به گزارش خبرنگار ایمنا، بر اساس گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، سالیان زیادی است که کشور ایران به دلیل دستیابی به منبع عظیم نفت، عمده درآمد خود را به آن اختصاص می‌دهد اما این منبع نیز روزی تمام خواهد شد و یکی از چالش‌های اساسی دولت تغییر نحوه درآمد است. درآمد مالیاتی یکی از بهترین انواع درآمد در هر دولتی است که می‌تواند اصلی‌ترین منبع تأمین مخارج جاری دولت باشد و با کاهش کسری تراز عملیاتی منجر به کاهش نیاز دولت به استفاده از منابع نظام بانکی شود.
سهم مالیات از بودجه ۱۴۰۲
در حالی که رشد تولید ناخالص داخلی در ایران در زمستان ۱۴۰۱ بدون احتساب نفت ۴.۷ درصد بوده است، درآمد مالیاتی پیش‌بینی شده در بودجه ۱۴۰۲ معادل هشت هزار و ۲۶۲ هزار میلیارد ریال است. سهم درآمدهای مالیاتی از منابع بودجه عمومی نسبت به سال ۱۴۰۱ به مقدار ۱.۴ درصد افزایش یافته اما همچنان با حد مشخص در برنامه ششم فاصله دارد. این مقدار در برنامه ششم ۴۹.۸ درصد تعیین شده و قرار بوده تا سال ۱۴۰۰ به آن میزان برسد اما در لایحه بودجه امسال ۴۱.۷ درصد است.
امسال رقم درآمدهای مالیاتی در لایحه بودجه ۱۴۰۲ نسبت به سال گذشته رشد ۴۷ درصدی داشته (بدون احتساب مالیات بر واردات به ۵۴ درصد نیز می‌رسد) اما با توجه به پیش‌بینی تورم ۴۰ درصدی در سال جاری در عمل این موضوع محقق نشده است. در ایران نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در مقایسه با سایر کشورها مقدار بسیار کمتری دارد و لازم است با افزایش درآمد مالیاتی سهم درآمد دولت از مالیات افزایش یابد و اگر این اقدام متناسب با نظام مالیاتی کشور اتفاق نیفتد کسری بودجه افزایش می‌یابد. همچنین لازم است از آثار منفی مالیات در کشور جلوگیری شود و ساز و کاری اتخاذ شود که دیگر سهم ثروتمندان در پرداخت مالیات از سهم سایر اقشار جامعه کمتر نباشد و از برخی معافیت‌های مالیاتی که برای آنان ایجاد شده جلوگیری شود.
مالیاتی که اخذ می‌شود شامل هفت دسته است که به صورت زیر است:
مالیات بر اشخاص حقوقی، مالیات بر درآمد، مالیات بر ثروت، مالیات مستقیم، مالیات بر کالاها و خدمات، مالیات بر واردات و مالیات غیر مستقیم که میزان هر یک در سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ در جدول زیر نمایش داده شده است:
این جدول نشان می‌دهد که در عملکرد ۹ ماهه سال ۱۴۰۱ در اکثر پایه‌های مالیاتی بیش از ۱۰۰ درصد درآمد مالیاتی وصول شده است.
برای افزایش درآمدهای مالیاتی راهکار اصلی افزایش نرخ مالیات نیست بلکه لازم است ابتدا فرار مالیاتی کاهش یابد و سپس پایه‌های جدید مالیاتی تعریف شود. مالیات‌هایی که مستقیماً به افراد ثروتمند اصابت می‌کند، مانند مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر مجموع درآمد.
تغییراتی که در پایه‌های مختلف مالیاتی در قانون بودجه ۱۴۰۲ نسبت به قانون بودجه ۱۴۰۱ رخ داده است به شرح زیر است: مالیات بر اشخاص حقوقی ۱۲۰ درصد افزایش یافته است.(حقوقی دولتی ۱۷۳ درصد و حقوقی غیر دولتی ۱۲۸ درصد)، سهم مالیات از درآمدهای مالیاتی و گمرکی از ۲۴ به ۳۵ درصد رسیده و مالیات بر کالاها و خدمات ۱۹ درصد افزایش یافته است. نحوه تخصیص این درصدها نشان می‌دهد که برخی دارای بیش برآوردی و برخی دارای کم برآوردی است و لازم است اصلاح شود.
به منظور اصلاح می‌توان چند اقدام انجام داد که یکی از این اقدامات انتشار مخارج مالیاتی است. مخارج مالیاتی همان درآمد مالیاتی از دست رفته به دلیل وجود امتیازهای مالیاتی برای گروه‌ها و بخش‌های اقتصادی است که در اکثر اوقات از مقدار مالیات اخذشده از آن گروه خاص بیشتر است و پرداخت آن بر عهده دولت است در حالی که مقدار مشخصی نیز در بودجه به آن اختصاص نیافته است. در سال ۱۴۰۱ مخارج مالیاتی اشخاص حقوقی دو برابر میزان مالیات پرداختی آنان بود.
یکی دیگر از اقدامات مؤثر برای کاهش فرار مالیاتی تفکیک حساب‌های شخصی و تجاری است. این تفکیک به همراه ساماندهی دستگاه‌های پوز زنگ هشداری برای فروشندگان است تا بدانند سازمان امور مالیاتی از مقدار درآمد آنها مطلع است و در صورتی که اظهارنامه آنان خلاف واقع باشد مشمول جریمه می‌شوند.
برای بررسی بهتر به سراغ سهم مالیات از بودجه برخی از کشورهای بزرگ دنیا رفتیم تا بیشتر به اهمیت مالیات پی ببریم.
اطلاعات کلیدی در مورد درآمد مالیاتی بریتانیا
پایگاه داده جهانی CEIC درآمد مالیاتی سه ماهه بریتانیا را به‌عنوان درصد تولید ناخالص داخلی اسمی از محل درآمد مالیاتی سه ماهه و تولید ناخالص داخلی اسمی سه ماهه محاسبه می‌کند. (تولید ناخالص داخلی اسمی تولید ناخالص داخلی است که به قیمت‌های جاری در بازار بدون تعدیل تورم ارائه می‌شود. برآورد قیمت فعلی تولید ناخالص داخلی با بیان ارزش تمام کالاها و خدمات تولید شده در دوره گزارش جاری به دست می‌آید. ) درآمد مالیاتی در این محاسبه به‌صورت مجموع مالیات بر درآمد و ثروت، مالیات بر تولید، سایر مالیات‌های جاری و مالیات بر سرمایه به‌دست می‌آید. دفتر آمار ملی درآمد مالیاتی را به پول محلی و تولید ناخالص داخلی اسمی را به ارز محلی ارائه می‌کند.
درصد تولید ناخالص داخلی بریتانیا در مارس ۲۰۲۳ برابر با ۳۳.۶ درصد گزارش شده است که این رقم نسبت به رقم ۲۷.۶ درصد قبلی برای دسامبر ۲۰۲۲ نشان‌دهنده افزایش است. درصد داده‌های تولید ناخالص داخلی بریتانیا هر سه ماه یک‌بار به‌روزرسانی می‌شود و در فاصله مارس ۱۹۵۵ تا مارس ۲۰۲۳ به‌طور میانگین برابر با ۲۵.۶ درصد بوده است. این داده‌ها در مارس ۱۹۵۵ به بالاترین حد خود یعنی ۴۴.۲ درصد و در ژوئن ۱۹۶۰ به پایین‌ترین حد خود یعنی ۱۹.۹ درصد رسید.
بخش عمده‌ای از درآمدهای دولت بریتانیا از محل مالیات تأمین می‌شود. این کشور در سال ۲۰۲۲-۲۰۲۳ بیش از ۱۰۱۷ میلیارد درآمد از مالیات و سایر منابع کسب کرده است که این رقم معادل حدود ۴۰ درصد از اندازه کل اقتصاد بریتانیا است که بر اساس تولید ناخالص داخلی اندازه‌گیری می‌شود. درآمد مالیاتی در بریتانیا از ۵۴ هزار و ۳۲ میلیون پوند در آوریل ۲۰۲۳ به ۵۲ هزار و ۷۱۰ میلیون پوند در ماه می کاهش یافت. انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۳-۲۰۲۴ دولت بریتانیا ۱۰۵۸ میلیارد پوند از درآمدهای جاری بخش دولتی دریافت کند که ۲۶۸ میلیارد پوند انگلیس از مالیات بر درآمد و ۱۸۷ میلیارد پوند از مالیات بر ارزش افزوده است.
اطلاعات کلیدی در مورد درآمد مالیاتی فرانسه
پایگاه داده جهانی CEIC درآمد مالیاتی سه ماهه فرانسه را به‌عنوان درصد تولید ناخالص داخلی اسمی از درآمد مالیاتی انباشته نشده ماهانه و تولید ناخالص داخلی اسمی سه ماهه محاسبه می‌کند. وزارت اقتصاد، دارایی و بازیابی درآمد مالیاتی سالانه و یورواستات تولید ناخالص داخلی اسمی را به یورو ارائه می‌کند. درآمد مالیاتی فرانسه تنها دولت مرکزی را پوشش می‌دهد.
درصد تولید ناخالص داخلی فرانسه در مارس ۲۰۲۳ برابر با ۱۵ درصد گزارش شده است که در مقایسه با رقم ۱۸.۱ درصدی قبلی برای دسامبر ۲۰۲۲ بیانگر کاهش است. درصد داده‌های تولید ناخالص داخلی فرانسه هر سه ماه یک‌بار به‌روزرسانی می‌شود و به‌طور متوسط از مارس ۲۰۰۶ تا مارس ۲۰۲۳ برابر با ۱۷.۲ درصد بوده است. این داده‌ها در ژوئن ۲۰۰۶ به بالاترین حد خود یعنی ۲۰.۳ درصد و در مارس ۲۰۲۱ به پایین‌ترین حد خود یعنی ۱۴.۹ درصد رسید.
نرخ مالیات بر درآمد شخصی در فرانسه ۴۵ درصد است. در این کشور نرخ مالیات بر درآمد شخصی مالیاتی است که از افراد جمع‌آوری و بر منابع مختلف درآمد مانند نیروی کار، حقوق بازنشستگی، بهره و سود سهام اعمال می‌شود. معیاری مورد استفاده در این محاسبات به بالاترین نرخ مالیات نهایی برای افراد اشاره دارد و درآمدهای حاصل از نرخ مالیات بر درآمد شخصی منبع درآمد مهمی برای دولت فرانسه است.
درآمد دولت در فرانسه از ۷۳.۴۷ میلیارد یورو در مارس ۲۰۲۳ به ۹۹.۵۳ میلیارد یورو در آوریل افزایش داشت. این درآمد شامل تمام دریافتی‌های دولتی از جمله مالیات، عوارض گمرکی، درآمد حاصل از شرکت‌های دولتی، درآمدهای سرمایه‌ای و کمک‌های خارجی می‌شود و بخشی از محاسبه تراز بودجه دولت است. بررسی اطلاعات این کشورها نیز نشان می‌دهد که عمده درآمد دولت از مالیات است.
نظر شما