به گزارش خبرنگار ایمنا، شیء جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین اواخر هفته گذشته در یک سفر رسمی سه روزه به عربستان سعودی رفت، این سفر در حالی انجام شد که روابط ریاض و واشنگتن بر سر موضوعاتی مانند امنیت انرژی، امنیت منطقه‌ای و حقوق بشر متشنج است.
عربستان سعودی بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان است و چین به عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام، دست‌کم یک چهارم از صادرات نفت عربستان را خریداری می‌کند همچنین ظرفیت همکاری در توسعه زیرساخت‌هایی مانند پالایشگاه‌ها برای این دو کشور وجود دارد.
سفر شیء جین‌پینگ به ریاض یکی از نخستین سفرهای او به خارج از چین از زمان همه‌گیری بیماری کرونا در اوایل سال ۲۰۲۰ بود. برخی از کارشناسان روابط بین‌الملل بر این باورند که سفر رئیس‌جمهور چین به عربستان پس از اختلافات در روابط واشنگتن و ریاض به ویژه در مسئله کاهش تولید نفت و در راستای یافتن هم‌پیمانان جدید انجام می‌شود و دسته دیگری هدف ریاض از دعوت شیء جین پینگ به این کشور را تنوع بخشیدن به شراکت‌ها برای تأمین منافع اقتصادی و امنیتی این کشور می‌دانند.
توافقی برای کاهش حضور آمریکا در منطقه
جعفر قنادباشی، کارشناس مسائل خاورمیانه در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: برای تحلیل درست از این سفر لازم است که از یک سو اهداف و برنامه‌های چین و از سوی دیگر انگیزه‌ها و اهداف عربستان را مورد بررسی قرار دهیم زیرا این دو جریان اکنون به یک نقطه رسیده‌اند.
وی هدف اصلی چینی‌ها از توسعه روابط با عربستان را جلوگیری از بسته شدن راه‌های تنفسی آنها در انرژی از سوی آمریکا دانست و گفت: آنها تلاش می‌کنند از بسته شدن راه‌های مواصلاتی چین به بازارهای جهانی توسط آمریکا جلوگیری کنند زیرا کشور چین برای ادامه حیات سیاسی و رونق اقتصادی این کشور باید به بازارهای انرژی دسترسی داشته باشد و مانعی در راه‌های آنها به بازارهای مصرف ایجاد نشود.
این کارشناس مسائل خاورمیانه خاطرنشان کرد: چین بدون توجه به مسائل خردتر در راه دستیابی به اهداف کلان خود تلاش می‌کند و همکاری با عربستان سعودی نیز در همین راستا صورت می‌گیرد، همچنین این توافق در عمل جای آمریکا و دنیای غرب را تنگ‌تر می‌کند زیرا هرکجا که چین وارد شود و طرحی برای دستیابی به انرژی اجرا کند به همان اندازه فضا برای رقیب خود یعنی آمریکا و غرب تنگ‌تر خواهد شد.
وی این نظریه را مورد تأیید ایران دانست و ادامه داد: با توجه به اینکه منطقه خاورمیانه به شکل سنتی در اختیار غربی‌ها بوده است و پیوسته قدرت‌های سلطه‌گری مانند انگلیس و آمریکا بر منطقه ما تسلط یافته‌اند به همین دلیل جمهوری اسلامی ایران از ورود هر قدرتی به منطقه که در عرصه‌های اقتصادی و سیاسی رویارویی آمریکایی‌ها قرار گیرد را به معنای کوششی برای تضعیف حاکمیت چند ده ساله آمریکا بر منطقه و بر موازنه‌های منطقه‌ای می‌داند.
تلاش عربستان برای خروج از سایه
قنادباشی کاهش حضور غرب در منطقه را بخشی از استراتژی ایران معرفی کرد و یادآور شد: عربستان سعودی نیز خواسته‌ها و اهداف دیگری را در این سفر دنبال می‌کند، این کشور در کوتاه‌مدت و پس از برگزاری جام جهانی در قطر و سفر پاپ به بحرین احساس خطر کرد و دست به اقدامی زد که در سایه قرار نگیرد زیرا پذیرش این موضوع برای عربستان سنگین بود که در کنار مرزهای آن، کشور کوچک قطر میزبان مسابقاتی باشد که همه توجهات دنیا معطوف به آن است اما عربستان کم‌اهمیت جلوه کند.
وی هدف دعوت از مقامات ۳۰ کشور برای سفر به عربستان را ایجاد وجهه بین‌المللی برای این کشور دانست و گفت: دعوت از رئیس‌جمهور چین اقدام جنجال‌آفرینی است که بخشی از آن اهداف کوتاه‌مدت عربستان برای جلوگیری از قرار گرفتن در سایه را دنبال می‌کند اما مسئله دیگر را می‌توان تلاش‌های بن سلمان برای ارائه چهره مناسبی از خود به عنوان ولیعهد این کشور دانست.
این کارشناس مسائل خاورمیانه با اشاره به درگیری‌های لفظی آمریکا با عربستان در دوره ترامپ ادامه داد: در سال‌های اخیر که رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد بدون حمایت از عربستان، دولت این کشور ظرف دو هفته سرنگون خواهد شد و عنوان گاو شیرده را برای این کشور استفاده کرد، مقامات این کشور تلاش می‌کنند چهره جدیدی از خود نشان دهند که نه تنها یک عنصر دست‌نشانده غرب نیستند بلکه با همه کشورهای جهان ارتباط دارند.
وی موضع ضدآمریکایی عربستان در موضوع نفت را در ظاهر به زیان آمریکا اما در باطن به نفع غرب اعلام کرد و گفت: در این موضوع نیز عربستان تلاش می‌کند وجهه ضدآمریکایی و خلاف غرب از خود نشان دهد تا خود را متفاوت از آنچه شناخته می‌شود، معرفی کند اما هیچ‌یک از این اقدامات نمی‌تواند اتهامات آنها در زمینه دست‌نشاندگی انگلیس و آمریکا را برطرف کنند.
ابهام در اجرای بندهای توافق
قنادباشی با تاکید بر اینکه عربستان هیچ‌گاه نمی‌تواند متحد مطمئنی برای چین باشد، اظهار کرد: با توجه به این شرایط به نظر می‌رسد که امضای توافق با چین برای عربستان یک نوع بازی سیاسی و نمایشی از قدرت است و به احتمال زیاد توافق‌های صورت گرفته هرگز اجرا نخواهند شد زیرا عربستان در جایگاهی نیست که بتواند در معادلات سیاسی جهان نقش‌آفرینی کند.
وی شکست برنامه‌های عربستان در یمن را گواهی از ضعف عملکرد سیاسی مقامات این کشور معرفی کرد و گفت: عربستان با وجود هزینه‌های بسیار زیاد نتوانست در هیچ‌یک از کشورهای منطقه از عراق و سوریه گرفته تا لبنان نقش منطقه‌ای و جهانی ایفا کند و آنها متهم به ترور مخالفان خود از جمله خاشقچی هستند که چهره واقعی عربستان را به جهان نشان داد.
این کارشناس مسائل خاورمیانه یکی از اهداف عربستان از این توافق را همراهی با چین در معادلات بین‌المللی دانست و افزود: از نظر ایران حضور چین در منطقه و کاهش سهم غرب در معادلات انرژی موضوعی است که به هیچ‌وجه مخالف سیاست‌های کشور ما نیست اما نگرانی غرب را به دنبال نخواهد داشت زیرا می‌دانند اقدامات عربستان بیشتر جنبه سوری و نمایشی دارد.
نظر شما