به گزارش خبرنگار ایمنا، بررسی بانک جهانی نشان می‌دهد که آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ‌ومیر زودرس در جهان است. ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون، مهم‌ترین و نگران‌کننده‌ترین آلاینده‌های هوا به شمار می‌رود. طبق اعلام مسئولان، در کشور ما ۲.۴۸ درصد تولید ناخالص ملی معادل ۳۴ هزار میلیارد تومان صرف عوارض ناشی از آلودگی هوا می‌شود؛ به طوری که ریزگردها و آلاینده‌های هوا حدود ۳۸ میلیون نفر از جمعیت کل کشور را در معرض درجاتی از آلودگی هوا قرار می‌دهند.
چندی پیش مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران اعلام کرده بود که بر اساس مطالعات، هر سال حدود ۴۰ هزار نفر در کشور به دلیل مواجهه با غلظت آلایندگی ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در هوا جان خود را از دست می‌دهند که این عدد، معادل ۱۰ درصد کل موارد فوتی‌ها است و در دنیا به هفت میلیون نفر می‌رسد.
براساس تحقیقات، تهران یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان محسوب می‌شود که عواقب آن به صورت بیماری‌ها و امراض قلبی‌عروقی، تنفسی و سکته مغزی متوجه ساکنان این شهر می‌شود. شواهد نشان داده است که در روزهایی که آلودگی هوای ناشی از ذرات معلق زیاد بوده، موارد پذیرش افرادی که دچار مشکلات قلبی-عروقی و تنفسی شده بوده‌اند، بیشتر بوده است.
در این میان شهر اصفهان هم در آلودگی هوا گوی سبقت را از سایر کلانشهرها ربوده و اکنون عنوان آلوده‌ترین شهر ایران را به خود اختصاص داده است. اصفهان از دهه‌های گذشته در چرخه نادرست توسعه قرار گرفته و شرایط آن متأثر از توسعه نامتوازن است، این مسیر اشتباه اکنون شهر را به یک بن‌بست زیست‌محیطی کشانده و به‌طور مستقیم آب و هوا، دو عامل زیستی محدودکننده در این شهر هستند.
در سال‌های پیش بنزین متهم اصلی آلودگی هوا بود؛ اما آن طور که مسئولان اعلام کردند افزایش کیفیت بنزین، این فرآورده نفتی را از این گردونه خارج کرد، اما همچنان احتراق بد خودروهای فرسوده و موتورسیکلت‌ها، مورد اتهام است. در این بین آنچه امسال مورد توجه قرار گرفته، مازوت‌سوزی صنایع و نیروگاه‌ها است. البته وقوع مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های حاشیه شهرهای بزرگ کشور به‌ویژه کلانشهر اصفهان در پاییز و زمستان و امسال، با اظهار نظرهای ضد و نقیضی از سوی مسئولان ذی‌ربط مواجه شد، به‌طوری که برخی آن را تأیید و برخی نیز تکذیب کردند.
گفتنی است که آلودگی هوا در زمستان بیشتر قربانی می‌گیرد؛ طبق مطالعات انجام شده در مرکز تحقیقات آلودگی هوای پژوهشکده محیط‌زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران و یافته‌های سایر محققان، وضعیت کیفیت هوا در مناطق مختلف کشور فاصله چشمگیری با مقادیر استاندارد ملی دارد و هیچ‌گاه به آنچه در برنامه‌های دوم تا ششم توسعه درباره کیفیت هوا مد نظر بوده است، نرسیده‌ایم، به‌طوری‌که طی اواخر پاییز سال گذشته وضعیت هوای تهران قرمز شد و اصفهان نیز آلوده‌ترین روزهای خود را تجربه کرد؛ همچنین هوای بیشتر کلانشهرها نیز برای گروه‌های حساس ناسالم اعلام شده بود.
این روزها هر چند آلودگی هوا تنها مختص کلانشهر اصفهان نیست و سایر شهرها نیز از این معضل رنج می‌برند، اما با بارگذاری‌های بیش از ظرفیت در اصفهان که با ظرفیت‌های اکولوژی منطقه سازگاری ندارد و با ورود حوزه‌های مختلف صنعتی، طرح تهویه هوای مناسب به شیوه‌های صحیح اجرایی نشده است و استقرار کارگاه‌های آجرپزی، مازوت‌سوزی نیروگاه و درصد حجم خودروهای سواری بیش از جمعیت شهروندان از دلایل عمده میزان شاخص آلودگی‌های هوای اصفهان است؛ به طوری که از ابتدای امسال تا چهاردهم دی‌ماه، تعداد روزهای ناسالم در استان ۱۴۱ روز ثبت و گزارش شده که نسبت به سال گذشته ۲۰ درصد افزایش داشته است.
معضل دیرینه آلودگی هوای کلانشهر اصفهان هر ساله با فرارسیدن فصل پاییز و زمستان یادآور خاطرات تلخ، افزایش آلایندگی‌های زیست‌محیطی و علل بیماری‌های قلبی_عروقی، تنفسی و گوارشی است که بسیاری از هموطنان را راهی مراکز درمانی می‌کند و بارها مدارس شهر و شهرستان‌های آن را به تعطیلی می‌کشاند، گرچه به‌طور معمول هنگام آلودگی هوا و در نبود باد و باران، تعطیلی مدارس اقدامی عاجل است و گریزی هم از آن نیست، اما بی‌گمان اجرایی نشدن قانون هوای پاک و کم‌کاری سازمان‌های متولی در مبارزه با این قاتل خاموش، راحت‌ترین اقدام برای حفظ سلامت، تعطیلی مدارس است. هرچند مسئولان از به کار بردن واژه "تعطیلی" اجتناب کرده و از تداوم آموزش به شیوه "غیرحضوری و مجازی" سخن می‌گویند.
با این اوصاف، به دنبال هشدارهای سطح نارنجی و زرد هواشناسی به‌دلیل تشدید آلودگی هوا و غلظت آلایندگی‌ها از نیمه آذرماه مدارس شهر اصفهان و شهرستان‌های در سه مرحله در هفته‌های اخیر طی روزهای متوالی غیرحضوری شد و حتی فعالیت تمام اداره‌ها و ارگان‌های شهر اصفهان و دیگر شهرستان‌ها درگیر انباشت آلایندگی‌های از سوی مسئولان متولی دورکار اعلام شد، اما هر ساله با نزدیک شدن به فصل زمستان همواره بیشتر با پدیده آلودگی هوا مواجه می‌شویم و از افرادی بسیاری می‌شنویم که باز هم سرما و وارونگی هوا باعث تشدید این آلودگی‌ها شده است و یک توده هوای سرد شهر را می‌پوشاند و اجازه خروج گازهای سمی یا آلودگی‌های جوی را نمی‌دهد؛ به این ترتیب هوای آلوده در سطح شهرها حبس می‌شود و تا زمانی که باران نیاید، هوا گرم‌تر نشود و باد مناسبی وزیدن نگیرد، این آلودگی نیز از بین نمی‌رود، اما آیا تنها تعطیل کردن مدارس تأثیری بر کاهش آلودگی‌های شهر اصفهان به‌عنوان آلوده‌ترین شهر کشور، دارد یا خیر؟
اگر چه به اعتقاد مسئولان متولی شهری، فوری‌ترین اقدام برای مبارزه با آلودگی هوا تعطیلی دو تا سه روزه مدارس کلانشهر اصفهان است، اما به گفته کارشناسان؛ بی‌گمان این راهکار، کارآمدترین راهکار نیست. شاید در ظاهر برای نبود خروج دانش‌آموزان و فعالیت خودروها، یکی از راهکارهای متولیان امر برای کنترل آلودگی هوا، مجازی شدن آموزش در مدارس است، اما در عمل به جرئت می‌توان گفت که این تعطیلی‌ها تأثیر چندانی ندارد، ضمن اینکه علاوه بر تاثیرپذیر نبودن این راهکار برای کنترل آلودگی هوا، آموزش دانش‌آموزان نیز با مشکل مواجه می‌شود، چراکه طی دو سال از همه‌گیری ویروس کرونا و حضور نیافتن دانش‌آموزان در مدارس و کلاس درس؛ افت تحصیلی، وابستگی بیشتر به والدین به‌جای نظام آموزشی و بروز ناهنجاری‌های اجتماعی در محصلان از حواشی آموزش مجازی بوده است، اما در این میان نگرانی والدین از سلامت فرزندان و نگرانی مسئولان از تبعات آینده آموزش مجازی برای نظام تعلیم و تربیت هر دو به‌جا و منطقی است، زیرا محققان حوزه روان‌شناسی تاکید دارند یادگیری از طریق تعامل جمعی بهترین شیوه مؤثر در ارتقای مهارت‌های فردی، اجتماعی است.
صورت مسئله را پاک نکنیم؛ تعطیلی مدارس راهکار کاهش آلودگی هوا نیست
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا درباره تعطیلی مدارس در کلانشهرها طی افزایش آلایندگی‌ها، می‌گوید: زمانی که در مقابل آلودگی هوای کلانشهرها تنها مدارس را تعطیل کنیم، درواقع صورت مسئله را پاک کرده‌ایم.
وی با بیان اینکه اگر فکر می‌کنیم که با تعطیلی مدارس مشکل آلودگی هوای کلانشهرها رفع می‌شود، اظهار می‌کند: لازم است بدانیم به هیچ‌وجه این موضوع رفع نخواهد شد، اظهار کرد: در روزهای اخیر گاهی اوقات تعطیلی مدارس نیز ممکن است آن‌چنان‌که باید تأثیر نداشته باشد، زیرا هر ساله در فصل زمستان با وارونگی دما مواجه هستیم و این مسئله سبب نبود تخلیه آلاینده‌ها می‌شود.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی کشور می‌افزاید: هرچه رفت‌وآمد خودروها و ترافیک شهری کمتر شود تا حدودی بر کاهش آلودگی‌های هوا اثرگذار است، اما تعطیلی مدارس دردی از مشکل آلودگی هوای کلانشهرها درمان نمی‌کند.
وی تصریح می‌کند: زمانی که در مقابل آلودگی هوای کلانشهرها تنها مدارس را تعطیل کنیم، درواقع صورت مسئله را پاک کرده‌ایم. زیرا آلودگی هوای کلانشهرها تنها با تعطیلی مدارس رفع نخواهد شد، هنگامی که مدارس را تعطیل می‌کنیم، درواقع به شرایط نامناسب و به اصلاح دو سر باخت می‌رسیم، زیرا بدون راهکاری‌های اساسی آلودگی‌ها ماندگار خواهد بود و دانش‌آموزان نیز با کیفیت نامطلوبی آموزش می‌بینند و طی سال‌های آینده، کشور با لطمات جبران‌ناپذیری مواجه می‌شود.
وظیفه با اشاره به اینکه تعطیلی مدارس آنچنان بر کاهش و رفع آلودگی‌ها تأثیر ندارد، زیرا اکنون در فصل زمستان، وارونگی دما را داریم و این مسئله سبب نبود تخلیه آلاینده‌ها می‌شود، می‌گوید: در فصول سرد سال علاوه بر سکون نسبی و وارونگی دما، تعداد خودروهای سواری و مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها، شرایطی را فراهم می‌کند که تعطیلی مدارس، کمک شایانی به رفع آلودگی‌ها می‌کند و موضوع باید به‌طور اساسی مد نظر قرار گیرد.
وی اظهار می‌کند: یکی از کشورهایی هستیم که حجم میزان استفاده سوخت‌های فسیلی در آن بسیار بالا است و مصرف انرژی در سطح کشور معقول نیست، یعنی واحد اقتصادی که تولید می‌کنیم با میزان انرژی مصرفی تناسب ندارد.
آلایندگی‌های کشور بیشتر از حد استاندارد است
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی کشور ادامه می‌دهد: البته آلودگی‌های هوا و آلایندگی‌ها تنها مختص کشور ایران نیست و در دیگر کشورها نیز شاهد آلودگی هستیم، اما آلایندگی‌های کشور بیشتر از حد استاندارد است و با مصارف بیش از حد انرژی، آلودگی‌های شهرها افزایش می‌یابد و صدمات آن بر آحاد جامعه وارد می‌شود.
وی درباره راهکارهای اساسی برای کاهش آلودگی‌ها و آلایندگی‌ها در سطح کلانشهرها، تصریح می‌کند: کشورهای دیگر برای کنترل آلایندگی‌ها به سمت انرژی‌های پاک و تولید برق از منابع پاک انرژی‌های (خورشید، باد، زمین گرمایی) حرکت کرده‌اند و توانسته‌اند حداقل درصد قابل توجهی را تأمین کنند و از سوی دیگر به سمت بهره‌برداری از اتومبیل‌های الکتریکی به جای خودروهایی با مصارف بنزین و گازوئیل پیش رفته‌اند.
وظیفه اضافه می‌کند: در دیگر کشورها که از هوای سالم‌تر بهره‌مند هستند برای مدیریت کسب‌وکار و رفت و آمد شهروندان راهکارهای اصولی، منطقی و نوآورانه لحاظ شده است، لذا می‌طلبد مسئولان ذی‌ربط در کشور راهکارهایی برای این موضوع داشته باشند.
وی در پاسخ به اینکه آیا کمبود گاز سبب استفاده مصرف سوخت مازوت در نیروگاه‌ها طی سال‌های اخیر شده است، می‌گوید: در حال حاضر تولید گاز در کشور اجرایی می‌شود، اما مجموع گازی که در کشورمان مصرف می‌کنیم به اندازه چند کشور اتحادیه اروپاست، یعنی مجموع گازی که کشور ما به تنهایی حتی در بخش خانگی مصرف می‌کند به اندازه چندین کشور با چندین برابر جمعیت ایران است.
بیش از حد انرژی مصرف می‌کنیم
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی کشور اظهار می‌کند: هنگامی که مصرف گاز در کشور بالا می‌رود و تولید کفاف نمی‌دهد لذا باید گاز کمتری مصرف شود تا نیروگاه‌ها گاز بیشتری داشته باشند و نیروگاه‌ها مازوت‌سوزی نکنند، مصارف ما در استفاده از منابع انرژی گاز، نفت، زغال‌سنگ و هر منبع دیگری در بخش خانگی و صنایع به اندازه نیازمان نیست و بیش از حد نیاز و استاندارها مصرف می‌کنیم.
وی با اشاره به اینکه استفاده بیش از حد استاندارد مصرف انرژی زیان‌ده و زیان‌بار است و باید روش‌ها و راهکارهای نوآورانه و اساسی به کار گرفته شود، می‌افزاید: بهره‌مندی از گرمایش بخاری و موتورخانه با مصرف کمتر سوخت باید مطابق استانداردها باشد، سیستم لوله‌کشی باید ایزوله مناسب نداشته باشد تا انرژی هدر نرود و با رعایت حداقل ارتباط حرارتی درون و بیرون منازل، دیوار ساختمان‌ها استاندارد ساخته شود، با استفاده از شیشه‌های دوجداره به‌ویژه در مناطق سردسیر و تغییر الگوی زندگی می‌توانیم مصارف را به حداقل و به میزان نیاز برسانیم.
وظیفه خاطرنشان می‌کند: فرسودگی ناوگان حمل و نقل در کشور و تعداد جمعیتی که از ناوگان عمومی استفاده می‌کنند؛ نسبت به کشورهای اروپایی و دیگر کشورها دارای هوای پاک، فاصله زیادی دارد و برای کاهش آلودگی‌ها در سطح شهرها باید به‌سمت ساماندهی خودروها برویم و اینکه تنها مدارس را تعطیل کنیم راهکار درستی نیست و پاسخ نهایی را به ما نمی‌دهد.
وی اظهار می‌کند: خودروی که در اروپا تولید می‌شود در فاصله ۱۰۰ کیلومتر در حدود چهار تا پنج لیتر بنزین مصرف می‌کند، اما در ایران خودروها تنها در ترافیک‌ها چنانچه مشکلات فنی نداشته باشند نزدیک به هشت تا ۱۰ لیتر بنزین مصرف می‌کنند.
تأثیرگذار نبودن تعطیلی مدارس بر کاهش آلایندگی‌ها
منصور شیشه‌فروش، مدیریت بحران استانداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا می‌گوید: گاهی با تعطیلی مدارس دانش‌آموزان بدون رعایت توصیه‌های بهداشتی از منازل خود خارج می‌شوند و خانواده‌ها در ساعتی از روز ضمن تردد در سطح شهر با خودروها سبب افزایش ترافیک و آلودگی‌ها می‌شوند، لذا تعطیلی مدارس زمانی مؤثر است که اعمال محدودیت‌ها که برای سلامت شهروندان و افراد آسیب‌پذیر اعلام می‌شود، به‌طورکامل اجرایی شود.
وی با بیان اینکه مطابق قانون هوای پاک در زمان‌های عادی تمام دستگاه‌های متولی مکلف به اجرای تکالیف تعیین شده هستند، اظهار می‌کند: خروج خودروهای فرسوده، استانداردسازی سوخت و خودروهای تولیدی، کنترل ترافیک در شهرها، پیشگیری انتشار آلایندگی‌ها از صنایع، نصب فیلتر در خروج نیروگاه‌ها، گوگردزدایی در سوخت نیروگاه مازوت، استانداردسازی و بهسازی و بازسازی ناوگان حمل و نقل جمعی و بار مسافر و پایش و استانداردسازی خروجی آلایندگی صنایع از اقدامات مهمی است که باید براساس وظایف کامل اجرایی شود.
مدیریت بحران استانداری اصفهان با اشاره به اینکه در پاییز و زمستان وضعیت آلودگی هوا تشدید می‌شود، می‌افزاید: تشدید آلودگی در این فصل به علت ریزش هوای سرد، سنگینی هوای سرد و پدیده وارونگی دما است که باعث می‌شود، در این فصول جو پایدار بماند و جابه‌جا نشود و وزش باد را شاهد نباشیم، بنابراین آلودگی‌های ناشی از صنایع و خودروها در شهر می‌ماند و فرصتی برای تخلیه نمی‌یابد.
وی تصریح می‌کند: هم‌زمان با آغاز پدیده وارونگی هوا، پایداری جوی آلاینده‌ها و نبود هیچ‌گونه تهویه و تخلیه هوا با تجمیع و انباشت آلایندگی‌ها در استان اصفهان، مطابق با قانون کمیته اضطرار آلودگی هوای استان برای حفظ سلامت دانش‌آموزان، افراد آسیب‌پذیر و گروه‌های حساس تشکیل می‌شود تا تصمیم‌های لازم جهت فعالیت نهادها، ارگان‌ها و تعطیلی مدارس گرفته شود.
شیشه‌فروش اعضای کارگروه اضطرار آلودگی هوای اصفهان را متشکل از سازمان آموزش و پرورش، شهرداری، استانداری، سازمان محیط‌زیست، اداره هواشناسی، پلیس راهور، سازمان صنعت و معدن معرفی می‌کند و می‌گوید: تشکیل کارگروه اضطرار آلودگی هوای اصفهان به هشدار سازمان هواشناسی و اعلام وضعیت آلودگی میانگین شاخص‌های ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوا از سوی اداره محیط‌زیست و درخواست مرکز بهداشت استان برای سلامتی عموم مردم و سایر ارگان‌های ذی‌ربط که عضو این کارگروه هستند، بستگی دارد.
وی ادامه می‌دهد: درصورتی‌که هواشناسی نسبت به شرایط جوی و غلظت آلاینده‌ها اخطاریه دهد و با درخواست مرکز بهداشت بلافاصله کارگروه اضطرار آلودگی هوا تشکیل می‌شود.
مدیریت بحران استانداری اصفهان براساس تحلیل مرکز کیفی هوای شهرداری اصفهان و ارائه آمارها از پلیس راهور استان درباره تأثیر تعطیلی مدارس بر کاهش آلودگی‌ها، اظهار می‌کند: با کاهش حضور دانش‌آموزان و سرویس مدارس در ساعات ابتدای صبح که شدت آلایندگی‌ها بالا است، طی تعطیلی مدارس تا حدودی شاهد کاهش آلودگی‌هوا بودیم.
وی اضافه می‌کند: براساس گزارش معاون حمل‌ونقل شهرداری اصفهان؛ بررسی تأثیر تعطیلی‌ها و اجرای محدودیت طرح و زوج در سطح شهر طی روزهای سه‌شنبه بیست‌ودوم و چهارشنبه بیست‌وسوم آذرماه که مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل اعلام شده بود، آمار افزایش ترافیک در ساعات پیک صبح نزدیک به ۶۰ درصد کاهش یافته و این پیک حذف شده و نیز ساعات پیک ظهر حدود یک ساعت‌ونیم زودتر اتفاق افتاده است.
شیشه‌فروش با تاکید بر اینکه طی افزایش غلظت آلاینده‌ها، شهروندان ضمن اجتناب از حضور در فضاهای باز و هسته‌های مرکزی و پرترافیک شهرها، در صورت لزوم به حضور در این اماکن باید از ماسک استفاده کنند، خاطرنشان می‌کند: گاهی با تعطیلی مدارس دانش‌آموزان بدون رعایت توصیه‌های بهداشتی از منازل خود خارج می‌شوند، لذا تعطیلی مدارس زمانی مؤثر است که اعمال محدودیت‌هایی که برای سلامت شهروندان اعلام می‌شود، به‌طورکامل اجرایی شود.
نظر شما