به گزارش خبرنگار ایمنا، در کوچه‌های خیابان غرضی که قدم می‌زنم، علی‌رغم گرمای شدید هوا بچه‌ها پرجنب‌وجوش در میانه باریک کوچه مشغول بازی گل‌کوچک هستند. صدای اعتراضی بلند می‌شود. بچه‌ها بروید آن‌طرف‌تر بازی کنید. اما آن‌ها که با بی‌توجه به درخواست همچنان مشغول بازی هستند، می‌گویند: جای دیگری برای بازی نداریم. تنها فضای بازی نزدیک به خانه همین کوچه است. زمین بازی فوتبال که نداریم، پارکی هم که در نزدیک خانه است زمین بازی ندارد.
حس معلم‌ها به خود می‌گیرم انگار قرار است انشا بنویسند، می‌پرسم: بچه‌ها، تابستان خود را چگونه می‌گذرانید؟ پسری که عرق از کنار گوش و شقیقه‌هایش می‌چکد، می‌گوید: می‌گذرانیم دیگر، می‌آییم توی کوچه بازی می‌کنیم؛ فوتبال یا تیله‌بازی. می‌پرسم کلاس هم می‌روید؟، می‌گویند: نه همین بازی در کوچه کفایت می‌کند.
پسر ریزجثه‌ای جلو می‌آید. بادی به غبغب می‌اندازد و سینه سپر می‌کند. عمو ما پارسال کلاس فوتبال رفتیم. اما امسال شهریه‌ها خیلی زیادتر شده است و نمی‌توانیم برویم. پارسال هم مربی نصف شهریه را از ما گرفت. انگار اینجا و در این محل اولیا برنامه چندانی برای اوقات فراغت فرزندشان ندارند. مادری درحالی‌که جارو به دست پشت در حیاط ایستاده است و از فرزندانش می‌خواهد داخل خانه شوند، می‌گوید: امسال و سال گذشته فرزندانم از نظر درسی دچار مشکل بسیاری شدند و افت تحصیلی داشتند. اگر بتوانم شهریه کلاس تابستانه را بپردازم، آن‌ها را برای جبران افت تحصیلی راهی کلاس می‌کنم.
اما در نقطه‌ای دیگر از شهر خبرها به شکل دیگری است. کوله‌پشتی بر دوش دارد و تازه کلاس اول صبحش تمام شده است. برای ساعت دیگر باید عازم کلاس دیگری شود. عصر هم‌کلاس دیگری دارد. می‌گوید: از کلاس زبان عازم کلاس ریاضی می‌شوم. عصرها هم به باشگاه فوتبال می‌روم. او نه شهریه برایش مهم است و نه هیچ‌چیز دیگری، فقط کمی خسته به نظر می‌رسد. دوست دارد کمی از فشردگی کلاس‌هایش کم کند.
سپهری راد که از شهریه‌های سنگین کلاس‌های تابستانه گلایه دارد، می‌گوید: برای یک کارگاه ۱۲ جلسه‌ای هزینه ۱.۵ تا دو میلیون تومانی دریافت می‌شود.
نگاه والدین به مقوله اوقات فراغت
وی ادامه می‌دهد: برای جبران افت تحصیلی به دنبال کلاس درسی هستیم. برای ورزش هم فرزندم را به آن طرف شهر و باشگاه فوتبال می‌فرستم. شهریه سال قبل حدود ۶۰۰ هزار تومان بود و امسال دو برابر شده است. همچنین در برخی نقاط شهر برنامه‌ریزی خوبی برای اوقات فراغت شده است اما شهریه‌ها و دوری مسیر برای ما دردسرساز است.
زمانی یکی از والدین هم می‌گوید: فرزندم از صبح تا شب در خانه سرش با فضای مجازی و برنامه‌های تلویزیونی گرم می‌شود و تمایلی هم به بیرون رفتن ندارد. در نزدیکی خانه کلاس‌هایی برگزار می‌شود که بیشتر درسی است و جنبه تفریحی ندارد. برای همین تمایلی به حضور در کلاس ندارد. بهتر است در کنار آموزش، بازی و سرگرمی بیشتر باشد تا بچه‌ها تمایل بیشتری برای شرکت در کلاس‌ها داشته باشند.
وی ادامه می‌دهد: شهریه بعضی کلاس‌های تابستانه مانند شنا یا فوتبال سنگین است و کیفیت چندانی هم ندارد. نمی‌دانیم او را کجا سرگرم کنیم، از سویی کلاس‌های آزاد هزینه‌ای بالا دارد و دور است. همچنین بعضی برنامه‌های فرهنگی در نظر گرفته‌شده در کانون‌ها مناسب است اما نیاز به تنوع بیشتر در بخش‌های هنری و مهارتی است. کلاس‌های ورزشی هم که فرزندانمان تمایل بیشتری به آن دارند، امسال شهریه‌های نجومی دارد و البته از محیط زندگی ما هم دور است.
این مادر خانواده تصریح می‌کند: بعضی کلاس‌های هنری مانند موسیقی، نقاشی هم شهریه بسیاری دارند و دغدغه والدین در این اوضاع اقتصادی تأمین همین شهریه‌های سنگین است و می‌طلبد نهادهای متولی ورزش تصمیمات و برنامه‌های مطلوب‌تری ارائه کنند. اما در این بین دانش‌آموزان زیادی هم هستند که برای گذراندن اوقات فراغت همچنین امرارمعاش و کسب مهارت در کنار والدین یا دوست و آشنا به کسب‌وکار پرداخته‌اند.
یکی دیگر از اولیا، کلاس‌های ورزشی را برای پر کردن اوقات فراغت مطلوب می‌داند و می‌افزاید: این کلاس‌ها هرچند مناسب هستند اما شهریه بسیار بالا آن‌ها، امسال کمرشکن است و همین موضوع سبب می‌شود تا استقبال کم باشد. همچنین بعضی از کلاس‌ها با آنکه هزینه بسیاری دارند اما کیفیت آن‌ها مطلوب نیست و آموزش مناسبی ارائه نمی‌شود.
وی ادامه می‌دهد: سال گذشته با هزینه بالایی فرزندم را در کلاس فوتبال ثبت‌نام کردم و هرچند شیوع کرونا برنامه‌ریزی را دچار مشکل کرد اما کلاس‌ها برگزار شد، اما آنچه به‌شدت ضعیف بود، نحوه آموزش در این کلاس‌ها است. همچنین امسال با هزینه بیشتر و تقریباً دو برابر سال قبل در باشگاه دیگری فرزندم را ثبت‌نام کردم و امیدوارم امسال کیفیت آموزش مدارس فوتبال با توجه به بهبود شرایط کرونایی بیشتر و بهتر شود.
یکی دیگر از اولیا با بیان اینکه من دارای یک پسر ۹ ساله هستم و او تنها فرزند من است و بیشتر اوقات فراغت خود را در تنهایی به سر می‌برد، می‌گوید: دور بودن مراکز و کلاس‌های اوقات فراغت همچنین کمبود مراکز در برخی از مناطق حاشیه شهر باعث شده است که فرزند من و بسیاری از بچه‌های دیگر اوقات فراغت و سه ماه تابستان خود را در کوچه‌ها بگذرانند.
وی در ادامه با تأکید بر اینکه افزایش شهریه کلاس‌ها من را از ثبت‌نام پسرم در کلاس‌های اوقات فراغت بازداشته است، می‌افزاید: بیشتر اوقات به دلیل اینکه کمتر فرزندم در کوچه مشغول بازی شود و دور از یک‌سری مسائل باشد، مجبور می‌شوم او را در خانه نگه‌دارم که این کار نیز باعث ایجاد مشکلات روحی و روانی برای فرزندم خواهد شد.
یک مادر دیگر با ابراز رضایت از وجود کلاس‌های تابستانی در کانون‌های فرهنگی می‌گوید: من سال‌ها است که فرزندم را به یکی از کانون‌های فرهنگی هنری مساجد ثبت‌نام می‌کنم و کلاس‌های آموخته‌های بسیار مفیدی برای فرزندم دارد. متأسفانه برخی والدین فکر می‌کنند با ثبت‌نام فرزندانشان در کلاس‌های تابستانی با قیمت بالا می‌توانند اوقات فراغت آنان را پر کنند، درصورتی‌که این مهم نیست و اصل نیاز بچه است.
امیر ۱۰ سال دارد. وی با بیان اینکه من به رشته فوتبال بسیار علاقه دارم و مدرسه فوتبالی که وجود دارد نیز تاکنون موفق عمل کرده است، می‌گوید: یکی از مشکلاتی که کلاسی‌های اوقات فراغت دارد آن است که ما فقط می‌توانیم رشته مورد علاقه خود را تنها در سه‌ماهه تابستان دنبال کنیم و در طول سال دیگر نمی‌توانیم به آن کلاس بپردازیم و این یک ضعف است که مسئولان باید پیگیر آن باشند.
لزوم نگاه تخصصی به مقوله اوقات فراغت
مجید صفاری‌نیا، رئیس انجمن روانشناسی اجتماعی ایران به ایمنا می‌گوید: یکی از دغدغه‌های والدین با شروع فصل تابستان برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت است، اوقات فراغت دانش‌آموزان یعنی اینکه زمان‌هایی که بچه‌ها از فعالیت‌های روزمره فارغ می‌شوند یا مدارس تعطیل می‌شود، برای بچه‌ها برنامه‌ریزی کنیم که تابستان را چگونه بگذرانند.
وی با تأکید بر اینکه یکی از مهم‌ترین علل انحرافات، بزه‌کاری‌ها و کج‌روی‌های اجتماعی بی‌برنامگی فردی و اجتماعی در حوزه اوقات فراغت است، می‌افزاید: والدین باید این مسئله را مدنظر داشته باشند که بچه‌ها به سمت تفریحات سالم هدایت شوند و از طرفی به تفریحات سالم دسترسی داشته باشند. از طرفی یکی از آسیب‌هایی که در اوقات فراغت بچه‌ها را تهدید می‌کند، نبود برنامه‌ریزی صحیح از سوی والدین و مسئولان برای انجام تفریحات سالم است، چراکه بدون تردید دانش‌آموزان هر جامعه، سرمایه‌های گران‌بهایی هستند که اگر مورد بی‌توجهی قرار گیرند، برای جامعه مشکلات عدیده‌ای به وجود می‌آورند و باید سال‌ها تاوان ضرر و زیان آن‌ها را پرداخت کرد.
رئیس انجمن روانشناسی اجتماعی ایران با بیان اینکه بهره‌برداری از اوقات فراغت تنها از طریق رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی خطری برای جوانان و مانع تقویت خلاقیت و آفرینندگی در آن‌ها است، تصریح می‌کند: اگر اوقات فراغت صرف خلاقیت، نوآوری، احساس ابتکار و بازسازی قوای انسانی در فرد شود، می‌تواند نقش اصلی خود یعنی بازآفرینی قوای روحی را ایجاد کند. از طرفی والدین باید با توجه به علایق فرزندان خود آن‌ها را هدایت کنند.
وی با اشاره به اینکه اوقات فراغت دانش‌آموزان، جوانان و نوجوانان ظرفیت خوبی برای مهارت‌آموزی دارد، اضافه می‌کند: فراغت از تحصیل، فرصت خوبی برای ارتقای داشته‌های جوانان و نوجوانان به‌ویژه در حوزه مهارت‌های زندگی است. بخشی از اوقات فراغت می‌تواند برای یادگیری مهارت جدید طی شود، از این‌رو دانش‌آموزان می‌توانند در کلاس‌های خیاطی، مکانیکی، سفالگری یا در فرهنگسراها و کلاس‌های هنری مثل نقاشی یا خوشنویسی شرکت کنند.
صفاری‌نیا ادامه می‌دهد: از جمله فعالیت‌هایی که توصیه می‌شود شامل ثبت‌نام در کلاس‌های ورزشی یا تفریحات آزاد ورزشی مثل کوهنوردی، شنا، بازی‌های بومی‌محلی و پیاده‌روی است. همچنین ثبت‌نام در کتابخانه‌ها و پایگاه‌های مساجد، فرهنگسراها، کلاس‌های تقویتی یا کنکوری می‌تواند مؤثر واقع شود. دانش‌آموزان در ایام فراغت می‌توانند با پرداختن به فعالیت‌های مورد علاقه خود تجربیات خوبی به‌دست آورند. ممکن است کارهایی که در اوقات فراغت انجام می‌دهند، سبب تغییر مسیر زندگی آن‌ها شود.
برای اوقات فراغت خانواده کمتر برنامه‌ریزی‌شده است
هومن رازدار، نایب رئیس انجمن اوقات فراغت ایران به خبرنگار ایمنا می‌گوید: از اوقات فراغت به‌عنوان یک تربیت غیررسمی یادشده است که بر اساس مطالعات و تحقیقات انجام‌شده گاهی تربیت در این دوران تأثیر بیشتری از آموزش و تربیت رسمی به‌جای می‌گذارد زیرا در مواقعی که افراد وقت آزاد دارند، می‌توانند با تفریح مطالبی را یاد بگیرند، در نتیجه اثرات بیشتری دارد.
وی ادامه می‌دهد: از طرف دیگر تحقیقات نشان داده است افراد در اوقات فراغت به زمینه‌های آموزشی در دوران فراغت توجه بیشتری دارند و این امر موجب افزایش خود شکوفایی در آن‌ها می‌شود. در اوقات فراغت می‌توان با کشف استعدادهای افراد، آموزش‌های لازم را به افراد ارائه داد و به‌طور غیرمستقیم در آنان، مهارت‌های زندگی را نیز ایجاد کرد.
نایب رئیس انجمن اوقات فراغت ایران تصریح می‌کند: شرط صحیح استفاده از اوقات فراغت، آموزش است که با برنامه‌ریزی صحیح و مناسب می‌توان نوجوانان را از بسیاری از انحرافات و آسیب‌های اجتماعی نیز برحذر داشت. به‌طور مثال یکی از عوامل اساسی اعتیاد نوجوانان، نبود برنامه‌ریزی صحیح برای اوقات فراغت آنان است.
وی با بیان اینکه برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت نشانه توجه جامعه به نوجوانان است، اظهار می‌کند: جامعه باید با برقراری تعامل با نوجوانان و ایجاد انگیزه در آن‌ها بتواند نوجوانان را سالم تربیت کند. همچنین در برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت باید به علایق و نیازهای نوجوانان هم توجه بسیاری مبذول داشت و امکانات محیطی و برنامه‌های تفریحی را متناسب با نیاز برای آنان لحاظ کرد.
رازدار آموزش مهارت‌های کاربردی را از دیگر برنامه‌های مهم اوقات فراغت برای کسب توانمندی اجتماعی و اقتصادی برای دانش‌آموزان می‌داند و می‌گوید: اگر در دوره‌های هنری، برای نمونه، آموزش مهارت‌های گرافیکی و تولید محتوای رسانه‌ای به‌صورت کاربردی به نوجوانان آموزش داده شود، دانش‌آموزان با کسب این مهارت‌ها می‌توانند بسیار زودتر با ورود به فعالیت‌های اقتصادی به درآمدزایی برسند و بار مالی خود را از دوش خانواده بردارند.
وی با بیان اینکه امروزه انواع بازی‌ها با کارایی و جذابیت‌های مختلف فکری و هیجانی، وقت بسیاری از افراد به‌خصوص در رده سنی نوجوان و جوان را پر می‌کند، تصریح می‌کند: در حال حاضر، بازی‌هایی از جنس آفلاین و غیردیجیتالی از جمله بازی‌های اتاق فرار، بازی‌های رومیزی و بازی‌های هویت مخفی، توانسته است قشر بزرگی از مخاطبان جوان و خانواده‌ها را به سمت خود جلب کند. بازی از نظر ما عنصر بسیار مهم اوقات فراغت است و معتقدیم "بازی فقط بازی نیست."
نایب‌رئیس انجمن اوقات فراغت ایران می‌افزاید: در بازی‌های اتاق فرار که اغلب با گروه‌بندی چهارتا هفت‌نفره و به‌صورت خانوادگی یا دوستانه اتفاق انجام می‌شود، افراد در فضایی کاملاً فیزیکی و واقعی، ضمن فاصله گرفتن از ابزارهای دیجیتال مانند موبایل، با انجام کار فکری برای حل معما، کار گروهی را تمرین و تجربه می‌کنند و مراحل بازی را یکی پس از دیگری پشت سر می‌گذارند تا بتوانند با موفقیت از محیط خارج شوند. مهم‌ترین دستاورد این بازی‌ها، کار گروهی و همدلی است؛ یکی از مهارت‌های مهمی که در جامعه امروز همه ما به آن احتیاج داریم.
عضو هیئت‌مدیره انجمن اوقات فراغت می‌افزاید: پرداختن به بازی‌های رومیزی فکری، یک گزینه مناسب دیگر برای گذران اوقات فراغت و درعین‌حال، تقویت مهارت‌های ذهنی، ارتباطی و اقتصادی به‌ویژه برای نوجوانان است.
وی اظهار می‌کند: این‌گونه بازی‌ها اوایل دهه گذشته در کشور ما تنها با نمونه‌هایی همچون راز جنگل، روپولی، شطرنج، منچ و مارپله شناخته می‌شدند اما در پنج تا شش سال اخیر، بیش از ۵۰۰ عنوان بازی رومیزی در کافه‌بازی‌ها و مراکز بازی‌های فکری در حال معرفی و آموزش است و توانسته است توجه بسیاری از مخاطبان را به خود جلب کند.
نظر شما