به گزارش خبرنگار ایمنا، جنگ زیستی که تحت عنوان بیولوژیکی نیز شناخته می‌شود به مفهوم استفاده هدفمند از عوامل بیولوژیک ازجمله باکتری‌ها، ویروس‌ها، تک‌یاخته‌ها، قارچ‌ها، حشرات و انگل‌ها یا فرآورده‌هایی مانند توکسین‌ها به‌منظور کشتن یا ناتوان کردن انسان‌ها، جانوران یا گیاهان است.
تاکنون حدود ۱۲۰۰ عامل زیستی که می‌توانند به عنوان جنگ‌افزار زیستی استفاده شوند مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. بسیاری از آن‌ها در محیط زیست طبیعی که آب، خاک و جانوران حضور دارند به فراوانی یافت می‌شوند. دامنه عوارض این عوامل از آلرژی‌های خفیف تا مرگ را فرامی‌گیرد. در ادامه به بررسی بیشتر جنگ بیولوژیکی می‌پردازیم:
تاریخچه حملات بیولوژیکی
نخستین مستندات تاریخی درباره استفاده از سلاح‌های بیولوژیک در کتابی به زبان «هیتی» مربوط به ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، گزارش شده است. به نوشته این کتاب، در جنگ‌های آن دوران، بیماران مبتلا به تولارمی به میان نیروهای دشمن فرستاده و باعث شیوع این بیماری، در میان دشمنان خود می‌شدند. طی جنگ جهانی اول، عوامل آلمانی اسب‌ها و گاوها را قبل از حمل آن‌ها به آمریکا و فرانسه به بیماری آلوده می‌کردند. پروتکل ژنو در سال ۱۹۲۵ استفاده از جنگ‌افزار شیمیایی و بیولوژیک را ممنوع اعلام کرد.
بیولوژیک چیست؟
بیولوژی یا زیست‌شناسی، یکی از علوم پایه به‌شمار می‌رود که گونه و شیوه زندگی جانداران را مورد مطالعه قرار می‌دهد. این دانش به بررسی ویژگی‌ها و رفتار جانداران، خاستگاه، فرگشت، چگونگی پیدایش گونه‌ها و افراد و بررسی تعامل جانداران با یکدیگر و محیط پیرامونشان می‌پردازد.
عوامل بیولوژیک چیست؟
عوامل جنگ بیولوژیکی، میکروارگانیسم‌هایی مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها یا سمومی هستند که توسط همین مواد تولید می‌شوند و در صورت پراکندگی عمدی در یک منطقه، بیماری‌هایی در انسان، حیوانات یا گیاهان ایجاد می‌کنند. این عوامل می‌توانند باعث مرگ‌ومیر در مقیاس بزرگ و عوارض جانبی شوند و این قابلیت را دارند که در کمترین زمان ممکن، تعداد زیادی از افراد را ناتوان کنند و اثرات نامطلوبی بر سلامتی انسان بگذارند.
استفاده از عوامل جنگ بیولوژیکی (BW) می‌تواند مخفیانه یا آشکار باشد و از نظر چندین خاصیت منحصر به فرد با سلاح‌های معمولی متفاوت است. تأثیر این عوامل فوری نیست و به چند ساعت تا هفته، قبل از بروز علائم در افراد مبتلا نیاز دارد. این حملات نیازمند آزادسازی مقدار کمی از مواد زنده است که قادر به تکثیر خود هستند و می‌توانند باعث شیوع بیماری در یک منطقه شوند.
در جنگ بیولوژیکی باکتری‌ها بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از باکتری‌ها می‌توانند در شرایط خاص به اسپور تبدیل شوند. اسپور باکتری‌ها در مقابل سرما، گرما، خشکی، مواد شیمیایی و اشعه خیلی مقاوم‌تر از خود باکتری‌ها هستند. باکتری‌ها می‌توانند از طریق حمله و از بین بردن بافت‌ها و یا از طریق تولید سم باعث بروز بیماری در حیوانات و بیماران شوند. برخی از انواع باکتری‌ها که می‌توانند به عنوان سلاح بیولوژیک استفاده شوند عبارتند از:
- باسیلوس آنتراسیس (سیاه زخم)
- بروسلا سویس (تب مالت)
- ویبریو کلرآ (وبا)
- بورخولدریا مالئی (مشمشه)
- یرسینیا پستیس (طاعون)
- فرانسیلا تولارنسیس (تولارمی)
- کوکسیلا برونتی (تب کیو)
سلاح‌های بیولوژیکی چیست؟
به مهمات، تجهیزات یا وسایل دیگر برای انتقال عامل‌های زیستی، شامل بمب، هواپیماهای سمپاش و سایر وسایل که به منظور استفاده در انتشار عوامل بیولوژیکی و سموم برای اهداف خصمانه در نظر گرفته شده‌اند، سلاح بیولوژیک گفته می‌شود. یکی از راه‌های اصلی انتشار، معلق شدن عوامل بیولوژیک در هوا است که توسط یک جمعیت هدف استنشاق شده یا روی گیاهان اسپری و در آن‌ها ذخیره می‌شود. این ذرات معلق در هوا آنقدر کوچک هستند که به جای استقرار در سطح زمین با جریان هوا حرکت می‌کنند.
بیماری بیولوژیکی چیست؟
از جمله بیماری‌های بیولوژیکی می‌توان به سیاه‌زخم، تب مالت، وبا، مشمشه، طاعون، تولارمی و تب کیو اشاره کرد. در ادامه بررسی علائم هر یک از این بیماری‌ها می‌پردازیم:
سیاه زخم
- علائم: تب، گیجی، خستگی، سرفه
- دوران نهفتگی: یک تا ۶ روز
تب مالت
- علائم: تب غیرمنظم، سردرد، ضعف، خستگی شدید، لرز، تعریق، درد مفصلی، درد عضلانی
- دوران نهفتگی: پنج تا ۶۰ روز
وبا
- علائم: اسهال
- دوران نهفتگی: یک تا پنج روز
مشمشه
- علائم: تب، لرز، تعریق، درد عضلانی، سردرد، درد دیواره قفسه سینه
- دوران نهفتگی: ۱۰ تا ۱۴ روز
طاعون
- علائم: تب بالا، لرز، سردرد
- دوران نهفتگی: دو تا ۱۰ روز
تولارمی
- علائم: تب، لرز، سردرد و ضعف عضلانی
تب کیو
- علائم: تب، سرفه و درد در دیواره قفسه سینه
- دوران نهفتگی: تا ۱۰ روز
چگونه یک حمله بیولوژیک را تشخیص دهیم؟
تشخیص یک حمله بیولوژیک و بیوتروریستی از یک بیماری عفونی طبیعی می‌تواند بسیار مشکل باشد. محققان باید در ابتدا مشخصه‌های همه‌گیری شیوع بیماری را بررسی کنند تا منبع، روش انتقال و جمعیت در معرض خطر را تشخیص دهند.
نشانه‌های خاص ممکن است بیانگر این باشند که شیوع بیماری ناشی از رهایی هدفمند عامل بیماری‌زا است یا خیر. ازآنجاکه می‌توان منحنی همه‌گیری را در موارد طبیعی هم مشاهده کرد، ویژگی‌های اضافی شیوع بیماری باید برای کمک به تعیین اینکه آیا شیوع بیماری طبیعی است یا نتیجه یک حمله بیولوژیکی، مورد بررسی قرار گیرد.
نظر شما