی‌ترین و سنتی‌ترین مکان‌های بومی مازندرانی‌ها برای آیین‌های محرم است. هر ساله اهالی هر منطقه در پای سقانفارهای خود مراسم عزاداری سید و سالار شهیدان را برگزار می‌کنند. ساختمان‌های چوبی با پله‌هایی قدیمی در بالای ستون‌های چوبی با جامه‌های سبز و سرخ پوشیده شده است و هر ساله جوانان روستا حول آن به عزاداری مشغول می‌شوند.
سقانفارها بناهای ساده و چهارگوشی است که روی پایه‌های چوبی چهار تراش قرار می‌گیرد و عموماً از دو طبقه تشکیل می‌شود. این بناها عموماً مستقل از تکیه و در یک مجموعه مذهبی به نام «تکیه پیش» ساخته می‌شده است.
این مکان‌ها موقوفه علمدار کربلا و امام حسین (ع) است و وقف عزاداری خاندان اهل بیت شده‌اند.
آیین صبح طلوع
صبح زار زار یا نوای مکن ای صبح طلوع، نوای جوانان مازندرانی در شب عاشورا است که تا صبح عاشورا در خیابان‌ها و کوچه‌های شهرها و روستاها ادامه پیدا می‌کند. مردم این دیار در غم از دست دادن امام حسین (ع) و یارانش نالان و عزادار هستند و شب عاشورا تا صبح در تکایا بیدار می‌مانند و در غم سرور آزادگان و شهیدان سوگواری می‌کنند. قبل از اذان صبح هریک از هیئت‌ها در کوچه‌ها و معابر به راه می‌افتند و نوحه‌خوانی می‌کنند. مضمون همه نوحه‌ها شهادت امام حسین (ع) در روز عاشورا است.
پلک‌کشی از آیین‌های قدمت‌دار مازندران است
آیین سنتی پلک‌کشی در روستای اساس شهرستان سوادکوه همه ساله صبح روز عاشورا بعد از طلوع آفتاب در مقابل حسینیه این روستا برگزار می‌شود. این مراسم از آیین‌های قدمت‌دار مازندران در مذمت یزیدیان و لشکر مقابل امام حسین (ع) و برگرفته از آیین‌های بومی این منطقه است.
در این مراسم کوزه (پیلک) را که محتوی خاکستر و نمادی از یزید است بر درختی آویزان و شکارچیان و اهالی آن را با اسلحه‌های شکاری تیرباران می‌کنند تا به نوعی خشم و انزجار خود را از ظالم و آن‌هایی که واقعه کربلا را رقم زدند، نشان دهند. این آیین در معدود نقاطی از منطقه برگزار می‌شده است و امروزه تنها در این روستا برگزار می‌شود.
قوم بنی‌اسد آمل؛ یادآور تدفین شهدای کربلا
به راه افتادن قوم بنی‌اسد آمل پس از واقعه عاشورا در شهرستان از دیگر مراسمی است که طی دهه‌های اخیر هر ساله برگزار می‌شود و طرفداران خاص خود را دارد. این مراسم تأملی بر تدفین شهدای کربلا است که به شیوه‌ای خاص در بعضی شهرها و روستاهای مازندران، چند روز پس از عاشورا برگزار می‌شود.
امروزه و پس از گذشت قرن‌ها از شهادت امام حسین (ع)، دو روز پس از روز عاشورا، زنان و مردان در یکی از مناطق شهر، آمل به یاد آن روز دسته عزاداری «زنان بنی‌اسد» را برگزار می‌کنند.
افراد حاضر در این دسته عزاداری، لباس‌های بلند و سفید می‌پوشند، بیل و کلنگ برمی‌دارند و چنین می‌نمایانند که برای دفن شهیدان کربلا می‌روند. از نکات جالب و تأثیرگذار این مراسم به جلو حرکت کردن زنان در این دسته عزاداری است که واقعه روز دوازدهم سال ۶۱ را به نمایش می‌گذارد. حرکت قوم بنی‌اسد همان اقدامی است که این قوم برای تشییع جنازه‌های شهیدان کربلا انجام دادند.
مجمه‌گذاری؛ آئینی ۲۰۰ ساله در روستای کوهستان بهشهر
پذیرایی از عزاداران سید و سالار شهیدان در روستای کوهستان بهشهر، حال و هوای دیگری دارد. سابقه مراسم محرم در نقطه از مازندران ۳۰۰ ساله است، اما مراسم اینچنینی در بعضی روستاهای شهر جویبار نیز برگزار می‌شود، در اطعام‌دهی سنتی، هر خانواده نذری خود را در طول روز پخت می‌کنند و روی سینی‌های مخصوص می‌گذارند؛ مردم در ساعتی که متولی حسینیه اعلام می‌کند، سینی‌ها را روی سرهای خود می‌گذارند و کوچه به کوچه به راه می‌افتند. زنان این سینی‌ها را به حسینیه روستا می‌برند و به عزاداران حسینی هدیه می‌کنند.
قلک‌شکنی در قائم‌شهر
طی چند دهه اخیر، مراسم قلک‌شکنی ماه محرم در شهرستان قائم‌شهر به یکی از مراسم کمک به عزاداری سید و سالار شهیدان با رونق و آیین خاصی برگزار می‌شود. پیش از آغاز ماه محرم، قلک‌شکنی از آیین‌های ویژه این ماه است که هرساله هم‌زمان با آغاز این ماه در بعضی شهرهای استان برپا می‌شود. مراسم با پهن کردن پارچه‌های سبز در وسط حسینیه، چیدن قلک‌ها و با نشستن افراد بزرگ و کوچک دور این پارچه آغاز می‌شود، در ابتدا دو قلک سفالی توسط پیرغلامان شکسته و قلک‌های پلاستیکی توسط مردم پاره می‌شود، سپس شروع به شمارش نذورات جمع‌آوری‌شده می‌کنند.
طبق این آئین سنتی، هرساله از شب اول محرم تا اربعین حسینی به مدت چهار روز قلک‌هایی برای نذورات و کمک‌های مردمی میان اهالی توزیع و کمک‌های مردمی صرف نذورات خرج شب هفتم ماه محرم و هزینه‌های جاری سال بعد می‌شود.
نظر شما