به گزارش خبرنگار ایمنا، بررسی تاریخ نشان می‌دهد حکومت‌ها در سیر پیشرفتشان نهادهای مشورتی را جایگزین قدرت‌های متمرکز کردند، امروزه بسیاری از امور سیاست‌گذاری و قانون‌گذاری در کشور، از طریق مجالس مشورتی مانند مجلس شورای اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای اقتصاد، شورای عالی امنیت ملی، شوراهای اسلامی شهر و روستا به سامان می‌رسد و مبنای آن چنان که در اصل هفتم آمده، فرمان قرآن کریم «و أمرهم شوری بینهم» و «وشاورهم فی الأمر» دانسته شده است.
هدف قرآن از تأکید بر مشورت این است که اساس شورا و مشورت در شریعت اسلام، همواره پابرجا و جاویدان بماند، زیرا مشورت، موجب تبادل نظر، یکپارچگی افکار، روشن شدن امور و اطمینان خاطر در برطرف ساختن خطا می‌شود و ترک آن ستمی بزرگ بر جامعه و امت اسلام است.
بر همین اساس، یکی از افتخارات نظام اسلامی شکل‌گیری شوراهای متعدد است که بعضی از آنها با رأی مستقیم و تعدادی نیز با رأی غیرمستقیم مردم انتخاب می‌شوند، مردمی که به‌طور متوسط سالانه در یک انتخابات شرکت کرده و بعضی از اختیارات خود را به نمایندگانشان تفویض می‌کنند.
از جمله شوراهایی که در قانون اساسی تعریف شده است و مردم به طور مستقیم در انتخاب اعضای آن مشارکت دارند، شوراهای اسلامی شهر و روستا است که اصول ششم، هفتم، یکصدویکم، یکصدودوم، یکصدوسوم، یکصدوچهارم، یکصدوپنجم و یکصدوششم قانون اساسی به این نهاد اختصاص یافته است.
در همین راستا امام راحل نهم اردیبهشت ۵۸، فرمان تهیه آئین‌نامه اجرایی شوراهای اسلامی شهر و روستا را صادر کردند و فرمودند: «این شوراها باید همه جا باشد و هر جایی خودش اداره کند خودش را. این، هم برای ملت خوب است، هم برای دولت خوب است. دولت نمی‌تواند همه جا را خودش تحت نظر بگیرد، وقتی محول کرد کار را به خود مردم، مردم در منطقه‌ای که هستند برای خودشان دلسوزتر هستند، بهتر اطلاع دارند به احتیاجات خودشان.»
نگاه مردم‌سالارانه باید در زیرمجموعه‌های وزارت کشور متبلور شود
محمد نورصالحی، رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: نظر حضرت امام خمینی (ره) و انعکاس آن در قانون اساسی، این بود که از ظرفیت مردم در اداره امور کشور (شهرها، روستاها، امور فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی) استفاده شود، بنابراین باید این موضوع مهم را در نظر داشته باشیم که دخالت مردم فقط در زمان برگزاری انتخابات نیست، بلکه از تمام ظرفیت آنها برای اداره امور باید استفاده شود که تاکنون نیز نمونه‌های خوبی در این راستا داشته‌ایم.
وی می‌افزاید: بزرگترین حادثه کشور ما حمله همه‌جانبه دشمن در هشت سال دفاع مقدس بود و همه قبول دارند اگر حضور مردمی در قالب بسیج در جبهه و جنگ نبود، چه بسا کشورمان با سرنگونی نظام مواجه می‌شد، لذا ما مسئولان وظیفه داریم این ظرفیت عظیم و مهم و تأثیرگذار را فراموش نکنیم و همچنان مد نظر داشته باشیم که در هر عرصه‌ای با استفاده از ظرفیت حضور مردم می‌توانیم بر مشکلات فائق آییم.
رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان با تاکید بر اینکه ظرفیت قانونی خوبی برای شوراها وجود دارد اما به مرور از این ظرفیت‌ها کمتر استفاده شده و حتی بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌ها به سمت محدود کردن آن پیش رفته است، ادامه می‌دهد: امیدواریم سعه‌صدر و وسعت دید در تمام کارگزاران نظام، قانون‌گذاران، مجریان، افرادی که بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌هایی را تهیه می‌کنند و تصمیم‌هایی در حوزه شوراها می‌گیرند به ویژه وزارت کشور و زیرمجموعه آن، وجود داشته باشد.
وی با بیان اینکه حلقه اتصال شوراها و مدیریت شهری به نظام اجرایی کشور از ناحیه وزارت کشور است، تصریح می‌کند: نگاه مردم سالارانه باید در زیرمجموعه‌های وزارت کشور متبلور شود، البته در حال حاضر آثار کمی از آن پیدا است و ظرفیت‌های زیادی که می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد، مغفول مانده است.
مدیریت واحد شهری دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) را محقق می‌کند
ابوالفضل قربانی، نایب رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه شوراها از ارکان مهم قانون اساسی جمهوری اسلامی است، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: این نهاد با توجه به آموزه‌های دینی، توصیه‌های قرآنی و دستورات بزرگان از جمله بنیانگذار انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) بنا گذاشته شده است و از زمان تشکیل تاکنون منشأ خدمات بسیار خوبی در سطح شهرها و روستاها بوده است، هر چند انتظار می‌رفت توجه بیشتری به این رکن اساسی در جمهوری اسلامی صورت گیرد.
وی اظهار می‌کند: با توجه به اینکه در گذشته به‌صورت طولانی مدت اداره مناطق محلی، روستاها و شهرها بر عهده دولت بوده است، واگذاری همه امور تاکنون صورت نگرفته است که این موضوع مغایر با توصیه‌های امام راحل و قانون اساسی است؛ البته بخشی از دلیل آن ناشی از سابقه‌ای که داشته و بخشی ناشی از نبود شناخت دقیق است که امیدواریم این اتفاق به صورت کامل بیفتد.
نایب رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان تاکید می‌کند: شوراها باید به خوبی نشان دهند که بلوغ و آمادگی لازم را برای قبول مسئولیت‌های سنگین‌تر به دست آورده‌اند.
وی ادامه می‌دهد: اصل موضوع مدیریت واحد شهری است که امیدواریم هر چه زودتر محقق شود تا دیدگاه و فرمایش حضرت امام خمینی (ره) مبنی بر استفاده از نظرات مردم در اداره امور کشور محقق شود، زیرا هنوز تا نقطه مطلوب اجرای دیدگاه بنیانگذار انقلاب اسلامی فاصله داریم.
تشکیلات ۲۰۰ هزار نفری نمایندگان شوراهای شهر و روستا سمبل مشارکت مردم است
احمدرضا مصور، رئیس کمیسیون پایش و نظارت بر مصوبات شورای اسلامی شهر اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: امام خمینی (ره) بر اساس دیدگاهی که در خصوص مشارکت مردم در همه امور و سطوح حکومت و ساختار نظام داشتند، از همان روزهای نخست انقلاب تاکید و توصیه داشتند که مردم باید خودشان امور خودشان را اداره کنند، لذا با همین دیدگاه قانون اساسی جمهوری اسلامی شکل گرفت و در آن در چند اصل و یک فصل از قانون اساسی به مشارکت مردم در امور از طریق ایجاد شوراها اشاره شده و قوانین عادی هم بر آن صحه گذاشته است.
وی تاکید می‌کند: اینکه چقدر توانسته‌ایم مشارکت مردم در امور مربوط به خودشان را جلب کنیم، مسئله‌ای است که نیاز به بحث طولانی دارد اما حضور یک تشکیلات ۲۰۰ هزار نفری از مردم به‌عنوان نمایندگان شوراهای اسلامی شهر و روستاها نماد و سمبل چنین مشارکتی است.
رئیس کمیسیون پایش و نظارت بر مصوبات شورای اسلامی شهر اصفهان می‌افزاید: از سوی دیگر طی سال‌های اخیر مشاهده می‌کنیم که به دلایل مختلف از جمله کارایی نداشتن بعضی از شوراهای اسلامی شهر و روستا و نقص در قوانین مربوط به این نهاد مهم مردمی، دولت‌های مختلف نسبت به محدود کردن اختیارات شوراها اقدام کردند که باید با رفع اشکال از این موضوع و بازگشت به آنچه در اصل قانون اساسی دنبال می‌شده است و تشکیل شوراهای اسلامی شهر و روستا در مقاطع و سطوح مختلف و دارای اختیارات کافی برای حل‌وفصل امور به بحث اساسی خود باز گردد؛ البته باید مراقبت کنیم که اشکالات آن نیز برطرف شود.
وی تصریح می‌کند: اگر بخواهیم به فرمایشات امام راحل توجه و از آن پیروی کنیم، باید به قانون اساسی و آنچه از آن خواسته شده است، بازگردیم.
مردم‌سپاری به وضوح در تفکرات امام خمینی (ره) دیده می‌شد
فرزانه کلاهدوزان، عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر اصفهان معتقد است: حضرت امام خمینی (ره) دیدگاه‌های فراتر از زمانی داشتند که در آن زندگی می‌کردند؛ شاید ما امروزه با توجه به اینکه بیش از ۴۰ سال از آن زمان گذشته است، تحلیل دورنمای فرازمانی ایشان برای ما ساده باشد اما با نگاه به شرایط زمانی که حضرت امام خمینی (ره) دستور دادند، می‌توانیم بفهمیم که چه آینده‌نگری ژرفی داشتند، ایشان با تکیه بر ظرفیت مردمی توانستند قیام انقلاب اسلامی را به پیروزی برسانند و با همان دیدگاه به شوراهای اسلامی نیز نظر داشتند از این‌رو در قانون اساسی به شوراها تاکید داشتند.
وی با بیان اینکه در زمان حیات امام خمینی (ره) شوراها آغاز به‌کار نکرد، زیرا جمهوری اسلامی تازه تأسیس بود و باید ارکان آن مستحکم‌تر می‌شد، می‌افزاید: در حال حاضر با تحقق نظر حضرت امام خمینی (ره) به استفاده از ظرفیت مردمی و مشارکت آنها در امور کشور قطعاً فاصله زیاد است؛ اینکه نهاد شورا را نهادی مردم می‌بینیم، بسیار مؤثر است و حاکمیت نیز باید به نقش شوراها توجه ویژه داشته باشد.
عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر اصفهان ادامه می‌دهد: همانگونه که شورا باید مردمی بودن خود را حفظ کند، حاکمیت نیز باید متوجه باشد که شورا می‌تواند تسهیل‌گر بسیاری از امور برای اداره کشور باشد، بنابراین باید از این ظرفیت استفاده شود، این در حالی است که هر چه زمان پیش می‌رود با تفکری روبه‌رو هستیم که می‌خواهد نهاد شورا را محدودتر کند که این تفکر اشتباه به استقلال شوراها و مردمی بودن آن ضربه می‌زند.
وی تاکید می‌کند: اعضای شوراها در هر رده شهری یا روستایی باید به فکر منافع مردم و در عین حال حفظ منافع بیت‌المال باشند، آن را مورد توجه قرار دهند، حق شهر را برای آیندگان محفوظ بدارند و بدانند پاسخگوی افرادی هستند که به آنها رأی داده‌اند و امانت‌دار نسل آینده هستند.
کلاهدوزان با بیان اینکه حضرت امام خمینی (ره) دیدگاه و اصول حکمرانی جدید را در دنیا پایه‌گذاری کردند، می‌گوید: در عین حال که حکومت اسلامی است، مردم‌سپاری به وضوح در تفکرات امام راحل دیده شده و مشارکت مردم در حکمرانی مدنظر ایشان بوده است.
سیاست مشارکت و حضور مردم در قالب‌های مختلف باید پررنگ باشد
عباس حاج‌رسولی‌ها، رئیس کمیسیون امور اقتصادی، حقوقی و گردشگری شورای اسلامی شهر اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه امام راحل به بهره‌مندی از نظرات مردم تاکید داشتند و فرمودند: «شوراها باید همه جا باشد، مردم شهرها و مناطق مختلف خودشان بهتر از هر کسی می‌توانند امور خود را اداره کنند، اصفهان برای خودش، خراسان برای خودش..» اظهار می‌کند: در حال حاضر نیز واقعیت این است که هر کاری به مردم واگذار شود، هزینه آن به مراتب کمتر از وقتی است که دولت کارهای مردم را انجام دهد، لذا سیاست مشارکت و حضور مردم در قالب‌های مختلف باید پررنگ باشد.
وی تصریح می‌کند: سخنان حضرت امام خمینی (ره) باید گفته شود تا همه بدانند تاکید ایشان بر توجه به نهاد شورا و استفاده از ظرفیت مردمی در امور مختلف بوده است.
رئیس کمیسیون امور اقتصادی، حقوقی و گردشگری شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه در حال حاضر شهر را مردم اداره می‌کنند، از این‌رو در مدیریت شهری اصفهان با اقشار مختلف مردم ارتباط داریم، می‌افزاید: اگر سایر دستگاه‌ها از جمله آموزش و پرورش، میراث فرهنگی و محیط زیست نیز از این ظرفیت استفاده می‌کردند، شرایط بهتری داشتند.
وی با تاکید بر اینکه بودجه ۲۳ هزار میلیارد تومانی ۱۴۰۲ شهرداری اصفهان با مشارکت مردم محقق می‌شود تا شهری آبادتر داشته باشیم، ادامه می‌دهد: با برگزاری نشست‌های هم‌اندیشی و ملاقات‌های مردمی از نظرات مردم استفاده می‌کنیم.
حاج‌رسولی‌ها معتقد است: در حال حاضر تنها ۳۰ درصد اهداف و جایگاه نهاد شوراها پیاده شده است و ۷۰ درصد مربوط به به سایر خدماتی است که اگر توسط مردم انجام شود قطعاً بهتر خواهد شد و به اهداف عالیه در قالب خدمات شهری و محلی دست پیدا خواهیم کرد، بنابراین انجام خدمات محلی باید به دست شوراها سپرده شود که تحقق این موضوع به سیاست دولتمردان باز می‌گردد.
دیدگاه سیاسی خدمت‌رسانی صادقانه به مردم را کم می‌کند
محمدرضا فلاح، عضو شورای اسلامی شهر اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا ضمن اشاره به اهمیت شوراها در قرآن کریم و احادیث می‌گوید: خداوند در قرآن کریم در دو آیه، «وَ شاوِرْهُمْ فِی الْأَمْر» ِ و «وَأَمْرُهُمْ شُورَی بَیْنَهُمْ» اهمیت مشورت را بیان فرموده است، همچنین در بسیاری از احادیث اهل بیت (ع) توصیه به پیشبرد کارها با مشورت شده است که اگر کارها از حالت استبداد و خودرأی بودن خارج شود، شاهد کمترین خطاها هستیم، لذا با مشارکت مردم کارها مطلوب‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود.
وی با اشاره به صحبت‌های حضرت امام خمینی (ره) و تاکید ایشان بر واگذاری کارها به مردم می‌افزاید: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، سال ۵۸ حضرت امام (ره) در سخنرانی‌های خودشان تاکید بسیاری بر واگذاری کارها به مردم داشتند و معتقد بودند مردم باید در اداره روستاها، شهرها و حتی کشور مشارکت داشته باشند و خودشان کشور را اداره کنند.
عضو شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه در فصل هفتم و اصول ۱۰۰ تا ۱۰۶ قانون اساسی کشور ایران که یکی از قوانین اساسی خوب کشورها است، به شوراهای شهر و روستا ابلاغ شده است که اداره شهر و روستا را به مردم واگذار کنند، ادامه می‌دهد: این موضوع اهمیت شوراها و توجه مسئولان به‌ویژه دید بلند حضرت امام (ره) را نسبت به اداره شهر و روستاها توسط مردم نشان می‌دهد.
وی با اشاره به توجه ویژه کشور در زمینه شوراها تصریح می‌کند: بعضی صنوف به این قضیه ورود پیدا کردند و رویکرد شورایی، شوراهای دانش آموزی، کارگری، اداری و بسیاری از اصناف به این دلیل است که کارها در همان اصناف در استان‌ها با مشورت پیش برود زیرا در این صورت، کمترین خطا و بیشترین بهره‌وری وجود دارد.
فلاح با بیان اینکه شورای اسلامی شهر و روستا از ابتدای تشکیل به‌صورت سنتی فعالیت می‌کرند، خاطرنشان می‌کند: هشت سال دفاع مقدس اجازه نداد که شوراها به صورت اصولی فعالیت کنند، البته به شیوه سنتی و بدون ساز و کار و ساختارهای اداری، پس از پایان جنگ تحمیلی و با یک وقفه ده ساله در سال ۱۳۷۸ دوباره موضوع تشکیل شوراها مطرح شد، طبق قانون اساسی و دستورالعمل‌های اجرایی کارها به شوراها واگذار شد و به‌صورت قانونی مردم با حضور در پای صندوق رأی، نمایندگان خود در نهاد شوراها را انتخاب کردند.
وی ادامه می‌دهد: پس از آن بعضی مشکلات پیش‌روی شوراها قرار گرفت، به‌عنوان مثال در قانون اساسی شوراهای محلی را داشتیم پس ابتدا باید شوراهای محلی شکل می‌گرفت و پس از شوراهای محلی، شوراهای اسلامی شهر از دل آنها تشکیل می‌شد اما این اقدام انجام نشد و در بسیاری از شهرها همان شورای اسلامی شهر تشکیل شد، به‌عنوان مثال در کلانشهری مانند اصفهان نمایندگان مردم در شورا انتخاب شدند اما به دلیل گستردگی محیط جغرافیای شهر، دسترسی اعضای شورا به مردم بسیار سخت بود در صورتی که اگر شوراهای محلی شکل می‌گرفت، می‌توانستند با حلقه واسط شوراهای محلی و شوراهای شهر با مردم ارتباط خوبی داشته باشند.
عضو شورای اسلامی شهر اصفهان می‌افزاید: اساس کار شوراها، واگذاری کل امور شهر و روستاها به مردم بود اما هنوز شاهد چنین اقدامی نیستیم.
فلاح با اشاره به همزمانی انتخابات شورای اسلامی شهر و ریاست جمهوری و آمیختن دیدگاه سیاسی به شورای اسلامی شهر می‌گوید: وظیفه شوراهای اسلامی شهر، امر خدماتی است و باید به مردم خدمت‌رسانی کنند اما با طلاقی این دو انتخابات شوراها که ظرفیت عظیم مردمی است، زیر لوای ریاست جمهوری گم شده است، به همین دلیل در انتخابات شوراها، افرادی در صحن شورا حضور پیدا می‌کنند که دیدگاه سیاسی دارند.
وی ادامه می‌دهد: اگر شهرها و مدیریت شهری دیدگاه سیاسی پیدا کرد، به تبع آن شهردار به‌عنوان یک سکان‌دار اجرایی شهر و مدیران اجرایی با یک دیدگاه سیاسی انتخاب می‌شود، لذا خدمت‌رسانی صادقانه به مردم کم می‌شود؛ اگر شوراها بخواهند به حیات خود ادامه دهند باید انتخابات شوراها را از انتخابات ریاست جمهوری جدا کنند، جنس انتخابات ریاست جمهوری با انتخابات مجلس یکی است و باید این دو انتخابات همزمان برگزار شود.
عضو شورای اسلامی شهر اصفهان معتقد است: در صورتی که اصلاحات انجام شود، افرادی که خادم و خدمت‌گذار مردم هستند و دیدگاه خدمت‌رسانی دارند در جایگاه اصلی قرار می‌گیرند، البته انتخابات شوراهای محلی یا مشاوران محلی باید در شهرها به‌ویژه کلان‌شهرها اتفاق بیفتد تا مردم بتوانند به راحتی به نمایندگان خود دسترسی پیدا کنند.
وی ادامه می‌دهد: با واگذاری تمام امور به شوراها و مدیریت شهری در شهرها و روستاها شاهد اتفاقات خوبی خواهیم بود و مردم نسبت به آن روستا و شهر تعلق خاطر پیدا می‌کنند، همچنین امکان تصمیم‌گیری به‌صورت بومی‌سازی برای آن شهر و روستا فراهم و نیازها و مشکلات به‌خوبی احصا می‌شود که لازمه این اتفاق تغییر دیدگاه دولت به‌ویژه نمایندگان مجلس نسبت به شوراها است.
گزارش از: راضیه کشاورز_دبیر سرویس پارلمان شهری خبرگزاری ایمنا
نظر شما