به گزارش خبرنگار ایمنا، هر سال نزدیک به عید نوروز که می‌شود و با جریانی که برای تازگی و خرید به راه می‌افتد، بیش‌ازپیش به فکر نیازمندانی می‌افتیم که توانایی خرید و اداره زندگی را ندارند و تلاش برای کمک به آنان در بین مردم قوت بیشتری می‌گیرد.
در کنار تمام سفارش‌هایی که دین اسلام برای کمک به دیگران و احسان و مهربانی کرده است، نیکوکاری در فرهنگ ما ایرانی‌ها ریشه دوانده و هیچ‌کدام نمی‌توانیم بی‌توجه از کنار نیازمندان بگذریم.
به‌دنبال این فرهنگ که از گذشتگان برای ما به جا مانده است، در روزهای مختلف سال و به بهانه‌های گوناگون به‌دنبال کمک به نیازمندان هستیم و از کوچک و بزرگ و ثروتمند و عادی، در تلاشیم تا گره‌ی هر چند کوچک، از مشکلات دیگران باز کنیم و حس نیکوکاری را با تمام وجود به منصه ظهور بگذاریم.
همچنین باید به دنبال فرهنگ‌سازی قوی باشیم تا افراد در جامعه با بی‌توجهی از کنار موضوع احسان و نیکوکاری نگذرند، زیرا توجه به این موضوع و تقویت آن در جامعه می‌تواند فقر را کم‌رنگ و به همسان‌سازی اقشار مختلف اجتماع کمک کند.
البته اگر دست فقرا را بگیریم و دیگران را نیز به این امر معروف و مهم تشویق کنیم، از شکل‌گیری آسیب‌های اجتماعی بسیاری پیشگیری خواهد شد و حتی مسیر زندگی افرادی که فقر دست و پا گیر آن‌ها شده است، نیز تغییر خواهد کرد.
لذا مسئولان امر باید برای نشر و حفظ فرهنگ نیکوکاری و احسان در شرایط مختلف برنامه‌ریزی کنند تا به اهداف مد نظر دست یابند، در این زمینه با سیدجواد میری، جامعه‌شناس و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به گفت‌وگو پرداختیم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:
اهمیت توجه به موضوع احسان و نیکوکاری در چیست؟
در هر کشور و فرهنگی، به‌طورمعمول ایامی به عنوان مناسبت‌های مختلف نام‌گذاری می‌شود و آنکه چقدر این نام‌گذاری‌ها با وضعیت جامعه متناسب باشد نیز موضوع مهمی است که باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد تا اهداف و چشم‌اندازی که برای آن مناسبت مد نظر است، محقق شود و همه مردم نسبت به آن مناسبت و به جا آوردن وظیفه فردی و اجتماعی خود احساس مسئولیت کنند.
همچنین افراد باید بدانند که در یک مجموعه زندگی می‌کنند و پستی و بلندی‌های جامعه برای تمام افراد خواهد بود و شرایط همیشه یکسان نیست، لذا باید انجام وظایف و امور اجتماعی را جدی بگیریم و بدانیم درنظر گرفتن مناسبت‌های مختلف در طول سال، راه را نشان می‌دهد و ما را نسبت به یافتن مسیر درست هوشیار می‌کند.
درخصوص روز نیکوکاری نیز باید گفت، جامعه‌ای می‌تواند یک جامعه مطلوب باشد که افراد به خیر عمومی بیشتر از خیر و نفع شخصی خود بیندیشند، جامعه‌ای می‌تواند قوام داشته باشد که در آن خیر عمومی، اصل باشد و نفع شخصی و خصوصی در مرحله دوم قرار گیرد، نه آنکه تمام حرکات و اهداف در راستای نفع شخصی باشد و اگر زیست خود را این گونه تعریف کنیم، زندگی در آن جامعه بسیار سخت می‌شود و انسان‌ها نمی‌توانند از بودن و زندگی با یکدیگر لذت ببرند و به رشد و تعالی برسند.
تقویت حس انسان دوستی و نیکوکاری چه تأثیری بر ایجاد توازن و تعادل در جامعه دارد؟
در این میان نقش مسئولان امر نیز مهم است، بنابراین آن‌ها باید با کمک گرفتن از اراده ملی، اقدامات مؤثری را در زمینه‌های مختلف انجام دهند و حس انسان‌دوستی و نیکوکاری را بین مردم و اجتماع تقویت کنند، در خدمت جامعه باشند و در مسیر نشر و توسعه خیر عمومی و توسعه گام بردارند، اگر مسئولان ذی‌ربط این مسئله را سرلوحه کار خود قرار دهند، آن جامعه سعادتمند می‌شود و شکاف میان اقشار مختلف جامعه کاهش می‌یابد و در نهایت به دنبال نتایج مؤثری که در این شرایط حاصل می‌شود، جامعه نیز به‌سمت توازن تعادل در بیشتر موارد پیش می‌رود.
اگر مفهوم خیر عمومی از جامعه برداشته شود و تنها مفهوم سود پایه‌گذاری شود و طبق منفعت شخصی اقدام و خلاف منفعت عمومی گام برداشته شود، به‌طورقطع آن جامعه دچار معضلات و آسیب‌های فراوانی خواهد شد.
برای فقرزدایی و مقابله با فقرزایی چه باید کرد؟
نباید روزهایی مانند احسان و نیکوکاری را تنها به چند صندوق جمع‌آوری وجوهات نقدی و کمک مالی به ضعفا محدود ساخت یا به فقرا تنها کمک مالی کرد، بلکه باید به این موضوع بیندیشیم که چه عواملی باعث بسط فقر در جامعه می‌شود، لذا مهم است که در چنین روزی بیش از پیش بررسی شود تا بدانیم چگونه باید سیاست‌گذاری کنیم و در راستای فقرزدایی گام برداریم، نه آنکه زمینه‌ساز فقرزایی در جامعه باشیم.
همچنین روز احسان و نیکوکاری، این تلنگر را به ما می‌زند که مسائل اجتماعی را به مسائل فردی و روان‌شناختی و ذهنی تقلیل ندهیم؛ اتفاقاتی که در جامعه رخ می‌دهد، ریشه‌های اجتماعی دارد و برای آنکه این ریشه‌های اجتماعی را بیابیم، باید بدانیم که جامعه تنها از مجموع افراد تشکیل نمی‌شود، بلکه جایی است که در آن تقسیم کار وجود دارد تا بتوان معضلات را با راهکارهای موثرتری رفع کرد و فرهنگ‌های مثبت و غنی از جمله احسان و نیکوکاری را تقویت کرد.
باید تلاش کنیم تا برای کمک به یکدیگر در شرایط مختلف، سلیقه‌های گوناگون بتوانند مشارکتی مؤثر در جامعه داشته باشند، در این صورت مدیریت اجتماع نیز در مسیری صحیح پیش می‌رود و در تمام احوالات مردم دستگیر یکدیگر خواهند بود تا با همدلی مشکلات رفع شود.
نباید به روز نیکوکاری تنها نگاه احساسی داشت، تصوری که از این روز در جامعه شکل گرفته این است که یک دفتر و کتاب به دانش‌آموزان نیازمند بدهیم، زیرا این کار پسندیده است، اما اگر نیکوکاری را به یک کنش فردی و احساسی تقلیل دهیم، دیگر درکی از خیر عمومی در جامعه نخواهیم داشت.
نهادینه کردن و نشر خیر عمومی در جامعه چه تأثیری دارد؟
خیر عمومی اساس جامعه سعادتمند است، یکی از پرسش‌هایی که دانشمندان، نظریه‌پردازان و فقهای بزرگ پرسیده‌اند این است که جامعه خوب، چه نوع جامعه‌ای است و چگونه می‌توان از وضع موجود به سمت وضع مطلوب حرکت کرد؟ این یکی از بزرگ‌ترین پرسش‌ها در طول تاریخ بوده است و همواره جامعه به دنبال پاسخی مناسب برای این پرسش مهم است. در این بین یکی از پاسخ‌ها این بوده است که جامعه باید به سمت نشر خیر عمومی برود و آن را بین مردم نهادینه کنند.
افراد و مسئولان امر باید فضیلت را سرلوحه و خیر عمومی را کانون تصمیمات خود و اجتماعی که در آن زیست می‌کنند قرار دهند، نه اینکه منافع خود را به جامعه القا کنند؛ بنابراین اگر نیکوکاری را در سطحی بلند، متعالی، گسترده و عام دیدیم، می‌توانیم در ساحت فردی نیز به آن توجه کنیم، برای مثال مهم است که انسان خوبی باشیم و به دیگران توجه کنیم، اما اگر ابعاد مختلف کمک به دیگران را مد نظر قرار ندهیم، ممکن است از انجام امور اجتماعی به طور صحیح غافل شویم.
چگونه می‌توان بین خیر جمعی و فردی تناسب برقرار کرد؟
اینکه چطور بین امر جمعی و فردی نسبت برقرار کنیم بسیار مهم است، اینکه در جامعه افراد به سمت خیر عمومی نمی‌روند، یک تلنگر است که می‌گوید جامعه دچار نوعی ناتعادلی شده و نقطه توازن خود را از دست داده است و باید برای ایجاد تعادل و توازن در اجتماعی و برقرار کردن تناسب بین خیر جمعی و فردی تلاش کنیم تا به خیر فردی محدود نشویم، زیرا جامعه‌ای معقول است که در آن خیر عمومی نشر و توسعه یابد.
نظر شما