به گزارش خبرنگار ایمنا، هرسال با بیداری و شکوفایی طبیعت، گیاهان از خاک سر بر می‌آورند تا چرخ طبیعت دور دیگری را آغاز کند. به محض گرمای هوا و شرایط مساعد، دشت‌ها پر از گیاهان دارویی می‌شود و در این غنیمت بهاری، گل‌ها و بذرهایی به ثمر می‌نشیند تا بقای نسل بعدی را تضمین کند. در اینکه وجود پوشش گیاهی لازمه حفظ خاک و نقطه آغاز حیات و تولید اکسیژن و غذا برای موجودات است، شکی نیست و بیشتر مردم این موضوع را می‌دانند، اما با گذری چند ساعته در طبیعت می‌بینیم که برخی افراد بی‌رویه گیاهان دارویی و خوراکی را برداشت و تنها برای کسب درآمد و منفعت شخصی با بوته‌کنی گیاهان نایاب، طبیعت را تخریب می‌کنند.
لازم است بدانیم؛ بسیاری از گیاهان دارویی ایران از لحاظ کیفیت، شهرت جهانی دارد، کشورمان به دلیل قرار گرفتن در پهنه‌ای از جهان که در بر گیرنده پنج ناحیه رویشی ارسباران، ایران تورانی، هیرکانی، زاگرسی، خلیج فارس- عمانی، تنوع ژنتیکی قابل توجهی دارد و دارای ۱۱ اقلیم از ۱۳ اقلیم شناخته شده جهانی است. به طوری که گونه‌های شناخته شده در آن هشت هزار و ۴۲۳ گونه گیاهی است که بیش از دو سوم قاره اروپاست.
تحقیقات نشان داده که بیش از ۲۳۰۰ گونه از گیاهان کشور دارای خواص دارویی، صنعتی، خوراکی، عطری، ادویه‌ای و آرایشی- بهداشتی است و از این تعداد ۱۷۲۸ گونه منحصر به فرد و در سرزمین ایران رویش دارد و به عنوان یک ظرفیت انحصاری در کشور محسوب می‌شوند. این گیاهان انحصاری، برخی گونه‌های گیاهی نادر هستند که رویشگاه آنها به یک یا چند رویشگاه کوچک محدود می‌شود. برخی گیاهان نیز نیمه انحصاری هستند که علاوه بر ایران تنها در یک یا دو کشور دیگر پراکنش دارند.
در مجموع طبق آخرین اطلاعات، در ایران ۲۹۵۷ گونه گیاهی انحصاری و نیمه انحصاری وجود دارد که حدود ۳۰ درصد از کل گونه‌های گیاهی کشور را شامل می‌شود. حفظ گونه‌های گیاهی نادر، انحصاری و نیمه انحصاری از اهمیت بسیار برخوردار است، زیرا در صورتی که این گونه‌ها در رویشگاه‌های محدودشان از بین بروند برای همیشه از فهرست گیاهان جهان حذف می‌شوند و تنوع زیستی جهان کاهش می‌یابد.
امروز یکی از دغدغه‌های بسیار مهم جلوگیری از برداشت بی‌رویه گیاهان دارویی است که عده زیادی از حاشیه‌نشینان جنگل و جوامع محلی به صورت گروهی برای مصارف شخصی به سراغ این نوع گونه‌های گیاهی می‌روند و در نتیجه شاهد کاهش تراکم برخی از گونه‌های ارزشمند هستیم، البته ناآگاهی در چگونگی برداشت، زوال تدریجی و تخریب مراتع را به دنبال دارد، برخی از مصرف‌کنندگان و بهره‌برداران به دلیل کم اطلاعی اقدام به برداشت بی‌رویه و بوته‌کنی غیراصولی این گیاهان می‌کنند که این موضوع آسیب‌های جدی به گونه‌های مختلف می‌زند، اما برداشت‌های بیش از اندازه سودجویان از این گونه‌ها، آنها را تا سر حد انقراض پیش برده و شاید دیگر نامی از آنها بین آیندگان وجود نداشته باشد، لذا برداشت گیاهان دارویی از طبیعت شاید از نظر اقتصادی برای بهره‌برداران به صرفه باشد، اما در کوتاه مدت این برداشت‌ها سودجویانه باعث تخریب پوشش گیاهی می‌شود.
نابودی منابع طبیعی با بوته‌کنی بی‌رویه گیاهان خوراکی
سرهنگ علیرضا طاهری، فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، درباره نابودی منابع طبیعی با بوته‌کنی بی‌رویه گیاهان خوراکی، می‌گوید: فصل بهار آغاز رویش انواع گیاهان و بوته‌های خوراکی مانند کنگر و کرفس کوهی است اما بوته‌کنی بی‌رویه برخی افراد یکی از معضلات کنونی در عرصه‌های طبیعی استان است.
وی اظهار می‌کند: برای کنترل ریشه‌کنی این گونه‌های گیاهی، بازرسان منابع طبیعی با هماهنگی نیروهای انتظامی به طور شبانه روزی در حال گشت‌زنی هستند که با مشاهده تخلفات برای افراد خاطی پرونده تشکیل خواهد شد.
فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی استان اصفهان افزود: از تمام دوستداران طبیعت خواستاریم نسبت به قطع درختان جنگلی، دست کاشت و بوته‌کنی گیاهان خوراکی و دارویی احساس مسئولیت و حساسیت داشته باشند و در صورت مشاهده هرگونه تخلف، موارد را از طریق سامانه ۱۳۹ و ۱۵۰۴ به یگان حفاظت منابع طبیعی اطلاع‌رسانی کنند و تا در اسرع وقت نیروهای یگان و نیز نیروی انتظامی برای جلوگیری از اقدام سودجویان وارد عمل شوند.
برداشت گیاهان دارویی به "روش سنتی" ممنوع!
براساس این پیوند، ترحم بهزاد، مدیرکل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور می‌گوید: برداشت گیاهان دارویی به روش سنتی نیز محدودیت دارد و پایداری این گونه‌ها را با مشکل مواجه می‌کند. بهره‌برداری باید بر اساس قراردادهای منطبق با قوانین و سیاست‌گذاری‌ها صورت گیرد.
وی اظهار می‌کند: بر اساس اطلاعات موجود بیش از دو هزار گونه گیاه دارویی در عرصه‌های جنگلی و مرتعی کشور در معرض خطر است و تاکنون بیش از هشت هزار گونه گیاهی در کشور شناسایی شده که بیش از دو سوم آن گونه‌های اروپایی است و از این تعداد حدود ۱۷۲۸ گونه منحصربه‌فرد ایران است و ۲۳۰۰ گونه دارویی خوراکی و صنعتی و بهداشتی است.
مدیرکل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور می‌افزاید: یکی از سیاست‌های دولت در راستای منویات رهبر معظم انقلاب اسلامی، محدودیت در برداشت انواع گیاهان دارویی است، چرا که برداشت این نوع گیاهان و ارزآوری به چه بهایی، هرساله گستره زیادی از عرصه منابع طبیعی به خاطر برداشت بی‌رویه این محصولات تخریب می‌شود و به گذشت زمان منابع پایه آب و خاک را از دست می‌دهیم.
خاطرنشان می‌کند: بحث شناسایی، جمع‌آوری کشت و اهلی کردن این گیاهان، آموزش عمومی و تخصصی در رابطه با بهره‌وری این گیاهان، افزایش فعالیت‌های زیست محیطی با افزایش گیاهان دارویی و بازرگانی و تجارت داخلی این گیاهان که برای کشور ارزآوری دارد مدنظر است.
جریمه ۶۰۰ هزار تومانی برای ریشه‌کنی یک بوته گیاه
در ادامه این پیوند، آبتین میرطالبی، رئیس اداره بهره‌برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، درباره نابودی منابع طبیعی با بوته‌کنی بی‌رویه گیاهان خوراکی، می‌گوید: به استناد تبصره هفت ماده ۳ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع و نیز ماده ۲۹ قانون احکام دائمی دولت و ماده ۶۹۰ مجازات اسلامی در مجموع تخریب و بوته‌کنی، برداشت گیاهان از سطح جنگل و مراتع، بدون اخذ مجوز ممنوع اعلام شده و مستلزم پرداخت خسارت است.
وی می‌افزاید: به استناد ماده ۴۲ و ۴۳ حفاظت منابع طبیعی، قانون‌گذار برای ریشه‌کنی و بریدن بوته‌ها، درختچه‌ها و درختان جریمه تعیین کرده است و مطابق ماده ۲۵ مکرر قانون قاچاق مبارزه با کالا و ارز؛ هرگونه حمل محصولات جنگلی و مرتع بدون اخذ مجوز در حکم محصول قاچاق محسوب می‌شود و ضمن ممنوعیت برداشت‌ها مستلزم جرایم نقدی است.
رئیس اداره بهره‌برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان با بیان اینکه برداشت هرگونه گیاه از طبیعت فشاری به پیکره زیست بوم کشور است، اظهار می‌کند: گاهی برخی مردم با گردش و تفریح در طبیعت برای مصارف خانگی اقدام به بوته‌کنی گیاهان دارویی می‌کنند که نباید به دلیل کمیابی و کاهش پوشش گیاهی این امر هم انجام شود اما بعضی افراد سازماندهی شده با کارگر و خودروها به منظور فروش، تجارت و کاسبی، آگاهانه خسارت‌های جبران‌ناپذیری را به رویشگاه‌های طبیعی وارد می‌کنند.
وی می‌گوید: براساس ماده ۴۳ حفاظت منابع طبیعی سال ۱۳۹۶، قانون‌گذار برای ریشه‌کنی هر بوته گیاه در طبیعت، ۶۰۰ هزار تومان و قطع درختان با توجه به قدمت آنها از ۷.۵ میلیون تومان جرایم نقدی تعیین کرده است. البته افراد متخلف برحسب خسارت وارده در آن منطقه باید خسارت‌هایی را به اداره کل منابع طبیعی استان نیز پرداخت کنند.
میرطالبی با اشاره به توزیع بروشور و نصب بنر جهت آگاهی شهروندان و گردشگران در مناطق هدف به ویژه شهرستان‌های سمیرم و فریدون‌شهر توسط پاسگاه‌های گشت و مراقبت منابع طبیعی استان، می‌افزاید: اگر مأموران حفاظت طبیعی، فردی را در حالت حمل بوته‌های گیاهان مرتع متوقف کنند حتی آن شخص هیچ‌گونه نقشی در ریشه‌کنی گیاهان دارویی نداشته باشد ضمن کشف و ضبط تمام محصول به نام دولت تا سه برابر ارزش کالا، دادگاه تعزیرات جرایم نقدی از فرد خاطی دریافت خواهد کرد.
راهکارهای حفاظت از گیاهان کمیاب طبیعی
وی اظهار می‌کند: گیاهان موجود در طبیعت جزئی از نظام پیچیده زیست بوم هستند و حضور آنها برای حفظ منابع آب و خاک و حمایت از سایر موجودات و جانوران چرخه غذایی زیست بوم ضروری است. بنابراین در شرایط اقلیمی کشور ایران که میزان بارندگی آن بسیار کم و یک سوم متوسط جهانی است، رشد و زادآوری گیاهان و درختان طبیعت سخت‌تر و کندتر از اغلب نقاط جهان است و باید حتی‌المقدور از برداشت گیاهان طبیعی و فشار به جنگل‌ها و مراتع پرهیز کرد.
رئیس اداره بهره‌برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان می‌گوید: قرار نیست نیازهای چوب، علوفه، دارو و غذای میلیاردها انسان از زیست بومی‌های طبیعی و رویشگاه‌های جنگل و مرتع تأمین شود، از هزاران سال قبل انسان متمدن برای رفع نیاز خود از جنگل‌ها خارج شد و به کشاورزی و دامداری روی آورد، امروزه با علوم کشاورزی و دامداری همه نیازهای انسان‌ها قابل تولید است و نیازی به دست‌اندازی و تخریب محیط طبیعی نیست.
وی می‌افزاید: به یاد داشته باشیم طبیعت محلی است برای تولید اکسیژن، حفظ منابع آب و خاک، حفاظت ذخایر ژنتیکی و تکامل حیات وحش لذا هرگاه به طبیعت می‌رویم از این فرصت برای پالایش روح و جسم خود استفاده کنیم و بدانیم هیچ منظره‌ای همچون طبیعت بکر، زیبا و سالم نمی‌تواند به روح ما آرامش و به افکارمان خلاقیت دهد. همه برای رشد و بالندگی اندیشه خود به طبیعت نیاز داریم.
میرطالبی خاطرنشان کرد: از هموطنان درخواست می‌کنیم حتی‌المقدور از خرید گیاهان برداشت شده از طبیعت امتناع کنند و با این خودداری تقاضا را برای کندن این گیاهان و تخریب طبیعت کاهش دهند، چرا که این گیاهان خوراک بسیاری از گونه‌های جانوری در معرض انقراض هستند و در نهایت همین گیاهان، هوای پاک و جهان قابل زیستن را برای نسل آینده رقم می‌زنند.
نظر شما