بهنام یوسفیان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، درباره گیاه پاخر از خانواده کاسنی، اظهار کرد: پاخر، پاخری و فرفره نام‌های دیگر این گیاه بوده، اسفند و فروردین‌ماه زمان گلدهی گیاه پاخر است و زمان برداشت گل‌های آن در اسفند و فروردین‌ماه و زمان برداشت برگ‌ها در اردیبهشت‌ماه تا تیرماه است.
وی افزود: گیاه پاخر گیاهی خودرو با ریزوم ریشه‌دار است، در اوایل بهار ساقه‌های فلس‌داری از آن می‌روید و در انتهای ساقه‌ها غنچه‌های گل زرد رنگی می‌شکفند و پس از گل دادن برگ‌های پنجه‌ای که پشتشان کرکدار است، می‌رویند.
این متخصص طب سنتی تصریح کرد: این گیاه به طور معمول در آسیا، اروپا و آفریقا در خرابه‌ها و اطراف نقاط مسکونی به ویژه در نقاط مرطوب می‌روید، از زمان‌های قدیم از این گیاه برای تسکین سرفه که نام لاتین آن نیز نشان دهنده همین امر بوده (توسین یعنی سرفه) استفاده می‌شده است.
وی ادامه داد: در اوایل بهار غنچه‌های این گیاه را همراه با مقدار بسیار کمی از دمگل آن جمع‌آوری می‌کنند، کمی بعد برگ‌های جوان و سالم آن را نیز می‌چینند، سپس آن‌ها را روی یک شبکه توری (طوری که دمبرگ‌ها رو به بالا قرار گیرند) پهن و خشک می‌کنند. هر دو اندام حاوی لعاب، نوعی اسانس روغنی و تانن و گلیکوزیدی تلخ هستند.
یوسفیان گفت: مقدار زیاد لعاب (موسیلاژ) موجود در این گیاه باعث شده که از آن به عنوان خلط‌آور در جوشانده‌ها استفاده شود که برای مداوای بیماری‌های دستگاه تنفسی (سرفه، ورم مجاری فوقانی تنفسی و آسم) تهیه می‌شود، همچنین در ترکیبات جوشانده‌های مدر، قابض و تقویت کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی اضافه کرد: جوشانده گیاه پاخر در حمام‌ها و کمپرس‌ها برای زخم‌هایی که دیر التیام می‌یابند، اولسرها، ناراحتی‌ها و تحریکات پوستی به کار می‌رود، همچنین برگ‌های تازه آن را که خوب شسته شده باشد در کمپرس‌ها برای مداوای آماس‌ها، دردهای مفصلی، غدد متورم و ورم‌های وریدی استفاده می‌کنند.
این متخصص طب سنتی خاطرنشان کرد: مصرف طولانی مدت گیاه پاخر به مدت بیش از چهار تا شش هفته در سال به دلیل وجود آلکالوئید پیرولیزیدین که سمیت کبدی دارد و به ویژه آلکالوئید سرطان‌زای سنکرکین موجود در گل‌ها ممنوع است، در افراد با سابقه بیماری کبدی به دلیل سمیت کبدی آلکالوئیدها منع مصرف دارد، همچنین مصرف آن در کودکان ممنوع است.
وی با اشاره به مصرف در دوران بارداری، افزود: مصرف این گیاه به دلیل اثرات سقط‌آوری در بارداری ممنوع بوده و وجود آلکالوئید پیرولیزیدین با سمیت کبدی که ممکن است باعث مرگ جنین به دلیل بیماری انسداد رگ‌ها شود، این مسئله به صورت گزارش موردی در انسان دیده شده است.
یوسفیان با بیان اینکه گیاه پاخر به دلیل وجود آلکالوئید پیرولیزیدین با سمیت کبدی در دوران شیردهی ممنوع است، تصریح کرد: با توجه به نبود مستندات علمی، بهتر است برای جلوگیری از تداخلات دارویی با این گیاه با احتیاط مصرف شود.
نظر شما