به گزارش خبرنگار ایمنا، فضای سبز زیباترین موهبت الهی است که به بشریت و تمام موجودات زنده هدیه شده است. وجود آن به ویژه در جوامع شهری، افزون بر سلامت جسمانی، موجب آرامش روان است، با این وجود نزدیکی طبیعت به محل کار و زندگی انسان‌ها، فضاهای سبز کوچک داخل شهرها و فواید آنها برای شهروندان کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
فضاهای سبز از یک سو موجب بهبود وضعیت زیست‌محیطی شهرها می‌شود و از سوی دیگر شرایط مناسبی را برای گذران اوقات فراغت شهروندان فراهم می‌کند. اهمیت فضاهای سبز شهری تا آن اندازه است که امروزه وجود این نوع کاربری یکی از شاخص‌های توسعه یافتگی جوامع به حساب می‌آید.
بررسی و شناخت فواید پارک‌های شهری جز لاینفک و ضروری شهرهای خودرو محور امروزی است و نقش اساسی در افزایش زیست‌پذیری شهرها دارد، در گفت‌وگو با فرزاد مؤمنی، کارشناس ارشد شهرسازی مفهوم فضای سبز و بوستان‌های شهری، عملکردها، مزایا و فواید آن را بررسی کردیم. مشروح گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
نقش بوستان‌های محلی در ارتقای کیفیت زندگی شهروندان چیست؟
بوستان‌های محلی به لحاظ کالبدی و اجتماعی به توسعه شهر و شهروندان کمک می‌کند، چراکه بوستان‌های محلی به طور معمول در مرکز شهر تعریف می‌شود و به نوعی می‌تواند به توسعه مرکز محله جهت بدهد. وجود این بوستان‌ها به عنوان یکی از شاخصه‌های کالبدی به تأمین نیازهای روزانه شهروندان کمک می‌کند، دسترسی‌ها اصلاح و سلسله شبکه معابر به درستی پیاده‌سازی می‌شود، البته این مهم در صورتی است که جانمایی این بوستان‌ها در مرکز محلات باشد که می‌تواند نقش مهمی در برنامه‌ریزی فضایی داشته باشد.
بوستان‌های محلی می‌تواند زمینه را برای تحقق رویکرد محله محوری فراهم کند؟
بله. با طراحی بوستان‌های محلی زمینه برای تحقق برنامه‌ریزی فضایی فراهم می‌شود، در سایه پیاده‌سازی این نوع از برنامه‌ریزی سایر کاربری‌ها نیز که به نوعی در محلات نقش آفرینی می‌کند از جمله تجاری، آموزشی، بهداشتی، فرهنگی، هنری و ورزشی با هدف تأمین نیازهای روزانه ساکنان در سطح محلات پیش‌بینی می‌شود.
بوستان‌های محلی تا چه اندازه بر کاهش آلودگی هوا مؤثر است؟
طراحی بوستان‌های محلی در یک فضای باز عمومی موجب می‌شود فضاهای عبور هوا و تهویه مطبوع در میان این حجم از تراکم ساختمانی باز بماند و آلودگی هوا تا حد زیادی کاهش پیدا کند؛ لذا بوستان‌های محلی نه تنها به دلیل پوشش گیاهی بلکه به دلیل فضای باز عمومی که ایجاد می‌کند منجر به تنفیذ هوا می‌شود.
کاشت درخت در بوستان‌ها ضمن کمک به رفع آلودگی هوا، دی اکسید کربن هوا را می‌گیرد و اکسیژن آزاد می‌کند. شهرداری‌ها با استفاده از فرصت بازآفرینی شهری در محلات فرسوده شهر و مشارکت با ساکنان می‌توانند خانه‌های قدیمی بدون سکنه را طی توافقی معامله کنند تا فضای میان ساختمان‌ها بازگشایی شود. مکان جانمایی بوستان‌های محلی باید در طرح‌های جامع و تفصیلی لحاظ شود.
تجربه کشورهای دنیا از احداث پارک‌های محلی چیست؟
کشورهای پیشرفته با برنامه‌ریزی که انجام می‌دهند یک ارتباط پیاده‌محور در سطح تمام محلات اجرا کرده‌اند که به آن pedestrian way می‌گویند. این مسیرهای پیاده‌مدار، راه‌هایی است که عرض معابر آن بیشتر از چهار متر است، اما مختص افراد پیاده است تا در میان محلات مختلف شهر تردد کنند.
این ارتباط شبکه‌ای در کل مسیر شهر استفاده می‌شود و شامل لاین دوچرخه، پیاده و لاین مخصوص برای دویدن است. این سه لاین در کنار هم به شهروندان سرویس‌دهی می‌کند و لاین خودروها به منظور امنیت از این محدوده جدا شده است.
مدیران شهرهای کشورهای اروپایی می‌دانند که اگر بخواهند شهری سالم با شهروندانی شاداب و با نشاط داشته باشند، باید فضاهای عمومی را در سطح شهرها گسترش دهند، چراکه علاوه بر کمک به رفع آلودگی هوا، اوقات فراغت شهروندان را تأمین می‌کند و ارتباط اجتماعی میان آنها را شکل می‌دهد.
در این شهرها حضور خودروها در داخل شهرها کمرنگ و مختص به خیابان‌های سواره می‌شود. شهرها از رویکرد خودرو محور به سمت شهرهای انسان محور حرکت کرده و انسان در اولویت برنامه‌های شهری قرار گرفته است.
پارک‌های موضوعی چیست و چقدر به گسترش بوستان‌ها در سطوح محلی کمک می‌کند؟
پارک موضوعی پارکی است که با یک رویکرد خاص طراحی و ایجاد می‌شود، به عنوان مثال چنانچه هدف از ایجاد بوستان گسترش ورزش همگانی باشد، باید تجهیزات ورزشی در آن نصب شود، یا اگر محوریت احداث بوستان فرهنگی است باید فضاهای فرهنگی و آموزشی در آن شکل بگیرد تا مراجعه کنندگان با آرامش خاطر مشغول مطالعه شوند.
بعضی از پارک‌ها مختص کودکان و نوجوانان بوده یا آموزش محور است و برای تحقق اهداف علمی‌کاربردی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع از پارک‌ها امروزه در بعضی از دانشگاه‌های کشور برای گسترش مفهوم دانش‌بنیان استفاده می‌شود؛ پارک‌های موضوعی در سطح محلات یا نواحی شهر نیز می‌تواند احداث شود و کاربرد فرهنگی، آموزشی و اجتماعی داشته باشد.
تجربه شهرهای ایران از احداث پارک‌های موضوعی چیست و چه موانعی بر سر راه وجود دارد؟
طی سال‌های اخیر با توجه به مباحثی که در حوزه‌های مختلف شهرسازی و آموزشی وجود داشته، پارک‌های دانش‌بنیان به صورت پارک‌های علم و فناوری ایجاد شده است، در شهرهایی که از یک پیشینه تاریخی برخوردار هستند نیز پارک موزه‌ها شکل گرفته است.
پارک شهید رجایی شهر اصفهان یک پارک موزه است که به دلیل وجود بناهای تاریخی داخل آن مانند بنای هشت بهشت و ارگ جهان نما که در همجواری آن است، به عنوان یک پارک موزه کارکردی شهری و فرا منطقه‌ای دارد، اما پارک‌های موضوعی به این شکل در محلات شهرهای ما پیاده‌سازی نشده و تنها بعضی پارک‌ها با اهداف عمومی ایجاد شده است که اهداف گروه‌های مختلف را برطرف می‌کند.
پارک‌های موضوعی با اهداف آموزشی و ورزشی پیاده‌سازی می‌شود تا از این طریق ارتباط میان محلات برقرار شود، به جرأت می‌توان گفت که ۵۰ درصد فضای محلات شهر اصفهان بوستان است و شهرداری می‌تواند با وجود گستردگی بافت‌های فرسوده از این فرصت برای احداث بوستان‌های محلی و پارک‌های موضوعی استفاده کند.
یکی از مسائلی که امروزه برای گسترش بوستان‌ها باید مورد توجه شهرداری قرار گیرد، استفاده صحیح از شیوه آبیاری نوین است تا بتواند پاسخگوی کم آبی در شرایط کنونی باشد و این مهم با جمع‌آوری آب‌های سطحی می‌تواند به پایداری بوستان‌ها کمک کند.
نظر شما