به گزارش خبرنگار ایمنا، انقلاب صنعتی همان‌طورکه از نامش برمی‌آید، تحول و تغییر در صنعت است. انقلاب صنعتی نخست دگرگونی عظیمی در صنایع قرن هفدهم میلادی ایجاد کرد؛ این تحولات در سه حوزه تولید، کشاورزی و صنعت ایجاد شد که قاعدتاً با گسترش کشاورزی و افزایش تولید ترابری نیز توسعه می‌یابد زیرا برای انتقال و جابه‌جایی به تجهیزات ترابری نیازمندیم؛ بنابراین انقلاب صنعتی تغییر شکلی در تولید و نظام سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود.
برای شناخت بیشتر انقلاب صنعتی و بررسی چالش‌ها و مزایای انقلاب‌صنعتی با علی‌خان نصراصفهانی، دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
هدف از انقلاب صنعتی چه بود؟
انقلاب صنعتی در یک تعریف کلی، استفاده از نیروی ماشین به‌جای نیروی انسانی بود که در دهه ۱۷ میلادی توسط انگلستان آغاز شد. انگلستان که در آن زمان به دنیا تسلط داشت در این زمینه احساس نیاز کرد و تصمیم گرفت فرآیند تولید را تغییر دهد؛ درواقع افزایش تولید، فروش بیشتر و تسلط بر سایر کشورها باعث شد که انگلستان به انقلاب صنعتی روی بیاورد و از انرژی به جای قدرت انسان استفاده کند. انسان در عصر بخار با کمک منابع زغالی بخار تولید کرد و به واسطه آن قطار و ماشین‌آلات مختلف را به حرکت درآورد.
چه صنایعی تحت تأثیر انقلاب صنعتی قرار گرفت؟
در کشور انگلستان انقلاب صنعتی در سه حوزه مختلف موجب تحولات عظیمی شد که نخستین حوزه ذوب‌آهن بود. طی انقلاب صنعتی روش‌های جدیدی برای ذوب‌آهن ایجاد شد و متالوژی پیشرفت شدیدی داشت که این مسئله موجب شد دنیا از فلزات دیگری نیز برای تولید تجهیزات مختلف بهره ببرد و عملاً ذوب‌آهن از حالتی سنتی به مدرن تبدیل شد.
یکی دیگر از حوزه‌هایی که انقلاب صنعتی موجب دگرگونی آن شد، معدن‌کاری بود. در آن هنگام برای توسعه صنایع به انرژی نیاز داشتیم و بهترین منبع انرژی در آن زمان زغال‌سنگ بود. سومین صنعتی که تحت تأثیر این انقلاب قرار گرفت صنعت بافندگی بود که انگلستان با استفاده از ماشین‌آلات در این صنعت، دنیا را در دست گرفت.
انقلاب صنعتی چه تأثیراتی به همراه داشت؟
درواقع انقلاب صنعتی استفاده از دستگاه‌ها را جایگزین روش تولید دستی کرد و باعث ایجاد فلز و ترکیبات سازنده تجهیزات ماشینی شد که به موجب این امر، ذوب متالوژی در انگلستان و سایر کشورها نیز توسعه یافت. درنهایت نیاز به انرژی موجب توسعه فعالیت‌های معدنی شد و ما شاهد ظهور کارخانه‌های تولید مکانیزه در آن زمان بودیم.
مزایای انقلاب صنعتی اول چه بود؟
مشخصه اصلی نخستین انقلاب صنعتی تبدیل تولیدات دستی به ماشینی بود، اما تأثیرات انقلاب صنعتی بسیار بزرگ‌تر و گسترده‌تر از این موارد بود؛ درواقع انقلاب صنعتی نخست موجب شکل‌گیری کارخانه‌ها، گسترش کسب‌وکارهای کوچک و شکل‌گیری دانش مدیریت شد. انقلاب صنعتی نخست باعث شد قدرت‌های صنعتی به منابع مختلف روی آورده و همین امر تغییرات سیاسی بسیاری نیز ایجاد کرد و اشکال جدید سرمایه‌گذاری را به‌وجود آورد؛ ساختار جدیدی که به واسطه انقلاب صنعتی شکل گرفت مباحث اقتصادی و جنبش‌های مختلفی نیز به‌وجود آورد.
پیامدهای انقلاب صنعتی چه بود؟
قاعدتاً با شروع انقلاب صنعتی یکی از پیامدهایی که مشاهده شد دست‌اندازی به محیط‌زیست و ایجاد تغییر در آن بود که این مسئله در نخستین انقلاب صنعتی به دلیل فراوانی منابع طبیعی خیلی مورد توجه قرار نگرفت، اما تأثیرات آن در آینده مشاهده شد.
زمانی‌که کارخانه‌ها به سمت تولید الکتریسیته حرکت کردند، منابع زغال‌سنگ تقریباً محدود و انتقال مواد سخت‌تر شد که به موجب این مسئله دست‌درازی به منابع آبی و تبدیل آن به الکتریسیته به واسطه ایجاد سد، شکل گرفت که در کنار آن به دلیل گسترش کشاورزی انتقال آب و استفاده از کود شیمیایی نیز افزایش یافت و تمام این مسائل مقدمه‌ای برای حرکت به سمت تخریب محیط‌زیست بود.
انقلاب صنعتی نخست چه تأثیراتی بر محیط‌زیست آن زمان داشت؟
در انقلاب صنعتی نخست پیامدهای زیست‌محیطی آن چنان مشخص نبود، زیرا فعالیت‌های آن زمان محدود بود، اما در آن زمان استفاده از زغال‌سنگ به عنوان منبع انرژی، کارآمد نبودن تجهیزات، تخریب و اعمال تأثیرات نامطلوب بر محیط‌زیست را داشتیم که نتیجه آن در شرایط محیط‌زیست قابل مشاهده است.
مشکلات کنونی از انقلاب صنعتی نخست آغاز شد، اما این روند بسیار کند بود و تکنولوژی آن زمان نیز محدود بود؛ از طرفی مردم سرمایه‌گذاری‌های بسیاری در این حوزه انجام دادند که همین موضوع باعث شد به مشکلات و عوارض این فعالیت‌ها توجه نداشته باشند؛ و در ادامه تأثیرات این بی‌توجهی در انقلاب صنعتی دوم و سوم مشاهده شد؛ جو زمین به تدریج تغییر یافت و دست‌اندازی به آب و خاک مشکلات بسیاری ایجاد کرد.
آیا می‌توان انقلاب صنعتی چهارم را به عنوان ناجی محیط‌زیست در نظر گرفت؟
در رابطه با انقلاب صنعتی چهارم که طی سال‌های اخیر آغاز شد، باید توجه داشت که تاکید جامعه بر تأثیرات مثبت این انقلاب بر مشکلات محیط‌زیست است، اما انقلاب صنعتی چهارم همان میزان که می‌تواند برای محیط‌زیست مفید واقع شود، امنیت زیست‌محیطی زمین را نیز تهدید می‌کند؛ بنابراین برای اینکه از تأثیرات مخرب محیط‌زیست جلوگیری کنیم باید نگرش را نسبت به این مسائل تغییر داده و پروتکل‌هایی برای جلوگیری از گسترش مشکلات زیست‌محیطی اعمال کنیم تا در نهایت تهدید انقلاب صنعتی چهارم به فرصت تبدیل شود.
نظر شما