به گزارش خبرنگار ایمنا، باروری ابرها نوعی رفتار هوشمندانه با ابر در زمینه افزایش بارش است که به طور معمول از طریق پاشیدن یدور نقره به داخل ابر و به منظور افزایش تعداد هسته‌های میعان یا تراکم ابر انجام می‌شود. پاشیدن یخ خشک به داخل ابر نیز روش دیگری است که برای بارورسازی ابر انجام می‌شود. در این روش، یخ به دلیل دمای بسیار پایین شروع به تبخیر می‌کند و این تبخیر همزمان باعث سردتر شدن و اشباع بسته هوا و رشد بلورهای یخ داخل ابر می‌شود.
روش سوم برای تحریک ابرها، تقویت حرکت‌های صعودی داخل ابر به شکل مصنوعی است؛ فرآیند ایجاد بارش به چند عامل مانند رطوبت کافی، حرکت‌های صعودی، وجود قطرک‌های باران یا کریستال‌های یخ و توزیع و اندازه مناسب آن‌ها در داخل ابر، وجود هسته‌های میعان و در نهایت فرآیند چگالش بستگی دارد که در صورت وجود همه این مولفه‌ها در ابر، بارش صورت می‌گیرد.
در شرایطی که ابر وجود دارد، اما باران نمی‌بارد از این پدیده به عنوان خنک‌کننده ابر استفاده می‌شود. در چنین شرایطی ممکن است دمای ابر نزدیک به صفر باشد و حتی بلورهای یخ در آن وجود داشته باشد؛ بنابراین بخار آب این ابر نمی‌تواند به صورت آب مایع متراکم شود. در این شرایط با استفاده از مواد شیمیایی که توسط هواپیما روی ابرها پاشیده می‌شود، می‌توان ابرها را سردتر کرد تا قطرات آب متراکم و باران تشکیل شود.
بنابراین بارورسازی ابرها در مناطق مختلف، متفاوت است که این امر به وضعیت آب و هوایی کشور بستگی دارد، کشوری که در منطقه خشک و مرطوب قرار گرفته، با کشور دارای آب و هوای سرد و زمستانی متفاوت است؛ از این‌رو بارورسازی زمانی کاربردی است که قبل یا بعد از خشکسالی، یک برنامه جامع بلندمدت پیوسته در یک کشور انجام شود، در این صورت می‌توان انتظار داشت بخشی از کمبود بارش در دوره خشکسالی توسط این روش، جبران شود. اگرچه باران مصنوعی می‌تواند یک راهکار مناسب برای کم‌کردن خشکسالی در زمین باشد، اما هزینه‌های زیادی دارد و از طرف دیگر ممکن است آلودگی زیست محیطی ایجاد کند که هنوز عوارض آن برای اکوسیستم‌های مختلف به خوبی مطالعه نشده است.
بارورسازی ابرها چالشی بزرگ در دنیای هواشناسی
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور اظهار کرد: اندازه‌گیری عملکرد و تأثیر بارورسازی ابرها در دنیای متغیرهای هواشناسی چالشی بزرگ در دنیا است.
وی افزود: داده‌ها و مشاهدات زمینی قبل و بعد از آزمایش بارورسازی ابرها در برخی کشورها نشان می‌دهد که بررسی تأثیر و عملکرد بارورسازی کار آسانی نیست و به علت تغییرپذیری طبیعی پارامترهای مختلف ابر اغلب با دقت کافی قابل تشخیص نیست؛ با همه این اوصاف، مطابق گزارش‌های معتبر عملکرد و تأثیر بارورسازی ابرها در بهترین حالت استفاده کمتر از ۱۰ درصد برآورد شده است.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور ادامه داد: عملیات بارورسازی ابرها در دو نوع انجام می‌شود، یکی در ابرهای سرد زمستانی و دیگری در ابرهای گرم که به‌طور معمول در فصل گرم بهار و تابستان است و عملکرد و نتایج متفاوتی دارد.
وی تصریح کرد: خروجی نتایج جهانی درباره عملکرد بارورسازی ابرهای سرد زمستان به‌ویژه در مناطق کوهستانی که آب‌های فوق سرد فراوانی دارد، نشان می‌دهد که در این سیستم‌ها ظرفیت افزایش بارش در منطقه و بازه زمانی محدود امکان‌پذیر است، اما درصد تأثیر آن زیاد نیست و در این نوع بارورسازی هدف اصلی به‌طور معمول افزایش بارش برف و انباشت برف در مناطق کوهستانی است.
وظیفه گفت: این در حالی است که برای تأمین ارزش افزوده این کار، باید تأثیر بارورسازی در بازه زمانی و فضایی گسترده و با علم به ویژگی‌های سامانه ابری مانند دینامیک و فیزیک ابر، ساختار دمایی، جهت و سرعت باد در لایه‌های مختلف جو انجام شود تا ارزش اقتصادی و اجتماعی از عملیات بارورسازی ایجاد شود.
وی اظهار کرد: یافته‌های غالب کشورها نشان می‌دهد، نتایج بارورسازی ابرهای گرم تابستانی چندان اطمینان‌بخش نیست، زیرا تغییرات طبیعی درون این نوع سامانه ابری بسیار زیاد است.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور افزود: استفاده از باروری ابرها برای مقابله با کم‌آبی و تأمین سایر نیازهای اجتماعی در شرایط جدید اقلیمی از مهمترین دلایل استفاده دولت‌های مناطق کم‌بارش دنیا است که گاهی ناامیدانه است و بر اساس نتایج علمی معقول نیست.
وی خاطرنشان کرد: به‌طورکلی بارورسازی ابرها موضوعی تحقیقی بوده که در برخی کشورها در حال انجام است که منعی برای انجام آن دیده نمی‌شود، منتها این کار باید بر اساس اصول و شناخت علمی از سامانه‌های جوی و ابری و برهم‌کنش‌های درون ابر و مبتنی بر نتایج و سنجش‌های فنی و علمی توسعه داده شود و نمی‌توان در تمام سامانه‌های ابری و در همه مناطق از بارورسازی نتایج مثبت انتظار داشت.
در هر زمان و مکان فرآیند بارورسازی امکان‌پذیر نیست
نوید حاجی‌بابایی، معاون توسعه و پیش‌بینی اداره کل هواشناسی استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار کرد: در هر زمان و مکانی فرآیند بارورسازی امکان‌پذیر نیست و هر نوع ابری قابلیت بارش و بارورسازی ندارد، قرن‌ها است که بشر آرزو دارد بارندگی را بسته به زمان و مکان مورد نیاز خود تحت تأثیر قرار دهد و تعدیل آب و هوا برای افزایش مقدار بارش مورد توجه مدیران منابع آب، نیروگاه‌های آبی و کشاورزان بوده است.
وی افزود: راهکارهای مناسب برای باروری ابرها از جمله استفاده هوشمندانه از منابع در دسترس آب، جمع‌آوری مناسب آب باران، دسترسی به منابع جدید آب از طریق ایجاد باران مصنوعی است.
معاون توسعه و پیش‌بینی اداره کل هواشناسی استان اصفهان تصریح کرد: بهینه‌سازی منابع آبی، فرایند نظرسنجی، اجرای عملیات بارورسازی ابرها، ارزیابی نتایج عملیات بارورسازی و البته مکان و مناسب برای اجرای پروژه بارش، تابع شرایط ویژه است که در رأس آن باید مطالعات مناسب و کافی در مورد اقلیم‌شناسی ابر، نظام خرد فیزیک ابر و دینامیک ابر موجود باشد و از طرفی باید این مطالعات بر اساس سامانه‌های جوی و ابری منطقه مورد نظر بود و قابل اجرا باشد.
وی گفت: برای اجرای پروژه بارش باید شبکه گسترده‌ای از باران‌سنج که اطلاعات آماری بارش‌های ۲۰ سال اخیر را نیز داشته باشند، در منطقه مورد نظر نصب و روند فعالیت ابرها با توجه به بارورسازی مصنوعی را ارزیابی کنند، اهمیت وجود این شبکه به این دلیل است که ارزیابی آماری بستگی به پایداری رفتارهای اقلیم شناختی دارد و از طرفی ابرها باید با فرضیه‌ها و روش‌های تعدیل آب و هوا سازگاری داشته باشد.
حاجی‌بابایی با تاکید بر اینکه قابلیت ابرها برای بارورسازی نیز باید مورد توجه مجریان این طرح باشد، اظهار کرد: ابرها باید در بسامدهای کافی پدیدار شود تا بتوان پروژه را به صورت کامل انجام داد، باید این اطمینان ایجاد شود که آزمایش‌ها برای دوره بلندمدت ادامه پیدا کند تا نمونه‌های کاملی از ایجاد تعدیل در تنوع طبیعی پدیده‌های آب و هوایی منطقه به دست آید.
وی افزود: مکان مورد مطالعه برای بارورسازی ابرها باید زیرساخت و شرایط محیطی مناسب داشته باشد، اجرای بارورسازی برای منطقه‌ای که مقدار بارش آن زیادتر و از یکنواختی بیشتری برخوردار باشد، نسبت به منطقه‌ای که بارش کم‌تری داشته و تغییرپذیری آن زیادتر است، مناسب‌تر خواهد بود.
معاون توسعه و پیش‌بینی اداره کل هواشناسی استان اصفهان با بیان اینکه مناطقی که متوسط بارش سالانه کمتر از ۲۵۰ میلی‌متر دارد برای انجام پروژه‌های بارورسازی مناسب نیست، خاطرنشان کرد: ضرورت دارد قبل از انجام بارورسازی در هر منطقه مواردی مانند بررسی خرد فیزیک ابر در هر منطقه، فراوانی هسته‌ها (ccn) در ابرهای سرد و گرم، فراوانی قطرک‌های ابر، توزیع اندازه قطرک‌های ابر و وجود گردوخاک انتقال (Dust) در ابر مورد بررسی قرار گیرد. در هر زمان و مکانی فرآیند بارورسازی امکان‌پذیر نیست و هر نوع ابری قابلیت بارش و بارورسازی ندارد.
نظر شما