به گزارش خبرنگار ایمنا، گسترش دامداری، به‌ویژه پرورش گاو، با افزایش گاز متان (گازی که نقش مخرب زیادی در گرمایش زمین ایفا می‌کند) در اتمسفر رابطه مستقیم دارد که این موضوع در ادامه باعث شده تعداد زیادی از شرکت‌های نوآور و استارت‌آپ تلاش خود را روی تولید گوشت در محیط آزمایشگاه متمرکز کنند.
گوشت درون‌کِشتگاهی که به آن گوشت مصنوعی نیز گفته می‌شود، گوشتی است که در بدن حیوانات، با کشت سلولی در محیط کنترل شده تولید می‌شود. تولید گوشت به این روش، نوعی کشاورزی سلولی است که از بسیاری روش‌ها و تکنیک‌های پزشکی که برای بازسازی بافت‌ها استفاده می‌شود نیز بهره می‌برد؛ این فرایند ابتدا با نمونه‌برداری از ماهیچه یک رأس دام آغاز می‌شود و متخصصان با استفاده از آن به جمع‌آوری سلول‌های بنیادیِ حیوان می‌پردازند.
طی سالیان گذشته بحث تولید گوشت مصنوعی یا آزمایشگاهی مطرح شد، اما هنوز پس از گذشت سال‌ها تحقیقات تکمیلی روی آن صورت نگرفته است و مشخص نیست به‌طور دقیق این گوشت برای انسان و جوامع مفید است یا مضر؟ از این رو این فناوری هنوز در مراحل اولیه است و درحالی‌که اکثر دانشمندان موافق هستند که گوشت‌های پرورشی کمتر از گوشت گاو به محیط زیست آسیب می‌رساند، اما ما نمی‌توانیم برای رفع مشکلات مربوط به خوردن گوشت به آن تکیه کنیم. بنابراین، تغییر به گوشت‌های کم‌تأثیر (مانند مرغ) و پروتئین‌های گیاهی، امروزه گزینه‌ای پایدارتر باقی مانده است.
پیش‌تر نیز یک شرکت هلندی اعلام کرد که موفق به تولید "گوشت گاو" در آزمایشگاه شده است و قصد دارد این گوشت‌ها را وارد رستوران‌ها کرده و برای همبرگر از این گوشت‌ها استفاده کند؛ از این رو نخستین همبرگر تولید شده با گوشت درون‌کشتگاهی، سال ۱۳۹۲ هجری شمسی در هلند تولید و مصرف شد.
این در حالی است که با توجه به مشکلات و محدودیت‌های کنونی تکنولوژیکی، هنوز این روش به مقیاس صنعتی قابل استفاده نیست؛ در ضمن باید دید آیا مصرف‌کنندگان علاقه‌ای به آن نشان خواهند داد یا خیر.
هرچند به نوعی از فواید تولید گوشت آزمایشگاهی یا مصنوعی صحبت می‌شود، اما نتایج یک پژوهش تکان‌دهنده جدید این‌طور ادعا می‌کند که گوشت تولید شده در آزمایشگاه، معروف به گوشت مبتنی بر سلول‌های حیوانی یا به اختصار ACBM در واقع می‌تواند برای محیط زیست، بسیار مخرب‌تر از دامپروری سنتی باشد؛ براساس تخمین‌های این پژوهش، اگر روش‌های فعلی برای عرضه گوشت آزمایشگاهی به بازار توسعه یابد، می‌تواند بین چهار تا ۲۵ برابر بیشتر از پرورش و کشتار حیوانات به صورت سنتی کربن‌دی‌اکسید تولید کند.
پژوهشگران با فرض استفاده مداوم از محیط‌های رشد بسیار تصفیه شده تخمین می‌زنند که هر کیلوگرم گوشت آزمایشگاهی، ۲۴۶ کیلوگرم تا ۱۵۰۸ کیلوگرم کربن دی اکسید تولید می‌کند. براساس این ارقام، آن‌ها محاسبه می‌کنند که ظرفیت گرمایش جهانی گوشت‌های آزمایشگاهی بین چهار تا ۲۵ برابر بیشتر از پرورش سنتی گوشت گاو است.
این پژوهش این‌چنین نتیجه‌گیری می‌کند که اگر از یک محیط رشد بسیار تصفیه‌شده برای تولید ACBM استفاده شود، تأثیر زیست‌محیطی تولید کوتاه‌مدت ACBM بالاتر از میانگین تولید سنتی گوشت گاو خواهد بود.
گوشت مصنوعی تفاوتی با گوشت طبیعی ندارد؟
مسعود سامی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و مدیرگروه علوم و صنایع غذایی دانشکده تغذیه و علوم غذایی این مرکز علمی درباره تولید گوشت مصنوعی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: ایده تولید گوشت‌های مصنوعی یا آزمایشگاهی، چندین دهه مطرح بود؛ از این رو در سال ۱۹۷۰ توانستند فیبرهای عضلانی را در آزمایشگاه تولید و یک محقق در سال ۱۹۷۱ توانست این گوشت‌ها را با روش کشت سلول تولید کند.
وی می‌افزاید: در حالی که توانستند در آزمایشگاه سلول‌های بنیادی عضلات را کشت و تولید کنند، در نهایت این ایده استارت‌آپی رشد کرد تا اینکه در سال ۲۰۱۳ نخستین همبرگر با تولید گوشت مصنوعی در دنیا تولید و مورد استفاده قرار گرفت در آن زمان جواب محققان این بود که این نوع گوشت تفاوت چندانی با گوشت‌هایی که به صورت طبیعی از کشتار حیوانات به دست می‌آید، ندارد و حتی می‌توان گفت که مزایایی داد که این مزایا باعث شده بیشتر مورد توجه قرار گیرد و به‌صورت احتمالی در آینده تولید این گوشت‌ها گسترش خواهد یافت.
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تصریح می‌کند: با توجه به اینکه تولید گوشت مصنوعی در آزمایشگاه انجام می‌شود و به‌صورت کامل کنترل شده است؛ می‌توان برخی مواد دلخواه را به کشت اضافه کرد و موادی که برای انسان مضر است را وارد محیط کشت نکنیم.
وی ادامه می‌دهد: به عنوان مثال چربی‌های امگا -۳ چربی‌های مفید هستند که در گوشت آبزیان وجود دارد، از این رو می‌توان در آزمایشگاه اقدامی انجام داد تا این چربی‌ها در بافت گوشت‌ها قرار گیرد. در تولید گوشت مصنوعی می‌توان به این سمت حرکت کرد که ترکیبات آنتی‌اکسیدان و چربی‌های مفید مانند چربی امگا -۳ را وارد محیط کشت کرد.
سامی می‌گوید: در پرورش دام ممکن است از هورمون رشد و آنتی‌بیوتیک استفاده شود که این موارد در محیط آزمایشگاهی استفاده نمی‌شود؛ بنابراین ترکیبات مضر در گوشت مصنوعی وجود ندارد.
وی با اشاره به فواید زیست‌محیطی گوشت مصنوعی، اضافه می‌کند: محققان معتقدند اگر این گوشت‌ها در محیط‌های آزمایشگاهی تولید شود مقدار هکتاری که برای پرورش دام نیاز است، به لحاظ محیط زیست از بین نمی‌رود و بنابراین در آزمایشگاه می‌توان با یک دهم اثرات تخریبی که در محیط زیست ایجاد می‌شود گوشت مصنوعی تولید کرد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان اظهار می‌کند: یکی از مواردی که برای محیط زیست مضر است، گاز متانی بوده که برای پرورش حیوانات تولید می‌شود که اثرات گلخانه‌ای دارد و برای محیطی که انسان در آن زندگی می‌کند مضر است؛ زمانی که گوشت در آزمایشگاه تولید شود اثرات زیست‌محیطی حذف می‌شود، گاز متان تولید نمی‌شود و در نتیجه این فرایند به نفع محیط زیست است.
وی می‌افزاید: سرعت رشد سلول‌هایی که در آزمایشگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد بسیار بالا است، یعنی می‌توان در مدت زمان کوتاه‌تری نسبت به پرورش دام، توده سلولی بیشتری تولید کرد.
سامی با بیان اینکه تولید گوشت مصنوعی به امنیت غذایی کمک می‌کند، تصریح می‌کند: هدف در امنیت غذایی این است که بتوانیم در همه زمان‌ها برای همه مردم مواد موردنیاز را در دسترس قرار دهیم، از این رو با توجه به افزایش جمعیت و اینکه گفته می‌شود تا سال ۲۰۵۰ جمعیت کره زمین به ۹ میلیارد نفر می‌رسد، باید بتوانیم پروتئین مورد نیاز بشر را تأمین و گوشتی که به عنوان منبع پروتئینی شناخته می‌شود را تولید کنیم.
وی می‌گوید: اکنون در برخی کشورها فقر پروتئینی وجود دارد، از این رو اگر جمعیت کره زمین افزایش پیدا کند یکی از نگرانی‌ها تأمین پروتئین موردنیاز است، به همین دلیل شاید ناچار به استفاده از روش‌هایی باشیم که باید تحقیقات بیشتری روی آن صورت گیرد و روش‌ها پیشرفت کند تا گوشت مصنوعی تولید شود.
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در پاسخ به این سوال که آیا گوشت آزمایشگاهی، فاکتورها و پروتئین‌های گوشت طبیعی را دارد، ادامه می‌دهد: گوشتی که در آزمایشگاه تولید می‌شود، همان سلول‌های عضلانی هستند که در محیط آزمایشگاهی تکثیر و به توده عضلانی تبدیل می‌شود و با مواد مغذی که در محیط کشت در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد این سلول‌ها ساخته می‌شوند، بنابراین از نظر ترکیباتی که داخل توده عضلانی آزمایشگاهی وجود دارد مشابه ترکیبات گوشت طبیعی است.
فسادپذیری و قیمت بالای گوشت مصنوعی از جمله معایب آن است
سامی اضافه می‌کند: در حال حاضر قیمت تمام شده تولید گوشت مصنوعی بسیار بالا است، حتی شاید ۱۰ برابر قیمت گوشت طبیعی که توسط حیوانات تولید می‌شود، قیمت دارد، اما محققان این نظر را دارند که اگر روی گوشت آزمایشگاهی فعالیت بیشتری صورت پذیرد و تحقیقات گسترش یابد می‌توان به جایی رسید که قیمت تمام شده آن پایین‌تر باشد.
وی تصریح می‌کند: همچنین گوشت‌های آزمایشگاهی، مانند گوشت طبیعی مستعد آلوده شدن هستند که در این صورت کشت آن‌ها به شکست منجر و حتی گوشتی با طعم غیرمطلوب تولید شود که مورد پسند نباشد و شرایطی از فساد در آن رخ داده باشد از این رو ترکیبات نگهدارنده مانند بنزوات را در محیط کشت وارد کردند و توانستند شرایطی را فراهم کنند که اجازه رشد باکتری‌ها و کپک‌ها داده نشود.
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان می‌گوید: محققان به دنبال این هستند که مواد مغذی را از منابع گیاهی تأمین کنند تا قیمت تمام شده گوشت آزمایشگاهی کاهش پیدا کند.
گزارش از: فائزه صفری
نظر شما