درمان‌های جدید؛ مرهمی بر درد بیماران درگیر با سرطان خون

به گزارش خبرنگار ایمنا، بر اساس نظر متخصصان، بیماری سرطان زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های قسمتی از بدن بیش از اندازه و با سرعت زیاد تکثیر شود. هر قسمت و عضوی از بدن اگر تقسیم سلولی خارج از کنترل داشته باشد، باعث ایجاد بیماری سرطان می‌شود. سرطان خون یا لوسمی، سرطان بافت‌های خون‌ساز بدن از جمله مغز استخوان و سیستم لنفاوی است. سرطان خون گلبول‌های سفید خون را درگیر می‌کند و گلبول‌های سفید خون مبارزان قدرتمند عفونت هستند که به‌طور طبیعی در بدن رشد می‌کنند و تقسیم می‌شوند، زیرا بدن انسان به آنها احتیاج دارد، اما در افراد مبتلا به سرطان خون، مغز استخوان، گلبول‌های سفید خون غیرطبیعی تولید می‌شود که عملکرد صحیحی ندارند.

علائم و نشانه‌های سرطان خون با توجه به مرحله‌بندی لوسمی متفاوت است، بسیاری از افراد در مراحل اولیه ابتلاء به انواع خاصی از سرطان خون علائمی را تجربه نمی‌کنند یا علائم به آرامی بروز می‌کند. لوسمی میلوئید حاد (AML) و لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL) از انواع سرطان خون است که خیلی سریع‌تر پیشرفت می‌کند و علائم ممکن است سریع‌تر از لوسمی مزمن تشدید شود.

طبق تحقیقات، زمانی که سلول‌های خونی جدید قبل از بلوغ کامل تقسیم شده و در خون رها شود، باعث ایجاد این نوع سرطان در کودکان خواهد شد. سرطان خون در کودکان می‌تواند نتیجه تقسیم بی‌اندازه گلبول‌های سفید، قرمز یا پلاکت‌ها باشد، سرطان خون از مغز استخوان آغاز می‌شود، جایی که سلول‌های جدید خون تولید می‌شوند، علائم سرطان خون در کودکان بیشتر به دلیل مشکلاتی در مغز استخوان ایجاد خواهد شد و می‌تواند سلول‌های طبیعی خون را از بین ببرد. در نتیجه، ممکن است کودک به اندازه کافی گلبول قرمز، گلبول سفید و پلاکت خون نداشته باشد، این کمبودها در آزمایش خون مشاهده می‌شود، اما سلول‌های سرطان خون ممکن است به مناطق دیگر بدن نیز حمله کنند که می‌تواند با علائمی همراه باشد، از طرفی کودکانی که مشکلات ژنتیکی خاص نظیر سندروم داون، سندروم کلاین فلتر، نوروفیبروماتوز یا آتاکسی تلانژکتازی را به ارث برده‌اند، بیشتر در معرض ابتلاء به سرطان خون هستند.

عوامل خطر بروز بیماری سرطان خون در بزرگسالان

سیدعلی درخشنده، فوق تخصص سرطان خون و بالغین و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با اشاره به عوامل خطر بروز بیماری سرطان خون، اظهار می‌کند: از لحاظ دسته‌بندی و تشخیص سرطان خون به دو دسته عمده لوسمی و لنفاوی تقسیم‌بندی می‌شود. سرطان خون لوسمی در سیستم خونی و مغز و استخوان است و لنفاوی در مرحله اولیه سیستم لنفاوی را درگیر می‌کند و هر دو نوع جزو سرطان‌های خون به‌شمار می‌روند و تا حدودی تفاوت بین این دو نوع سرطان وجود دارد.

وی با بیان اینکه وراثت و بیماری‌های ژنتیکی در بروز این نوع سرطان تأثیرگذار است، ادامه داد: مطابق آمارها کمتر از پنج درصد وراثت و بیماری‌های ژنتیکی در بروز این نوع بیماری نقش دارد، در مواردی ممکن است بیماری‌های ژنتیکی شناخته شده مانند سندروم داون و بیماری‌های که با اختلال ترمیم دی‌ان‌ای (DNA) است وجود داشته باشند، بیش از ۹۵ درصد سرطان‌های خون زمینه ژنتیکی و ارثی ندارد و آن عاملی که باعث ایجاد این بیماری می‌شود، اکتسابی است.

این فوق تخصص سرطان خون و بالغین تصریح می‌کند: از بین علل اکتسابی شناخته شده می‌توان به مصرف سیگار، الکل، دخانیات، زندگی بی‌تحرک، آلوده کننده‌های محیطی در هوا و مواد غذایی اشاره کرد و علاوه‌بر این، عوامل دلیل دیگری که در بروز سرطان خون مؤثر بوده افزایش سن فرد است، یعنی سن فرد که افزایش پیدا کند، احتمال بروز این بیماری نیز افزایش می‌یابد، اگرچه بین کودکان هم با توجه به سن پایینی که دارند، سرطان خون شیوع دارد.

آیا می‌توان از بروز سرطان خون پیشگیری کرد؟

وی در خصوص اینکه آیا می‌توان از بروز سرطان خون پیشگیری کرد یا خطر ابتلاء به آن را کاهش داد؟ می‌گوید: بروز این نوع سرطان غیرقابل پیش‌بینی است و به صورت حاد ایجاد می‌شود، اما می‌توان ریسک ابتلاء به این بیماری را کاهش داد، داشتن سبک زندگی سالم و تغذیه مفید و سالم بهترین موارد برای پیشگیری از ابتلاء به بیماری‌های وخیم است. داشتن رژیم غذایی مناسب و استفاده نکردن از فست‌فودها و نوشابه‌های انرژی‌زا، استفاده نکردن از سیگار و الکل، مصرف مناسب از سبزیجات و میوه‌های تازه در کاهش بروز سرطان خون بسیار مؤثر است.

درخشنده با تاکید به اینکه استفاده نکردن از سیگار، مواد دخانی و افیونی می‌تواند در کاهش ابتلاء به سرطان‌های خون بزرگسالان نقش داشته باشد، ادامه می‌دهد: اگر چه در بیشتر موارد سرطان خونی که ایجاد شده و بیماران به آن مبتلا می‌شوند با بررسی‌های انجام گرفته مشخص می‌شود که بیمار هیچ نوع ریزفاکتوری و عامل خطری نداشته است، اما موارد قابل قبول مانند داشتن یک زندگی سالم، مصرف مواد غذایی مناسب و ورزش روزانه می‌تواند در کاهش بروز ابتلاء به این نوع بیماری مؤثر باشد.

علل ابتلای کودکان به سرطان خون

وی در خصوص دلایل ابتلای کودکان به سرطان خون، تاکید می‌کند: در مورد کودکان شایع‌ترین بدخیمی که تشخیص داده می‌شود، سرطان خون است و احتمال دارد که انواع متفاوتی داشته باشد، بسیاری از مواقع این علائم همسان نیست و علائمی از جمله ضعف، خستگی، تپش قلب، تعریق، ایجاد لکه‌ها و کبودی‌ها روی بدن، خونریزی مکرر از دماغ، دهان و دندان با مسواک زدن، کبودی دست و پا در اثر ضربه نیز می‌تواند از علائم اولیه سرطان خون باشند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان می‌افزاید: برخلاف اسم سرطان خون که همه از شنیدن آن دچار وحشت می‌شوند که بیماری کشنده‌ای است، در حال حاضر با پیشرفت‌هایی که انجام شده است یکی از درمان‌پذیرترین بیماری‌ها به خصوص در گروه کودکان است. در بسیاری از موارد سرطان‌های خون به خصوص مواردی که در اطفال به وجود می‌آید با درمان دارویی، شیمی‌درمانی و در مواردی پیوند مغز استخوان بهبود قطعی پیدا می‌کند و این درصد موفقیت به دلیل درمان‌های جدیدی است که روز به روز به دانش بشر اضافه شده و به کمک بیماران آمده است، در حال حاضر این بیماری برخلاف افکار عمومی یکی از درمان‌پذیرترین بیماری‌های سخت و ناعلاجی است که بین کودکان وجود دارد.

وی خاطرنشان می‌کند: دوره درمان این بیماری طولانی، وقت‌گیر و پرهزینه است و شش ماه تا یک سال دوره درمان زمان می‌برد، اگر سن ابتلای بیمار پایین‌تر باشد به‌خصوص بین کودکان، میزان علاج افزایش پیدا می‌کند، این اتفاق وابسته به شرایط بسیاری است و با توجه به نوع سرطان خون و عوارض ایجاد شده مسیر درمان متفاوت است و میزان علاج بستگی به متغیرها دارد.

درخشنده در مورد اینکه آیا سرطان خون بین گروه بزرگسالان درمان پذیر است و تا چه زمانی باید دارو مصرف کنند؟ می‌گوید: اصفهان از جمله شهرهایی است که میزان بروز سرطان حاد خون بین بزرگسالان زیاد است، میزان بروز سرطان خون و لوسمی در بزرگسالان شامل AML و ALL بوده و دوبرابر میانگین کشوری است. وابسته به نوع لوسمی و سرطانی که ایجاد می‌شود و شرایط بیمار از نظر جنس، سن و وضعیت عملکرد قلب و کلیه، نوع درمان و میزان پاسخ و درمان نیز متفاوت است.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر با استفاده از درمان‌های جدید بین گروه‌های سنی ۱۸ سال به بالا حدود ۶۵ تا ۷۰ درصد بیماران با درمان اولیه بیماری آنها خاموش می‌شود، اظهار می‌کند: درصدی از مبتلایان بعد از گذراندن دوره درمان اولیه احتیاج به پیوند مغز استخوان دارند و درصدی نیز نیازمند درمان نگه‌دارنده هستند و بر مبنای زیرگروه بیماری این نوع درمان‌ها برای مبتلایان انجام می‌گیرد، لازم است بدانیم نسبت به گذشته با پیشرفت‌های جدیدی که ایجاد شده میزان پاسخ به درمان نیز افزایش پیدا کرده است.

این فوق تخصص سرطان خون و بالغین به بیماران سرطان خون تصریح می‌کند: بیماران هیچ موقع امید خود را از دست ندهند، مهم‌ترین عاملی که در بهبود بیماران سرطانی نقش دارد؛ روحیه بیمار و امید به آینده است، باید بیمار این باور را داشته باشد که بهبود پیدا می‌کند، داشتن این باور باعث بهبود روحیه بیمار شده و پزشک معالج نیز بهتر می‌تواند به بیمار در روند درمان او کمک کند و تجربه نشان داده در این گروه از بیماران با روحیه قوی میزان پاسخ به درمان هم افزایش پیدا می‌کند.

فاکتورهای مؤثر در بروز سرطان خون

ولی‌الله مهرزاد، فوق تخصص بیماری‌های خون و سرطان بزرگسالان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با اشاره به اینکه علت بروز سرطان خون، یک عامل ناشناخته محسوب می‌شود و انواع متعددی دارد، اظهار می‌کند: این نوع سرطان به صورت حاد آغاز می‌شود و خود را طی یک تا سه ماه نشان می‌دهد، بعضی از سرطان‌ها به صورت حاد و تعدادی مزمن است؛ سرطان‌های حاد نیز به انواع متعددی تقسیم‌بندی می‌شود و برای بروز این نوع سرطان عامل شناخته‌شده‌ای وجود ندارد، در بروز سرطان خون وراثت تأثیر چندانی ندارد؛ اما گاهی اوقات بعضی از بیماری‌های ژنتیکی که فرد دارد (بیماری‌های ارثی نادر) ریسک ابتلاء به سرطان‌ها را افزایش می‌دهد.

وی ادامه می‌دهد: فاکتورهای دیگری ممکن است در بروز سرطان خون تأثیر مستقیمی داشته باشد. قرار گرفتن در برابر اشعه و مصرف بعضی از مواد شیمیایی به خصوص مواد حلال در مواقعی باعث افزایش ابتلاء به این نوع سرطان می‌شود. در مجموع علت بروز سرطان خون یک عامل ناشناخته است و این نوع سرطان، به صورت حاد آغاز می‌شود.

این فوق تخصص بیماری‌های خون و سرطان بزرگسالان در خصوص انواع سرطان خون حاد بین کودکان، تصریح می‌کند: سرطان خون حاد در کودکان به صورت AML و ALL است و جزو شایع‌ترین سرطان‌ها در این گروه سنی محسوب می‌شود، سرطان خون در کودکان درمان‌پذیری بسیار بالایی دارد، درمان‌ها بین شش تا هشت‌ماه زمان می‌برد و درمان‌های خوراکی و تزریقی نیز برای کودکان مبتلا به این سرطان انجام می‌شود و به طور معمول روند درمان کودکان مبتلا به سرطان خون با شیمی درمانی به طور متوسط ۲.۵ تا سه سال زمان می‌برد.

وی خاطرنشان می‌کند: بیماران مبتلا به سرطان خون ALL اگر عمل پیوند انجام ندهند، درمان این روند در بزرگ‌سالی نیز ادامه دارد، اما بیماران سرطانی AML دوره درمانی کوتاه‌تری دارند و حدود پنج تا شش ماه روند درمان آن‌ها طول می‌کشد، اگر بیمار نیازمند پیوند مغز استخوان نباشد، بعد از آن روند روند درمان وی پیگیری می‌شود.

روند درمان بیماران مبتلا به سرطان خون چگونه است؟

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با تاکید بر اینکه علت بروز سرطان خون، یک عامل ناشناخته محسوب می‌شود، می‌گوید: این نوع سرطان به صورت حاد آغاز می‌شود و خود را طی یک تا سه ماه نشان می‌دهد. در بروز سرطان خون وراثت هم تأثیر چندانی ندارد، اما گاهی اوقات بعضی از بیماری‌های ژنتیکی ریسک ابتلاء به سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. نگهداری از کودکان مبتلا به سرطان خون، برای والدین هزینه‌های زیادی به همراه دارد. با توجه به اینکه پیگیری روند درمان موجب بهبودی کامل این گروه از کودکان می‌شود، این خانواده‌ها پیگیر روند درمان کودکان مبتلا به سرطان‌خون هستند و بحث درمان آن‌ها را به طور مرتب پیگیری می‌کنند.

وی در مورد روند درمان بیماران مبتلا به سرطان خون، می‌گوید: در دنیا بیماری سرطان خون قابل پیشگیری نیست؛ لازم است که افراد هر شش ماه یا یک سال آزمایش خون انجام دهند و علامت خاصی برای ابتلاء به این سرطان وجود ندارد. درمان‌پذیری در بیماران مبتلا به سرطان خون بزرگ‌سال کمتر است؛ بیماران مبتلا به سرطان‌خون باید روند درمان را پیگیری کنند، اما بین کودکان، روند درمان‌پذیری به مراتب بهتر است.

مهرزاد تصریح می‌کند: بیماران مبتلا به سرطان خون باید روند درمان را پیگیری کنند، اما به صورت کامل نمی‌توان گفت تمام بیماران سرطان خون بزرگ‌سال درمان می‌شوند. بعضی از بیماران سرطان خون در جریان روند درمان نیاز به پیوند مغز استخوان نیز پیدا می‌کنند و به دلیل ریسک‌هایی بالایی که برای این گروه از بیماران مبتلا به این نوع سرطان وجود دارد، باید عمل پیوند مغز استخوان برای آن‌ها انجام شود.

گزارش از: اکرم کیانی، خبرنگار سرویس جامعه ایمنا ‌