به گزارش خبرنگار ایمنا، طنز بیان هنرمندانه یک موضوع است که به‌قصد اصلاح آن موضوع بیان می‌شود نه به‌قصد تخریب که به‌طورقطع کارکردهای مثبت فرهنگی، اجتماعی و هنری را در تمام حوزه‌ها می‌تواند داشته باشد به‌ویژه آنکه این بستر در قالب هنری تأثیرگذاری به نام تئاتر اجرا شود. از این‌رو سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان از چهار سال گذشته تاکنون اقدام به برگزاری رویدادی با عنوان جشنواره ملی تئاتر طنز «خندستان» کرده است که این رویداد ملی که توسط دفتر تخصصی هنرهای نمایشی اداره هنری سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان راهبری می‌شود و قرار است امسال پنجمین دوره آن با همکاری دبیرخانه فرهنگی زاینده‌رود از پنجم تا یازدهم اسفندماه سال جاری برگزار شود.
هرچند مجتبی شاه‌مرادی، معاون فرهنگی شهردار و رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان شب گذشته_ چهارشنبه، نوزدهم بهمن‌ماه_ در نشست خبری برگزاری پنجمین جشنواره ملی تئاتر خندستان اظهار کرده بود: «نگاه ما این است که این جشنواره و دیگر جشنواره‌ها را به شکل دائمی و ثابت در استان اصفهان داشته باشیم. همچنین به‌واسطه این رویدادها در تلاش هستیم ظرفیت‌ها و توانمندی‌های اصفهان را بیش از پیش معرفی کنیم. همچنین بعضی مسائل از جمله خشکی زاینده‌رود یا مشکلات اقتصادی، شور و شادمانی سابق را از مردم گرفته است و ما تلاش می‌کنیم با برگزاری جشنواره خندستان لبخندی بر لبان مردم این دیار فرهنگی بنشانیم.» اما حال این پرسش مطرح می‌شود که این جشنواره پس از طی چهار دوره در دوره جدید باید چه رویکردی داشته باشد؟ از این‌رو خبرگزاری ایمنا در گفت‌وگو با فعالان و صاحب‌نظران حوزه تئاتر کشور این موضوع را مورد بررسی قرار داده است.
رویکرد اجتماعی جشنواره خندستان پررنگ شود
شهرام سلطانی، کارگردان، نویسنده و بازیگر تئاتر در خصوص اهمیت برگزاری جشنواره تئاتر «خندستان» به خبرنگار ایمنا می‌گوید: برگزاری جشنواره‌ها نباید فقط با هدف سندسازی باشد، چراکه هیچ عایدی برای هنر نخواهد داشت، بلکه باید برگزاری جشنواره تئاتر طنز با هدف بررسی یک معضل و مسئله اجتماعی باشد تا مردم بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند.
وی با بیان اینکه هنرمند واقعی باید خود را از مردم بداند تا بتواند بستر ورود به صحنه را فراهم آورد، افزود: مسئولان امر باید چرایی استقبال کم مردم و هنرمندان از جشنواره‌های برگزارشده فعلی را بررسی کنند تا بتوانند به خواسته و نیازهای هنرمند و مردم و فاصله با ایده‌آل‌های آن‌ها پاسخ دهند.
این کارگردان با ۲۰ سال سابقه کار هنری، تصریح می‌کند: ورود شهرداری اصفهان به جشنواره خندستان رویکردی صحیح است، چراکه بخش عمده‌ای از نیازهای شهروندان در حوزه فرهنگ و هنر توسط شهرداری تأمین می‌شود؛ بنابراین شهرداری‌ها مانند بسیاری از کشورها باید به این حوزه ورود جدی‌تری داشته باشند.
وی اضافه می‌کند: در برخی از شهرهای کشور شهرداری‌ها به حیطه تئاتر و هنر ورود نمی‌کنند مگر اینکه گرایشی شخصی به این حیطه داشته باشند، درحالی‌که شهرداری اصفهان با ورود به این حیطه امید و نشاط را بین مردم جاری می‌کند.
سلطانی می‌گوید: جشنواره خندستان قابل احترام و تقدیر است، زیرا این‌گونه جشنواره‌ها جدا از کارکردهای مثبتی که توسعه و تقویت گروه‌های نمایشی دارند، نقش مهمی در ارتقای نشاط اجتماعی و اضافه شدن تئاتر به سبد خانوارها دارد اما مسئولان امر باید این نکته را باید در نظر داشته باشند که این جشنواره کارکرد تبلیغاتی و گزارش عملکردی به خود نگیرد.
خندستان با رویکرد ترویج فرهنگ شهروندی برگزار شود
ناصر کریمی‌نیک، کارگردان، نویسنده و بازیگر تئاتر به خبرنگار ایمنا می‌گوید: یکی از وظایف اصلی هنر خلق شادی در جامعه است و جامعه نیز باید از ابزار هنر و تئاتر برای ایجاد این شادی استفاده کند.
وی می‌افزاید: ورود شهرداری اصفهان به برگزاری جشنواره خندستان کاری مناسب است که باید هدفمند و با رویکرد ترویج فرهنگ شهروندی برگزار شود.
این کارگردان، نویسنده و بازیگر تئاتر تصریح می‌کند: برگزار کردن جشنواره طنز خندستان، کاری بزرگ است که در آن می‌توان با مطرح کردن مشکلات به زبان طنز باعث ایجاد شادی برای مخاطبان شد.
وی ادامه می‌دهد: جشنواره طنز خندستان یک اقدام مثبت فقط در حوزه فرهنگی و هنری نیست، بلکه در حوزه اجتماعی و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی که یکی از اولویت‌های مهم کشور است نقش بسزایی دارد، زیرا با زبان هنر بهتر می‌توان در حوزه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، توسعه و ترویج نشاط اجتماعی اثرگذار باشد و زمینه بالندگی جامعه را فراهم آورد.
کریمی‌نیک اضافه کرد: اصفهان در حوزه نمایش‌های طنز فعال و جزو معدود استان‌هایی است که چراغ طنز را با برگزاری چنین جشنواره‌ای همچنان روشن نگه داشته است.
جشنواره خندستان در طول سال تداوم داشته باشد
سیدمحمد محمدی، نمایشنامه‌نویس، کارگردان و بازیگر تئاتر به خبرنگار ایمنا می‌گوید: اهمیت تئاتر برای هر جامعه‌ای واضح و مبرهن است و با توجه به اینکه تئاتر منبع تفکر است و تنها موردی که می‌تواند هر جامعه‌ای را نجات دهد تا به مقام والا دست یابد، تفکر است، پس تئاتر جزو لاینفک جامعه خواهد بود.
وی می‌افزاید: تئاتر از ملزومات و ضروریات هر جامعه‌ای است و وقتی صحبت از کمدی و طنز می‌شود با توجه به کاربردی که طنز در جایگاه خود دارد، می‌تواند بستری را برای رسیدن به سرمنزل مقصود فراهم آورد.
این کارگردان تئاتر اضافه می‌کند: هر جریانی که بتواند باعث پویایی تئاتر و طنز شود رویدادی ارزشمند است به همین جهت جشنواره خندستان را می‌توان رویداد ارزشمند به جهت توسعه و تقویت تئاتر طنز در کشور قلمداد کرد.
وی اظهار می‌کند: در برگزاری تمام جشنواره‌ها نقاط ضعفی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به بسنده کردن مسئولان امر به برگزاری چندروزه یک جشنواره اشاره کرد.
محمدی خاطرنشان می‌کند: بهتر است جشنواره‌ها به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شوند که طی سال و به‌صورت متوالی برگزار شوند و در پایان سال بهترین اجراها در قالب یک فستیوال برگزار شود.
وی می‌گوید: جشنواره‌ها باید به‌گونه‌ای برگزار شوند که مخاطب آن‌ها فقط قشر هنرمندان همان عرصه نباشند بلکه عامه مردم نیز از آن کارها استقبال کنند و این جشنواره‌ها راهی برای آشتی بین تئاتر و مردم باشد.
این کارشناس ارشد هنر که ۲۶ سال سابقه کار هنری را در کارنامه دارد، می‌افزاید: توجه به رفع مشکلات مالی هنرمندان عرصه تئاتر و ایجاد انگیزه برای حضور آن‌ها در جشنواره‌ها، همچنین ایجاد فضایی مناسب برای حضور تمام هنرمندان در جشنواره‌ها اقداماتی است که می‌تواند به افزایش کمی و کیفی جشنواره‌ها کمک قابل توجهی کند.
خندستان منجر به تبادل تجربه گروه‌های نمایشی خواهد شد
خلیل‌اله خسروبیگی، کارشناس مسئول واحد هنرهای نمایشی حوزه هنری استان مرکزی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: جشنواره‌های موضوعی از قبیل خندستان که طنز است، اهداف خاصی را بر اساس مأموریت‌های سازمانی دستگاه‌هایی همچون شهرداری دنبال می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: یکی از اهداف دستگاهی مانند شهرداری با داشتن واحد فرهنگی و هنری ایجاد شور و نشاط در جامعه است و جامعه کنونی نیز بیش از هر زمان دیگری به نشاط احتیاج دارد.
این کارگردان اظهار می‌کند: هدف تئاتر طنز در کنار سایر قالب‌های نمایشی ایجاد حال خوب بین مردم است که این کاری ارزشمند تلقی می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: ورود شهرداری و ارگان‌هایی که مأموریت سازمانی در این زمینه دارند به عرصه تئاتر، کاری فرهنگی است. شهر اصفهان با پیشینه فرهنگی و هنری در برگزاری این‌گونه جشنواره‌ها اقدامی خوب را صورت داده است، همان‌طور که کاشان جشنواره مهر را با تولیت شهرداری برگزار می‌کند که نشان از نگاه فرهنگی مسئولان شهری آن شهر دارد.
خسروبیگی می‌گوید: حضور هنرمندان سراسر کشور در جشنواره خندستان منجر به تبادل تجربه خواهد شد؛ چراکه افرادی مشرف به کار تئاتر در این جشنواره حضور دارند.
تقویت طنز فاخر در جشنواره خندستان
رضا یونس‌فرد، کارگردان و بازیگر تئاتر می‌گوید: برای صحبت در مورد تئاتر طنز باید از ریشه کلمه طنز شروع کنیم و به تفاوت معنایی آن با هجو و هزل که در ادبیات دراماتیک ما معروف است و به اشعار کهن ادبیاتمان برمی‌گردد، بپردازیم.
وی می‌افزاید: شاعران در قالب‌های شعر خود به لحاظ معنایی این‌گونه طنز را رعایت می‌کردند. طنز ریشه در ادبیات ما دارد و پله‌پله مترقی می‌شود.
این کارگردان اظهار می‌کند: طنز فاخری که مدنظر است و جنبه هنری کمال‌گرایانه دارد، طنز انتقادی و طنزی است که نقاط انسانی و اجتماعی در آن به زیبایی دیده شود، ضمن اینکه باید مصلح باشد و بتواند در قالب دل‌نشین، زیبا و دوست‌داشتنی علاوه بر بار کمدی که همراه دارد تأثیر آموزشی و انتقادی‌اش را نیز پیاده کند.
یونس‌فرد ادامه می‌دهد: نکته حائز اهمیت این است که مخاطب پای اثر هنری بنشیند، پس باید مخاطب را در طول سال با آثار نمایشی آشتی داد.
وی می‌گوید: مخاطب تمایل بیشتری به دیدن تئاتر به طنز دارد و تئاتر طنز را بیشتر دوست دارد؛ بنابراین هراندازه اجراهای طنز فاخر بیشتر شود مخاطب بیشتری به سالن‌ها می‌آید، پس قرار نیست یک تئاتر ویترینی و روشن‌فکرمآبانه اجرا شود که باعث دل‌زدگی تماشاچی شود.
این کارگردان و بازیگر تئاتر اضافه می‌کند: باید به این نکته در تولید آثار توجه شود که تماشاچی فقط شنونده حرف‌ها نیست که جهان‌بینی‌های عجیب‌وغریب را در چهارچوب طنز به او ارائه دهیم.
وی تصریح می‌کند: اولین نکته مثبتی که طنز دارد این است که باعث افزایش کمیت مخاطب تئاتر و تمرین هنرمندان این عرصه برای بیان حرف‌های انتقادی به‌گونه‌ای دوست‌داشتنی در قالب نمایش می‌شود.
یونس‌فرد خاطرنشان می‌کند: اگر بتوانیم یک پیام و مفهوم انتقادی را به مخاطب در قالب طنز برسانیم هنر را دوچندان کرده‌ایم. جشنواره خندستان باعث جذب مخاطب و دادن آموزش به هنرمند برای محک زدن در رقابت طنز می‌شود.
وی تصریح می‌کند: برای برگزاری باکیفیت‌تر جشنواره خندستان باید مخاطب‌شناسی دقیق و قوی صورت بگیرد و این جشنواره به‌مرور تخصصی‌تر شود، همچنین قالب طنز با توجه به شرایط سنی مخاطب تولید شود و زیرشاخه‌هایی پیدا کند که طنز را شیرین‌تر ارائه دهد.
این کارگردان و بازیگر تئاتر اظهار می‌کند: به دلیل شیوع کرونا جشنواره‌ها رو به افول رفتند و هم‌اکنون فرصت احیا است. جشنواره خندستان در بحث تبلیغاتی و استفاده از یک لوگوی مشخص باید کاری کند که مخاطب هرسال منتظر برگزاری این جشنواره باشد، البته اجراهای عموم نیز در این زمینه بی‌تأثیر نیست.
وی ادامه می‌دهد: با توجه به تجربه‌ای که در اصفهان پیرامون تئاتر است می‌توان گفت مردم بیشتر با تئاتر طنز اصفهان آشنا هستند و خندستان برای تداوم می‌تواند همان گستره مخاطب را در سطح ملی داشته باشد و تئاترهای این جشنواره در سراسر کشور به‌عنوان گل سرسبد جشنواره خندستان اجرا شوند.
نام اصفهان با طنز فاخر گره خورده است
رضا مهدوی‌ِهزاوه، عضو هیئت‌علمی گروه هنرهای نمایشی دانشگاه آزاد اسلامی نیز می‌گوید: یک جامعه سالم به شادی و نشاط نیاز دارد تا بتواند امید به آینده را داشته باشد و مردم آن جامعه بتوانند با اعتمادبه‌نفس بالایی به زندگی ادامه دهند. جامعه سالم نیاز به نشاط درونی واقعی دارد.
وی می‌افزاید: هرچند اگر در جامعه‌ای اندوه دسته‌جمعی به هر دلیلی به وجود آمده باشد، شادی را نمی‌توان به شکل تصنعی و با بخشنامه و برگزاری یک جشنواره به آن جامعه تزریق و تحمیل کرد.
عضو هیئت‌علمی گروه هنرهای نمایشی دانشگاه آزاد اسلامی در خصوص برگزاری جشنواره خندستان که به همت شهرداری اصفهان برگزار می‌شود، تصریح می‌کند: در هر جای دنیا شهرداری‌ها چنین وظایفی را بر عهده دارند و نباید فقط به مسائل کوچه و خیابان بپردازند، بلکه اختصاص بودجه به مسائل فرهنگی نیز جزئی از وظایف آن‌ها است. نکته حائز اهمیت این است که شهرداری‌ها باید طیف وسیع مخاطب را در نظر بگیرند که خوشبختانه شهرداری اصفهان در این حوزه فعالیت‌های خوبی دارد.
وی خاطرنشان می‌کند: گاهی دیده می‌شود تداخل فعالیت‌های فرهنگی به بروز مشکلاتی در جامعه منجر می‌شود، به‌هرحال در جامعه ما نیز مانند سایر جوامع تکثر آرا و دیدگاه‌های متفاوت وجود دارد که باید از تمام این دیدگاه‌ها برای انجام فعالیت‌های فرهنگی و هنری استفاده شود. بهترین راه این است که نهادهای فرهنگی دست از مدیریت و کنترل فرهنگی بردارند و فقط نقش ناظر داشته باشند.
مهدوی‌هزاوه ادامه می‌دهد: برای انجام فعالیت‌های فرهنگی نه‌تنها شهرداری‌ها بلکه نهادهای دیگری همچون اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و حوزه هنری نیز باید با در نظر گرفتن سلایق و ذائقه‌های مختلف مخاطبان به این فعالیت‌ها ورود کنند.
وی اظهار می‌کند: نام اصفهان با طنز فاخر گره خورده است و امیدوارم دفتر تخصصی هنرهای نمایشی شهرداری اصفهان با نگاه علمی از صاحب‌نظران فرهیخته بهره بگیرد. ضمن اینکه ظرفیت جامعه هم برای تحمل تیغ تند طنز بالا برود زیرا با زبان طنز می‌توان بسیاری از مشکلات جامعه را مطرح کرد.
نظر شما