به گزارش خبرنگار ایمنا، با افزایش آسیب‌های اجتماعی به خصوص در جوامع توسعه‌یافته، شاهد کاهش بخشش و گذشت هستیم که منجر به افزایش آسیب‌های اجتماعی، برخوردهای فیزیکی و نزاع و درگیری می‌شود، بسیاری از اتفاقات کوچک به علت نبود بخشش و گذشت پیامدهایی ناگوار را به همراه داشته و گاه حتی نتایجی جبران‌ناپذیر بر جای گذاشته است.
بخشش و گذشت، زمانی برای فراموشی و رسیدن به آرامش روح است و افراد با به کارگیری این دو مهارت، نه تنها جسم و روح خود را آرام نگه می‌دارند و آتش انتقام را در وجود خود خاموش می‌کنند و در ادامه همدلی و همراهی در جامعه افزایش می‌یابد و شاهد افزایش احساس امید، شادی و امنیت اجتماعی نیز خواهیم بود.
طبق تحقیقات انجام شده و به گفته کارشناسان، بخشش و گذشت بیشتر در افراد دارای نگرش بلند و قوی دیده می‌شود که به خود باور دارند و این دو ویژگی را از فضائل اخلاقی می‌دانند. گذشت کردن، نیاز به شجاعت و توان بیشتری نسبت به نگه داشتن خشم و غضب دارد و با به عملی کردن بخشش، فرد از تمام احساسات منفی، در خصوص شخصی که اقدامی ناپسند انجام داده است، رها می‌شود.
همچنین تحقیقات نشان می‌دهد؛ بخشش به التیام یافتن ارتباطات آسیب دیده افراد کمک می‌کند و نشانه‌ای از عزت نفس بالا است. افرادی که بیشتر گذشت می‌کنند، کمتر دچار مشکلاتی در حوزه سلامت جسم و روان خود می‌شوند و افرادی که از دو حس ستودنی بخشش و گذشت دور باشند، به طور قطع بیشتر در معرض بیماری‌هایی مانند سرطان یا مشکلات قلبی عروقی قرار می‌گیرند.
پوشاندن و نادیده گرفتن عیب‌ها از صفات الهی است
احسان کاظمی؛ روانشناس اجتماعی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: دو لغت بخشش و گذشت، دارای معانی متفاوت هستند و گذشت، مترادف چشم‌پوشی و نادیده گرفتن و عبور کرده از خطای یک نفر است؛ در واقع هنگامی که افراد با متوجه شدن خطای دیگران، خود را به غفلت وا می‌دارند گذشت کرده‌اند.
وی می‌افزاید: در بخشش، امر غلط و زشت یک فرد به عنوان اقدامی علنی دیده و شناخته می‌شود، حتی ممکن است با اعتراض سایر افراد همراه شود، اما در نهایت به بخشش می‌رسد و فرد از نتایج امر غلط خود مبرا می‌شود. هردو فعل بخشش و گذشت، جزو فضیلت‌های اخلاقی انسانی هستند و به گفته امیرالمومنین (ع) «اگر فردی اشتباهی کرد و برای آن عذری آورد، عذر او را بپذیر و اگر عذری نداشت، برای او عذری بتراش».
این روانشناس اجتماعی با بیان اینکه پوشاندن و نادیده گرفتن عیب‌ها از صفات الهی است، تصریح می‌کند: بخشیدن یا نبخشیدن و گذشت کردن یا نکردن بسته به شرایط متفاوت است. گاهی بخشیدن یک فرد، منجر به ادامه رفتار اشتباه وی می‌شود و گاهی نیز با گذشت کردن، فرد احساس می‌کند که با تبحر دیگران دیگران را به گونه‌ای فریب داده که متوجه اشتباه او نشده‌اند.
جامعه‌ای امن و انسانی در گرو مهارتی به نام بخشش و گذشت
وی با تاکید بر لزوم مناسب بودن شرایط برای استفاده از دو فضیلت انسانی بخشش و گذشت، ادامه می‌دهد: بخشش در دو نوع بخشیدن یک عمل اشتباه و عفو کردن یا بخشیدن مالی از خود به دیگران، معنا می‌یابد؛ به عنوان مثال، یک مادر با اهدا کردن اعضای فرزند مرگ مغزی خود، بخشش می‌کند.
کاظمی می‌گوید: به گفته امیرالمومنین (ع)، افضل تمام فضیلت‌های انسانی بخشش است و با عملی شدن آن، شاهد جامعه‌ای امن و انسانی خواهیم بود. بخش زیادی از اتفاقات کوچیکی که در زندگی روزمره افراد رخ می‌دهد، مربوط به فراموش کردن بخشش در جامعه است. تمام افراد نیاز به بخشیده شدن دارند و همزمان با بخشیدن افراد دیگر، خود نیز نیازمند بخشیده شدن هستند.
وی با بیان اینکه برخی افراد در خواستن بخشش توانا و از بخشیدن سایرین عاجز هستند، اضافه می‌کند: فضیلت‌های اخلاقی از جمله شجاعت، بخشش، گذشت و نوع‌دوستی با یکدیگر مرتبط هستند و نمی‌توان یکی از آنها را جدا و وضعیت آن را بررسی کرد. بخشش در کنار همدلی، نوع دوستی، یاری‌رسانی و همدلی معنا می‌یابد و با بد بودن وضعیت یکی از این فضیلت‌ها در جامعه، وضعیت سایر اعضای این گروه نیز مناسب نخواهد بود.
ببخشید تا بخشیده شوید
این روانشناس اجتماعی با تاکید بر لزوم افزایش بخشش و گذشت در جامعه، اظهار می‌کند: انسان، نیاز به بخشیده شدن دارد تا توان اصلاح رفتار خود را داشته باشد، اما بسیاری از افراد، بخشش و گذشت را فراموش کرده‌اند. بخشش به فرد خاطی فرصت بازیابی و بررسی می‌دهد و درصد احتمال تکرار خطا را در موقعیت‌های بعدی کمتر می‌کند.
وی می‌افزاید: گاهی افراد، فرد خاطی را مورد بخشش قرار نمی‌دهند و در پی آن فرد با تصور درک نشدن از اینکه رفتار اشتباه را به صورت عمدی انجام نداده و لایق بخشش است، رو به انتقام در موقعیت‌های بعدی می‌آورد. پرداختن به راهکارهای افزایش بخشش و گذشت در رسانه‌ها لازم و با توجه به تأثیر آن، بسیار حائز اهمیت است.
کاظمی ضمن تاکید بر لزوم فرهنگ‌سازی درخصوص بخشش و گذشت، تصریح می‌کند: رفتارهای خوب و فضیلت‌های انسانی در قالب مهارت باید به افراد آموخته شوند. بیشتر شلوغی دادگاه‌ها به علت فقدان مهارت بخشش در جامعه است و در صورت بازگشت انسان به فطرت خود، تمام فضیلت‌های اخلاقی در وی بروز خواهد کرد.
وی ادامه می‌دهد: رسانه‌های جمعی در راستای افزایش بخشش و گذشت باید فضیلت‌های اخلاقی را تبدیل به داستان یا نمایشنامه کنند و آن را برای عموم مردم به نمایش گذارند. آموختن فضیلت‌های اخلاقی از زمان مدرسه و تمرین آنها تا بزرگسالی و ورود به جامعه نیز از سایر راهکارهای افزایش بخشش و گذشت در جامعه است.
زیست مسالمت‌آمیز راهی برای افزایش بخشش و گذشت در جامعه
مرتضی پدریان؛ جامعه شناس، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: اگر رفتار نامناسبی از فردی دیده یا ظلمی در حق یک نفر انجام شود، سه نوع برخورد با آن در دستور کار قرار می‌گیرد. ابتدایی‌ترین رفتار شامل کنار گذاشتن رفتار به معنای گذشت است، اما هنگامی که این رفتار حذف و نادیده گرفته شود، بخشش رخ داده است و در حالت سوم، اگر رفتار در ذهن نگه داشته تا به شیوه‌ای از رفتار نامناسب انجام شده انتقام گرفته شود، رفتار انتقام‌جویانه شکل می‌گیرد.
وی می‌افزاید: در مباحث اجتماعی، روی موضوعات گذشت و بخشش آموزش داده نشده و به همین خاطر عمده رفتارها، حالت‌های کینه‌توزانه می‌یابد و منجر به شکل‌گیری آسیب‌های اجتماعی در تعاملات و کنش‌های اجتماعی می‌شود. هم‌زیستی در شرایطی اتفاق می‌افتد که افق دید افراد وسیع و بزرگ باشد و افرادی که دارای افق‌های وسیع نیستند و محدودنگر هستند، نمی‌توانند رفتارهای مسالمت‌آمیز از خود بروز دهند.
این جامعه شناس تصریح می‌کند: داشتن رفتار مسالمت‌آمیز به معنای داشتن آستانه تحمل بالا و پذیرش نگرش‌ها و نگاه‌های متفاوت دیگران است. بسته بودن افق‌ها و محدود بودن ساختارهای ذهنی معنا را از زیست مسالمت‌آمیز می‌ربایند. پذیرفتن افراد آنگونه که هستند و احترام گذاشتن به عقاید و رفتارهای آنها، منجر به زیست مسالمت‌آمیز و افزایش بخشش و گذشت در جامعه می‌شود.
پیامدهای فقدان بخشش و گذشت در جامعه چیست؟
وی ادامه می‌دهد: طبق بررسی‌های انجام شده در حوزه گذشت، بخشش و گذشت در برخی جوامع پایین است و از مهم‌ترین پیامدهای فقدان بخشش و گذشت در جامعه، می‌توان به پایین بودن آستانه تحمل افراد، بالا رفتن خشونت‌های فیزیکی، رفتاری و کلامی اشاره کرد. هرچه سطح مدارای اجتماعی و سطح گذشت در جامعه کاهش یابد، میزان پرخاشگری افزایش خواهد یافت.
پدریان اضافه می‌کند: اگر مقصود، افزایش سطح مدارا و بخشش در جامعه است، باید در فرایند جامعه‌پذیری به افراد آموزش داده شود که دیگران می‌توانند برخلاف شما فکر یا رفتار کنند و هیچ مشکل یا آسیبی متوجه شما نخواهد بود؛ همچنین انسان‌ها باید بیاموزند که افراد دارای حریم خصوصی هستند و تجاوز به این حریم می‌تواند منجر به بروز پرخاشگری شود، لذا تعامل و همدلی باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد و افراد این موضوع را در زندگی خود به طور جدی دنبال کنند.
نظر شما