به گزارش ایمنا، حسین امیرعبداللهیان در گفت‌وگویی با شبکه تلویزیونی الجزیره انگلیسی به بیان مهم‌ترین مواضع و رویکرد ایران در برابر مسائل منطقه و برجام پرداخت که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
فردی که عربستان برای مذاکره پیشنهاد کرد، همتای امیر دریابان شمخانی بود
مجری: طی روزهای گذشته شما بحث‌هایی با وزیر خارجه عربستان در قالب توافق ایرانی-سعودی داشتید؛ درباره چه موضوعاتی گفت‌وگو کردید؟
امیرعبداللهیان: بیست‌ویکم مارس من و همتای سعودی خودم آماده اولین گفت‌وگوی تلفنی شدیم. ما در روزهای گذشته در یک مرحله، تماس تلفنی وزیر امور خارجه عربستان را داشتیم و در پاسخ به این تماس هم شب گذشته من با فرحان تماس تلفنی برقرار کردم. در گفت‌وگوهای ایران و عربستان در پکن راجع به همه موضوعات گفت‌وگو شد، اما فضای قالب گفت‌وگوها به مباحث امنیتی و برخی سوءتفاهمات و در عین حال برخی مشکلاتی که بین دو طرف وجود داشت، برمی‌گشت. ما قبل از آن پنج مرحله گفت‌وگوی امنیتی در بغداد داشتیم و سه دور گفت‌وگوی امنیتی در مسقط انجام شد.
در جریان سفر رئیسی به پکن، شیء، رئیس‌جمهور چین ایده بازگشت روابط ریاض و تهران به حالت عادی و طبیعی را مطرح کردند. در چارچوب گفت‌وگوهای خصوصی که بین دو رئیس جمهور در پکن انجام شد، رئیسی دیدگاه‌ها، مواضع و رویکرد خودشان را دباره روابط دولت ایران با همسایگان از جمله عربستان سعودی بیان کرد و در نهایت هم از ابتکار رئیس‌جمهور چین برای کمک به بازگشت روابط دو کشور ایران و عربستان به حالت طبیعی استقبال شد. ما در وزارت امور خارجه پیشنهاد کردیم که برای شروع، مدیران کل سیاسی وزارت خارجه دو کشور در پکن -یک هفته بعد از سفر رئیسی- با یکدیگر دیدار کنند. در نهایت پیام رئیس‌جمهور چین را دریافت کردیم که این پیام حاوی آمادگی طرف سعودی برای دیدار سطح بالای امنیتی در پکن بود. فردی که عربستان سعودی پیشنهاد کرد، همتای امیر دریابان شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی بود. تصمیم بر این شد که نشست در این سطح در پکن برگزار شود.
مجری: سنگ بنای گفت‌وگوها بین ایران و عربستان در بغداد گذاشته شد. چگونه ناگهان چین وارد این روند شد و موضوع از سرگیری روابط بین دو کشور در چین اعلام شد؟
امیرعبداللهیان: شیء و دولت چین رویکرد سازنده‌ای را در همکاری و تعامل با منطقه غرب آسیا پیگیری می‌کنند. امنیت انرژی، ثبات و آرامش در منطقه برای سیاست‌های توسعه‌ای که شیء پیگیری می‌کنند حائز اهمیت است. در جریان سفر شیء به عربستان سعودی گفت‌وگوهای اولیه‌ای بین مقامات عالی عربستان و چین در این رابطه انجام شد و در نهایت شیء حامل ابتکاری بودند برای جمع بندی همه آنچه که در بغداد و مسقط در سطح امنیتی بین دو کشور رخ داده بود.
بیش از پنج روز مذاکرات فشرده و پیچیده‌ای در پکن انجام شد. شخص رئیس‌جمهور بر همه ابعاد مذاکرات اشراف و نظارت داشت و در نهایت توافق شد که وزرای خارجه دو کشور ظرف حداکثر دو ماه با یکدیگر دیدار و بازگشایی سفارتخانه‌ها و سرکنسولگری‌ها انجام شود. در تماس تلفنی که با همتای خودم شب گذشته داشتم، توافق کردیم که در ماه مبارک رمضان نشست وزرای خارجه را برگزار کنیم. همکاران من در حال هماهنگی جزئیات، از جمله زمان و مکان دقیق برگزاری این دیدار هستند.
اراده مقامات عالی دو کشور بر بازگشت روابط به حالت طبیعی و حتی توسعه مناسبات است
مجری: در مورد مکان این دیدار گزینه احتمالی وجود دارد؟
امیرعبداللهیان: ایده‌هایی وجود دارد. در خصوص این ایده‌ها با فرحان گفت‌وگو کردیم. فکر می‌کنم طی روزهای آینده، هم در مورد زمان و هم در مورد مکان اتفاق نظر خواهیم داشت. ما فکر می‌کنیم مهم‌تر از مکان و زمان، پیگیری و اجرای این توافقی است که در سطح بالا به تأیید رؤسای دو کشور رسیده است.
شما شاهد این بودید که در روزهای گذشته پادشاه عربستان از رئیس‌جمهور ایران برای سفر رسمی دعوت کردند. متقابلاً جمهوری اسلامی ایران هم پاسخی متناسب و دعوت لازم را از پادشاه عربستان سعودی خواهند داشت. این نشان دهنده این است که اکنون اراده مقامات عالی دو کشور بر بازگشت روابط به حالت طبیعی و حتی توسعه مناسبات است.
من در گفت‌وگوی کوتاهی که کمتر از سه ماه پیش در اردن با فرحان داشتم، در آنجا این دیالوگ بین ما تبادل شد که بازگشت روابط ریاض و تهران به حالت طبیعی نه تنها به نفع دو کشور و دو ملت، بلکه به نفع منطقه خواهد بود، خرسندیم که اکنون هر دو طرف در این مسیر گام بر می‌داریم و اطمینان داریم که نتایج آن برای منطقه خیر خواهد بود.
از گفت‌وگوهای یمنی-یمنی استقبال می‌کنیم
مجری: در خصوص مصر، یمن، لبنان، سوریه و عراق و بسیاری از مناطقی که تحت تأثیر تنش‌های ایران و سعودی قرار دارند؛ این توافق چگونه این کشورها را تحت تأثیر قرار خواهد داد؟
امیرعبداللهیان: نخستین گفت‌وگوهایی که ما تاکنون با مقامات عربستان انجام داده‌ایم به گفت‌وگوهای پکن معروف است، عمدتاً در چارچوب مسائل دوجانبه انجام شده است. البته قابل درک است که برخی از موضوعات و مسائل منطقه‌ای نیز تحت تأثیر این توافق قرار می‌گیرند. ما از آثار مثبت این توافق بر تحولات منطقه‌ای همواره استقبال می‌کنیم، اما آنچه مربوط به یمن است؛ موضوع یمن مسئله‌ای است که اطراف یمنی در خصوص آن تصمیم می‌گیرند. ما همواره از برقراری آتش بس، رفع کامل محاصره انسانی و گفت‌وگوهای یمنی- یمنی با هدف استقرار صلح و ثبات در یمن و در منطقه استقبال می‌کنیم.
مجری: نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور یمن هم چند روز پیش به تهران سفر کرد و شما با او دیدار کردید. این دیدار در خصوص پروسه صلح در یمن بود؟
امیرعبداللهیان: گفت‌وگوهایی از گذشته بین طرف‌های مختلف یمنی جریان داشته در عین حال مقامات یمنی ایده‌هایی را در چارچوب ابتکاراتی که نماینده سازمان ملل دنبال می‌کند، پیگیری می‌کنند. در سفری که ماه گذشته به ژنو داشتم دبیرکل سازمان ملل، آنتونیو گوترش تاکید کرد که ما علاقه‌مند هستیم برای برقراری ثبات و صلح پایدار در یمن تلاش ویژه‌ای را انجام دهیم. ما به دبیرکل گفتیم که از هر ابتکاری که وجود داشته باشد و به تحقق این ایده کمک کند و اطراف یمنی از آن استقبال کنند، پشتیبانی خواهیم کرد. یک هفته بعد از این دیدار نماینده دبیرکل سازمان ملل در امور یمن به تهران آمد سپس به ریاض سفر کرد و بخش اصلی کار هم دیدار وی با مقامات یمنی است که امیدوارم در نتیجه این ابتکار سازمان ملل و گفت‌وگوهایی که با مقامات یمن دارند، شاهد پیشرفت در گفت‌وگوها و بازگشت ثبات، آرامش و امنیت در یمن باشیم.
ایران همواره نقش سازنده در کمک به صلح، ثبات و امنیت در منطقه داشته است
مجری: گزارش‌هایی مبنی بر این وجود دارد که در گذشته سعودی‌ها همواره ایران را به حمایت از حوثی‌ها متهم می‌کردند و امروز گزارش‌ها حاکی از این است که ایرانی‌ها قصد دارند این حمایت را به عنوان بخشی از توافق با عربستان، متوقف کنند.
امیرعبداللهیان: ایران همواره نقش سازنده در کمک به صلح، ثبات و امنیت در منطقه داشته است و ما در ارتباط با تحولات منطقه‌ای به این نقش خودمان ادامه خواهیم داد. ً مبارزه با تروریسم یکی از ابعاد سازنده نقش ایران در منطقه به شمار می‌رود. در عین حال حمایت ایران از گفت‌وگوهای سیاسی در منطقه در دستور کار جدی ماست.
مجری: به نظر می‌رسد که توافق با عربستان سعودی بر روابط با دیگر کشورهای عربی تأثیر می‌گذارد، از جمله بر گفت‌وگوهای شما با اردن و گفت‌وگوها برای توسعه روابط با مصر.
امیرعبداللهیان: پیش از این من در دیداری که با ملک عبدالله، پادشاه اردن هاشمی داشتم؛ اولاً، حامل پیام رئیس‌جمهور بودم؛ ثانیاً، در آن دیدار ما با ملک بر توسعه مناسبات توافق داشتیم در حاشیه نشست عراق ۲ در اردن گفت‌وگوی کوتاهی با السیسی، رئیس‌جمهور مصر انجام شد. ما همواره از توسعه مناسبات با کشورهای مسلمان و کشورهای منطقه از جمله مصر و اردن استقبال کرده‌ایم و از هر گونه پیشنهاد و ابتکاری برای توسعه مناسبات استقبال می‌کنیم.
مجری: بحرین نیز جزو این فهرست است. شما اعلام کرده‌اید که سلطان عمان در حال میانجی‌گری بین ایران و بحرین است.
امیرعبداللهیان: در سفری که در هفته‌های گذشته سلطان عمان به بحرین داشتند، گفت‌وگوهایی در خصوص وضعیت بین جمهوری اسلامی ایران و بحرین در سطح سران عمان و بحرین انجام شد. بعد از بازگشت سلطان از منامه، وزیر امور خارجه عمان با من گفت‌وگو کرد و از ابتکار سلطان برای پیشرفت مناسبات و حل موانعی که در مسیر مناسبات تهران و منامه وجود دارد، سخن گفت.
ما توافق کردیم در گام اول -صرفا- برای بازدید از سفارتخانه‌ها و اماکن دیپلماتیک دو کشور هیئت‌های فنی را اعزام کنیم. هیئت ما به منامه رفت، البته مورد استقبال قرار گرفتند و با هماهنگی‌های طرف عمانی توانستند وظایف فنی خودشان را در موضوع بازدید از سفارتخانه و اماکن دیپلماتیک انجام دهند.
ما همواره از روابط طبیعی بین تهران و منامه استقبال کرده‌ایم، اما از طریق سلطان عمان و از مجاری دیپلماتیک موانعی که در این مسیر وجود دارد را بیان کرده‌ایم. ایده‌هایی را طرف بحرینی مطرح کرده است. در حال دیالوگ و رایزنی‌های غیرمستقیم از طریق سلطان عمان در این موضوع هستیم. امیدواریم که نسبت به هر آنچه که موانع عادی شدن روابط دو کشور است، دولت بحرین توجه بیشتری را به عمل آورد. چنانچه آن موانع از میان برداشته شود، بازگشت روابط دو کشور به حالت طبیعی دست‌یافتنی خواهد بود.
منطقه در حال نزدیک شدن به درک بالایی از واقعیت‌ها است
مجری: چه چیزی جو منطقه را تغییر داده است؟ تا همین چند سال پیش کل منطقه بر طبل رویارویی می‌زد، اما امروز همه در منطقه به دنبال صلح هستند؛ در حالی که دنیا مشغول جنگ دیگری در اوکراین است.
امیرعبداللهیان: من فکر می‌کنم تحولات سریعی در منطقه در حال وقوع است؛ تحولاتی سریع با شیب تند. شاید ده سال پیش بحران‌های شدید و سریع با شیب تند در منطقه وجود داشت، به گونه‌ای که راه‌حل‌های سیاسی از بحران‌ها عقب مانده بودند. اکنون اتفاقی که در منطقه در حال وقوع است، منطقه در حال نزدیک شدن به یک درک بالایی از واقعیت‌ها است و تحولات شتابان بین‌المللی و درک جدید منطقه از این تحولات همه را به تمرکز بر گفت‌وگو، صلح و امنیت در منطقه تشویق می‌کند. من فکر می‌کنم اکنون یک فضای جدید دیالوگ و همکاری فراروی منطقه قرار دارد.
مجری: این دقیقاً همان چیزی است که ما در حال حاضر در خصوص گفت‌وگوی بین ترکیه و سوریه شاهد آن هستیم. ایران و روسیه قرار است بخشی از این گفت‌وگو باشند. این‌طور نیست؟
امیرعبداللهیان: ما امیدوار هستیم که به‌زودی دور اول گفت‌وگوهای سیاسی در سطح معاونان وزرای امور خارجه ایران، سوریه، ترکیه و روسیه برگزار شود. ما از گفت‌وگوهای چهارجانبه در سطوح مختلف برای رفع سو تفاهم‌ها و حل مشکلات بین ترکیه و سوریه استقبال می‌کنیم. من در دو سفر به ترکیه و سوریه در این رابطه با اردوغان و بشار اسد از نزدیک گفت‌وگو کردم.
با مقامات روسیه هم در سطح رؤسای جمهور دو کشور گفت‌وگوهای مهمی انجام شد. رئیسی همواره از ابتکاراتی که به رفع تنش‌ها و سوءتفاهم‌ها در منطقه کمک کند، استقبال می‌کنند و شخص رئیس‌جمهور برای شکل‌گیری گفت‌وگوهای چهارجانبه با هدف حل مشکلات بین ترکیه و سوریه پشتیبانی و حمایت می‌کنند. این اتفاق هم به تحولات بین‌المللی و منطقه‌ای برمی‌گردد و درک نزدیکی که رهبران کشورها و سیاسیون کشورها از اوضاع جدید جهانی پیدا کرده‌اند.
در اغتشاشات پاییز، برخی کشورها و از جمله آمریکا با مداخلات خود دچار خطا شدند
مجری: برخلاف پیشرفت دیپلماسی منطقه‌ای، در خصوص برجام و گفت‌وگوهای هسته‌ای بعد از مدت‌ها شاهد هیچ اتفاق خاصی نیستیم.
امیرعبداللهیان: ما در دولت جدید ایران با هدف رسیدن به توافق و بازگشت همه طرف‌ها به تعهداتشان در برنامه جامع اقدام مشترک (JCPOA) کار جدی را شروع کردیم. همکاران من هفته‌ها و ماه‌ها در وین با ۱+۴ به طور مستقیم گفت‌وگو و با نماینده آمریکا به طور غیرمستقیم پیام‌هایی را تبادل کردند. در ماه‌های قبل از شروع اغتشاشات و مداخلات خارجی پاییز در ایران، این تبادلات پیام به شکل غیر مستقیم، اما فعال بین ایران و آمریکا با هدف لغو تحریم‌ها تداوم پیدا کرد.
در اغتشاشات پاییز، برخی کشورها و از جمله آمریکا با مداخلات خود دچار خطا شدند. ما الان در نقطه‌ای قرار داریم که رسیدن به توافق و جمع‌بندی توافق می‌تواند دست‌یافتنی باشد؛ به شرطی که طرف آمریکایی واقع‌بینانه برخورد کند.
نقش پارلمان ایران در قبال برنامه جامع اقدام مشترک (JCPOA) هم مهم است. در -سطح برخی نمایندگان- پارلمان این ایده وجود دارد که دولت برای همیشه نباید در مسیر مذاکره برای بازگشت همه طرف‌ها به برجام قرار داشته باشد و آنها معتقدند که فرصت گفت‌وگو و مذاکره همیشگی و دائمی نمی‌تواند باشد. ما امروز در مسیر همکاری نیرومند بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار داریم. اخیراً هم هیئت‌هایی بین ما تبادل شده است. ما در سطح فنی به همکاری‌هایمان با آژانس ادامه می‌دهیم. همکاری ایران و آژانس و بازگشت همه طرف‌ها به تعهدات خود در برجام همچنان در دستور کار ما قرار دارد و ما مذاکره و دیپلماسی را مسیر مناسبی برای حل مسئله می‌دانیم.
مجری: هیئتی از آژانس در چند روز گذشته به تهران سفر کرده بودند.
امیرعبداللهیان: در سطح فنی بین ما و آژانس گفت‌وگوهای فنی جریان دارد.
موضوع آزادی و تبادل زندانیان را یک مسئله کاملاً انسانی می‌دانیم
مجری: شما چند روز پیش اعلام کردید که توافقی برای تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا وجود دارد، اما طرف آمریکایی در بالاترین سطح این موضوع را رد کرد.
امیرعبداللهیان: ما از مارس سال گذشته متن یک صورتجلسه را در خصوص تبادل زندانیان روی میز داریم. در هفته‌های گذشته برای به روز کردن آن، متن پیام‌ها و یادداشت‌های غیر رسمی(non-paper) بین ایران و آمریکا تبادل شد. ما موضوع آزادی و تبادل زندانیان را یک مسئله کاملاً انسانی می‌دانیم.
ایران آمادگی دارد در چارچوب گفت‌وگوها و توافقات قبلی، نسبت به تبادل زندانیان به عنوان یک موضوع کاملاً انسانی اقدام کند. این بستگی به گام نهایی و جمع‌بندی نهایی گفت‌وگوهای غیرمستقیمی دارد که بین دو طرف در هفته‌های گذشته جریان داشته است. اما مباحث فنی وجود دارد که امیدوار هستم به نتیجه برسد و این مسئله کاملاً انسانی محقق شود.
مجری: آیا سفر وزیر مشاور در امور خارجه دولت قطر به تهران به این گفت‌وگوها ارتباط دارد؟
امیرعبداللهیان: قطر همواره در مسیر کمک به جمع‌بندی مذاکرات قبلی، چه در موضوع زندانیان و چه در موضوع مذاکره برای لغو تحریم‌ها، تلاش‌های سازنده‌ای را داشته است و به این تلاش‌های خود ادامه می‌دهد.
مجری: از فرصتی که اختصاص دادید، سپاسگزاریم.
امیرعبداللهیان: موفق باشید.
منبع: ایرنا
نظر شما