به گزارش ایمنا، امروز _پنجشنبه، بیست‌ونهم دی‌ماه_ همزمان با سالروز تولد و درگذشت شماری از بزرگان ایران است.
سالروز درگذشت مهدی بَرکِشلی
مهدی بَرکِشلی (زاده سال ۱۲۹۱ تهران - درگذشته بیست‌ونهم دی ۱۳۶۶ تهران) موسیقیدان، آهنگساز و نوازنده ویولن است.
وی محققی نامدار در عرصه موسیقی نظری و مبانی فیزیکی، نخستین معلم موسیقی‌اش اسماعیل زرین‌فر بود که بیش از دوسال نواختن ویولن "در موسیقی ایرانی" را به وی آموخت. در ۲۱ سالگی دوره لیسانسِ رشته فیزیک و شیمی را به پیشنهاد دکتر حسابی در شعبه علمی دارالمعلمین عالی" که بعدها جزو دانشگاه تهران شد" تمام کرد و به تدریس در دبیرستان‌های دارالفنون و ثروت پرداخت. در این مدت، به آموختن بُعدِ نظری و عملی موسیقی، نزد علینقی وزیری ادامه داد و ضمن آشنایی با نظریه جدید او درباره موسیقی ایرانی، نواختن ویلون و کار با ارکستر را فراگرفت.
وی تنها کسی بود که از مدرسه خصوصی وزیری "مدرسه عالی موسیقی" موفق به دریافت دیپلم عالی شد. همچنین در ارکستر «انجمن دوستداران موسیقی ملی» که روح‌اله خالقی در ۱۳۲۳ تأسیس کرده بود، سمت نوازنده ویولن و آهنگساز داشت. او دوره مقدماتی ردیف مجلسی موسیقی ایرانی را نیز نزد ابوالحسن صبا آموخت.
برکشلی در ۱۳۲۵ برای ادامه تحصیل به همراه عده‌ای به فرانسه اعزام شد. در پاریس علاوه بر مطالعه در مرکز بین‌المللی مطالعات تعلیم و تربیت، در رشته فیزیک دانشگاه سوربن به تحصیل پرداخت و در ۳۷ سالگی با درجه دکتری دولتی علوم فارغ‌التحصیل شد. همچنین مدتی در مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه (C.N.R.S) در رشته‌های تخصصی صداشناسی (آکوستیک) مشغول به کار شد و در ۱۳۳۲ از دانشگاه اکس‌مارسی دکتری تخصصی در رشته علوم آکوستیک گرفت.
وی در این مدت، به دلیل اشتراک رشته‌های فیزیک و موسیقی در مبحث اصوات و ارتعاشات، به شناخت مختصات فیزیکی گام‌ها و دیگر جنبه‌های علمی موسیقی همت گماشت، همچنین درباره تاریخ و ویژگی‌های موسیقی سنتی ایران و آثار موسیقیدانان قدیم ایرانی به تحقیق و تألیف پرداخت. وی دانسته‌های خود را در زمینه «ردیف» موسیقی در ۳۰ صفحه گرامافون (۷۸ دور) در صداخانه ملی پاریس، ضبط کرد که این صفحه‌ها در ایران موجود نیست.
برکشلی پس از بازگشت به ایران، در ۱۳۳۳ بازرس تعلیماتی وزارت فرهنگ شد و برای توسعه اداره کل هنرهای زیبا طرح‌هایی چون تأسیس سازمان ملی فولکلور ایران و صداخانه ملی و تأسیس دوره عالی موسیقی‌شناسی در هنرستان عالی موسیقی ملی ارائه داد.
وی در اوایل دهه ۱۳۵۰ به سمت مدیریت گروه فیزیک دانشکده علوم منصوب شد، همچنین در دانشکده‌های دامپزشکی، افسری، فنی، علوم، هنرهای زیبا، دانشگاه اراک و جندی‌شاپور به تحقیق و تدریس پرداخت. فعالیت‌های دیگر او در این دوره، علاوه بر تدریس در دانشگاه‌ها و دانشکده‌های مختلف، بدین قرار بود: عضویت گه‌گاه در امور اداری موسیقی رادیو و اداره هنرهای زیبا، عضویت و سخنرانی در گردهمایی‌های مختلف داخلی و خارجی، نظارت بر کارگاه سازسازی وزارت فرهنگ و هنر، تأسیس گروه موسیقی و گروه تئاتر در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، تأسیس «انستیتوی تحقیقات موسیقی‌شناسی» در فرهنگستان ادب و هنر ایران، تأسیس کمیته ملی موسیقی یونسکو، ریاست کمیسیون ملی یونسکو در ایران و نیز ریاست انجمن فیزیک ایران، معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و آموزش عالی، عضویت در مجمع بین‌المللی انجمن آکوستیک‌دانان آمریکا و عضویت در انجمن آکوستیک گت گاتِ آمریکا و سازمان بین‌المللی هنر فولکلور (وابسته به یونسکو).
از برکشلی بیش از ۴۰ مقاله در زمینه‌های صداشناسی، موسیقی و آموزش علوم شامل ۲۳ مقاله به زبان‌های انگلیسی و فرانسه و بیش از ۲۰ مقاله به فارسی، ۱۱ عنوان تألیف در زمینة فیزیک، مکانیک، پرتونگاری (رادیوگرافی) و موسیقی و چهار عنوان ترجمه و شرح متون کهن راجع به موسیقی برجای مانده است.
مهدی برکشلی در ۷۵ سالگی درگذشت و در گورستان امامزاده عبدالله شهرری به‌خاک سپرده شد. روی سنگ مزارش، فارابی ثانی حک شده است.
زادروز رضا ورزنده
رضا ورزنده (زاده بیست‌ونهم دی ۱۳۰۵ کاشان - درگذشته سوم بهمن ۱۳۵۵ تهران) موسیقیدان و نوازنده سنتور است.
وی نزد پدر آموزش دید و پس از مهاجرت به تهران در دهه ۱۳۳۰ و ورود به رادیو با نوازندگانی مانند رضا محجوبی و ابوالحسن صبا، سبک سنتورنوازی خود را اعتلا بخشید.
ورزنده با سبک و شیوه‌ای کاملاً شخصی سنتور می‌نواخت و در هنر بداهه‌نوازی توانا بود. توجه به جملات آوازی، ریزهای پر، تحرک بسیار در اجرای جمله‌ها، سونوریته شفاف از ویژگی‌های ساز او به‌شمار می‌رفت. سنتور او نیز منحصربه‌فرد بود و اندازه‌ای متفاوت نسبت به سازهای معمول داشت. وی هنگام نواختن، حوله‌ای روی سیم‌ها می‌انداخت، آن‌گاه روی ساز می‌نواخت.
شخصی بودن و درونی بودن سبک ورزنده و تدریس نکردن شیوه‌اش سبب شد که شیوه سنتورنوازی او چندان گسترش نیابد.
وی مضراب‌هایش را از چوب انار درست می‌کرد. او چهار عدد سنتور ساخت که این سنتورها مقداری از سنتورهای معمولی بزرگ‌تر بود. سیم‌های سفید پنج‌تایی و سیم‌های زرد سه‌تایی بود.
روزی که با استاد حسین قوامی در منزل سپهبد مبصر، رئیس شهربانی وقت مهمان بود، حین کوک کردن سنتور سکته کرد و در ۵۹ سالگی درگذشت و در قطعه ۸ بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
محمدرضا شجریان که خود با سنتور آشنایی داشت، پس از مرگ او گفت: «وقتی در سال ۱۳۵۵ ورزنده درگذشت، همان روز به یادش قدری سنتور نواختم و بعد از آن دیگر هیچ‌گاه دست به این ساز نزدم.»
وی در نواختن سنتور بی‌همتا بود و پدرش مرشد موندی، مرشد زورخانه‌های کاشان بود.
زادروز خسرو سینایی
خسرو سینایی (زاده بیست‌ونهم دی ۱۳۱۹ ساری، درگذشته یازدهم مرداد ۱۳۹۹ تهران) کارگردان و فیلمنامه‌نویس است.
آثار وی بر پایه مستندهای اجتماعی استوار است. او در سال ۱۳۸۷ موفق به دریافت نشان ویژه لهستان از سوی رئیس‌جمهور آن کشور شد که به‌خاطر ساخت فیلم مستند «مرثیه گمشده» روایتگر مهاجرت هزاران لهستانی به ایران در سال‌های ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ بود، دریافت کرد.
وی از دبیرستان البرز دیپلم گرفت و سپس فارغ‌التحصیل کارگردانی و فیلم‌نامه‌نویسی از آکادمی هنرهای نمایشی و رشته تئوری موسیقی از کنسرواتوار وین شد.
سینایی از سال ۱۳۴۶ در وزارت فرهنگ و هنر و از سال ۱۳۵۲ در تلویزیون ایران شروع به کار کرد. اولین فیلم بلندش در سال ۱۳۵۸ با نام «زنده باد…» برنده جایزه ضد فاشیسم در جشنواره کارلووی واری شد.
وی همچنین در سال ۱۹۹۱ با فیلم در کوچه‌های عشق در بخش نوعی نگاه جشنواره کن حضور یافت. سینایی افزون بر نویسندگی و کارگردانی، ساخت موسیقی و تدوین برخی از آثارش را نیز بر عهده داشته است. او در سال ۱۳۸۴ فیلم کوتاه «فرش، اسب، ترکمن» از مجموعه فرش ایرانی را کارگردانی کرد.
فیلم‌شناسی:
جزیره رنگین (۱۳۹۳)
کویر خون (۱۳۸۵)
مثل یک قصه (۱۳۸۵)
گفت‌وگو با سایه (۱۳۸۴)
فرش، اسب، ترکمن (۱۳۸۴)
عروس آتش (۱۳۷۸)
کوچه پاییز (۱۳۷۶)
در کوچه‌های عشق (۱۳۶۹)
یار در خانه (۱۳۶۶)
مرثیه گمشده (۱۳۶۲)
هیولای درون (۱۳۶۲)
زنده باد … (۱۳۵۸)
تهران امروز (۱۳۵۶)
جایزه‌ها:
سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه در هجدهمین دوره جشنواره فیلم فجر، برای فیلم «عروس آتش» (۱۳۷۸)
لوح زرین بهترین کارگردانی در دومین دوره جشنواره فیلم فجر، برای فیلم «هیولای درون» (۱۳۶۲)
نظر شما