به گزارش خبرنگار ایمنا، فناوری آموزش یا یادگیری الکترونیکی شیوه‌ای برای طراحی، تدوین، ارائه و ارزشیابی آموزش است که از قابلیت‌ها و امکانات الکترونیکی برای کمک به یادگیری بهره می‌گیرد. در آموزش الکترونیکی، تدریس به صورت ویدئوکنفرانس یا سخنرانی‌های زنده در اینترنت انجام می‌شود که دانش‌آموزان و دانشجویان می‌توانند با شرکت در این دوره‌ها مدت تحصیل خود را بگذرانند.
این شیوه از آموزش و یادگیری از سال ۲۰۱۰ در بسیاری از کشورهای دنیا توسعه یافت، اما شیوع ویروس کرونا باعث شد کشورهای دیگری از جمله ایران نیز به آموزش مجازی روی بیاورند که این مسئله چالش و فرصت‌هایی ایجاد کرد.
با همه‌گیری ویروس کرونا در ایران، مراکز علمی تعطیل و آموزش مجازی آغاز شد؛ این موضوع در شرایطی رخ داد که نه تنها دانش‌آموز و دانشجویان بلکه اولیای آنان و بسیاری از فعالان این عرصه، سواد رسانه‌ای کافی نداشتند. شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مراکز علمی، زمینه‌ساز مشکلات زیادی ازجمله صرف زمان بیشتر برای آموزش در کلاس‌های مجازی، پرداخت هزینه اینترنت و تهیه تجهیزات نوین آموزشی شد.
آیا در سال تحصیلی آینده آموزش مجازی وجود دارد؟
در سال تحصیلی پیشرو با توجه به کاهش همه‌گیری ویروس کرونا و تزریق واکسن‌های مناسب برای پیشگیری از این بیماری، نیازی به آموزش مجازی وجود نخواهد داشت و وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نیز با تاکید بر این مسئله اعلام کرد که آموزش در ترم آینده به صورت قطعی حضوری است.
علاوه بر این در بخشی از مصوبه ستاد ملی کرونا که به وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت درمان و آموزش پزشکی، همچنین سازمان‌های آموزش و پرورش و دانشگاه آزاد ابلاغ شده، آمده است: با توجه به قطعی بودن آموزش حضوری در مدارس و دانشگاه‌ها، قبل از آغاز سال تحصیلی جدید، تزریق نوبت یادآور واکسن برای دانشجویان پیگیری شود؛ همچنین وزارت آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها نسبت به آماده‌سازی تهویه مناسب در کلاس‌های درس و خوابگاه‌های دانشجویی اقدام کنند.
شاید به دلیل مشکلات مالی، بخشی از آموزش‌ها در سال تحصیلی آتی مجازی شود
با این وجود روز گذشته یکشنبه _بیست‌وسوم مردادماه_ محمدعلی زلفی‌گل در نشستی با اشاره به مشکلات مالی دانشگاه‌ها و افزایش قیمت برخی از اقلام و درخواست افزایش بودجه، ضمن تأیید مشکلات دانشگاه‌ها اظهار کرد: بودجه دانشگاه‌ها برای غذای یک روز با مبلغی که سازمان برنامه و بودجه اختصاص‌داده است، سازگاری ندارد.
وی افزود: بودجه دانشگاه‌ها برای غذای یک روز دانشجو بین هشت تا ۲۱ هزار تومان است که این مسئله شرایط سختی را رقم‌زده و به دلیل اینکه اولویت نخست دانشگاه‌ها، پرداخت حقوق است، کمبود بودجه موجب از بین رفتن بودجه پژوهشی و فرهنگی می‌شود.
وزیر علوم اشاره کرد: به دلیل این مشکلات مالی در برخی از دانشگاه‌ها اعتبارات لازم برای فعالیت‌های علمی وجود ندارد، تجهیزات آزمایشگاهی مستهلک شده و بازسازی، تعمیر و تجهیز نیز به‌درستی انجام نمی‌شود.
وی تاکید کرد: امروز با مشکل مالی در دانشگاه‌ها روبه‌رو هستیم و اگر برای پیگیری و حل این مشکل نتوانستیم اقدامی انجام دهیم، ممکن است مجبور شویم بخشی از آموزش را مجازی کنیم که باعث افت علمی می‌شود.
لزوم استفاده از دستاوردهای آموزش الکترونیک
علی خاکی‌صدیق، معاون آموزشی وزیر علوم چندی پیش با بیان اینکه بحث آموزش حضوری به این معنا نیست که قصد داریم از لحاظ نوع آموزش به بهمن ماه سال ۱۳۹۸ برگردیم، اظهار کرد: باید تلاش کنیم دستاوردهای آموزش الکترونیکی را با حضور فیزیکی دانشجویان در کلاس‌های درس که فواید آشکاری دارد و ضرورت است، ترکیب کنیم.
لزوم پیروی از آموزش ترکیبی (مجازی-حضوری)
سعید هاشمی، رئیس دانشگاه علم و فرهنگ در رابطه با لزوم توسعه آموزش ترکیبی اظهار کرد: معتقدم آموزش مجازی به شکل صددرصدی، آسیب‌های خاص خود را دارد. آموزش مجازی عوارض و آسیب‌های جدی به نظام آموزشی هم در مدارس و هم در دانشگاه‌ها وارد کرده است. در آموزش مجازی کلاس‌ها عمدتاً یک‌طرفه هستند و عملاً پرسش و پاسخ چندانی بین دانشجویان و اساتید صورت نمی‌گیرد؛ در عین حال، از ابزار آموزشی نیز به درستی استفاده نمی‌شود و بخش مهارتی، آزمایشگاهی و کارگاهی نیز به شکل مجازی برگزار می‌شود؛ به این شکل، یادگیری کاهش پیدا می‌کند که ممکن است در سال‌های آینده، فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را دچار مشکل کند. در آموزش مجازی، یادگیری به صورت کامل و جامع حاصل نمی‌شود و با توجه به شرایط حاکم بر جهان باید ترکیبی از آموزش حضوری- مجازی را دنبال کنیم.
امکان ارائه خدمات مجازی فرصتی برای حضورهای کاربردی در دانشگاه
پیام نجفی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان درخصوص فرصتی که کرونا برای توسعه ارائه خدمات مجازی فراهم کرده است به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در دوران کرونا ارائه برخی از خدمات مجازی شد که اتفاق خوبی بود و باید تکمیل شود و توسعه یابد. به‌واسطه آموزش‌مجازی حضورهای غیرضروری کاهش یافت و درعین‌حال حضورهایی با راندمان بالا را افزایش یافت همچنین دانشجویان باید بیشتر برای یادگیری و آموزش در دانشگاه‌ها حضور می‌یافتند و حضورها کاربردی‌تر شد.
وی با اشاره به لزوم ارائه خدمات مجازی در دانشگاه‌ها، اظهار می‌کند: برای بهبود ارائه خدمات مجازی، نیاز است زیرساخت‌های لازم فراهم شود تا بتوان این روند را توسعه داد و ایرادهای آن را برطرف کرد. در این زمینه باید سامانه‌ای راه‌اندازی شود که بتواند به خوبی ارائه مجازی کلاس‌ها و آموزش‌ها را پوشش دهد درحالی‌که از کیفیت و کمیت آموزش‌ها نیز نباید کاسته شود؛ باید از دانش فنی موجود در این خصوص بهره گرفت تا بتوان در ارائه آموزش مجازی پیشرو شویم.
آموزش مجازی؛ فرصت طلایی برای تحصیل دانشجویان
علی‌خان نصراصفهانی، دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان در رابطه با چالش و فرصت‌های آموزش مجازی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: آموزش مجازی تهدیدهایی دارد، اما استفاده از این سیستم، محدودیت مکان و زمان را از بین می‌برد و فرصت‌های بسیاری برای دانشگاه ایجاد می‌کند؛ درواقع با استفاده از سیستم آموزش مجازی می‌توانیم بدون هیچ محدودیتی دانش خود را به سراسر دنیا منتقل کنیم.
وی می‌افزاید: بسیاری از دروس تئوری می‌تواند در زمینه آموزش مجازی بیشتر مورد توجه قرار بگیرد؛ بنابراین بهتر است جدا از مسائل تهدیدکننده‌ای مانند ویروس کرونا، آموزش مجازی به صورت مجزا در دانشگاه‌ها تقویت شود.
دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان تاکید می‌کند: اینکه در هنگام شیوع ویروس کرونا، بسیاری از دانشگاه‌ها به سمت فضای مجازی حرکت کردند تحول بسیار بزرگی بود؛ دانشگاه آزاد اسلامی جزو پیشگامان این تحول محسوب می‌شود.
وی در همین رابطه ادامه می‌دهد: در کشورهای اروپایی موازی با آموزش حضوری کلیه کلاس‌ها به صورت اتوماتیک ضبط شده و تمام اساتید موظف هستند که تکالیف دانشجویان را در فضای مجازی قرار دهند؛ این مسئله موجب می‌شود که دانشجویانی که به هر علتی نتوانسته‌اند در کلاس حضوری شرکت کنند، بتوانند به صورت آفلاین از مطالب ارائه شده در کلاس بهره‌ببرند.
نصراصفهانی آموزش مجازی را فرصت طلایی می‌داند و می‌گوید: آموزش مجازی فرصت طلایی است؛ زیرا کسانی که توان شرکت در کلاس‌های حضوری را ندارند، می‌توانند از مباحث درسی استفاده کنند و اگر می‌خواهیم آموزش مجازی را در دانشگاه‌ها گسترش دهیم باید معایب آن را رفع کنیم.
وی اشاره می‌کند: با توجه به شرایط فعلی جهان، بسیاری از روندهای شغلی تغییر خواهد کرد و به دنیای مجازی و متاورس منتقل می‌شود؛ بنابراین باید از این فرصت طلایی استفاده کرد و آموزش را از حالت کلاسیک به روند پویا تغییر داد.
دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان ادامه می‌دهد: سیستم آموزش مجازی نباید حذف شود، بلکه باید تقویت گردد و چالش‌های آن نیز رفع شود؛ بنابراین مسئله‌ای که بسیار تاکید می‌شود، ترکیب آموزش حضوری و مجازی و ایجاد مشارکت بیشتر در این فضا است که نیازمند فرهنگ‌سازی و افزایش مسئولیت‌پذیری دانشجویان نیز است.
وی تاکید می‌کند: در زمینه گسترش آموزش مجازی باید مطالعه پیرامون افزایش مشارکت و قانون‌مداری را افزایش دهیم و اساتید را نسبت به حضور و استفاده بهتر از فضای مجازی تشویق کنیم زیرا با گسترش آموزش مجازی دانشجو و استاد همیشه در ارتباط هستند و اضطراب دانشجو نسبت به در دسترس نبودن اساتید از بین می‌رود.
تداوم آموزش مجازی نیازمند افزایش مسئولیت‌پذیری دانشجویان است
نصراصفهانی در رابطه با مشکلات آموزش مجازی می‌گوید: شیوع ویروس کرونا باعث شد که ایران بسیار شتاب‌زده و بدون هماهنگی وارد فضای مجازی شود که به موجب آن، مشکلاتی به‌وجود آمد. یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که در این فضا وجود داشت، نبود بستر مناسب اینترنت برای انتقال داده و قطع شدن صدا و تصویر در حین کلاس مجازی بود.
وی اشاره می‌کند: طی دوران آموزش غیرحضوری دانشجو خود را موظف به شرکت در کلاس مجازی نمی‌دانست؛ بنابراین علاوه بر زیرساخت مناسب، باید فرهنگ و تفکر استفاده از کلاس مجازی نیز در بین دانشجویان تقویت شود.
دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان تاکید می‌کند: بزرگ‌ترین مشکل آموزش مجازی در شرایط شیوع ویروس کرونا مسئولیت‌پذیرنبودن دانشجو در مقابل تکالیف درسی و استفاده از منابع مطالعاتی در زمان امتحان مجازی به واسطه نبود سیستم کنترل‌کننده بود.
آموزش ترکیبی امکانات بیشتری را در اختیار دانشجویان قرار می‌دهد
زهره دهدشتی‌شاهرخ، استادتمام دانشگاه علامه‌طباطبایی در رابطه با مشکلات آموزش الکترونیک و حضوری اظهار کرد: راه‌حل در دنیا استفاده از سیستم آموزش ترکیبی است که بهترین جنبه از هر دو سیستم آموزش حضوری و مجازی را دربرمی‌گیرد. درحقیقت آموزش مجازی و حضوری مکمل یکدیگر هستند؛ در بعضی مواقع آموزش مجازی نمی‌تواند تمام نیازهای دانش‌آموزان یا دانشجویان را برآورده کند، بنابراین ضرورت دارد در کنار آموزش‌های مجازی، کلاس حضوری نیز تشکیل شود. ازجمله مزایای روش ترکیبی این است که دانش‌آموزان و دانشجویان می‌توانند در دنیای واقعی هم با یکدیگر تعامل نموده و ارتباط برقرار کنند.
وی ادامه داد: اجرای این شیوه آموزشی برای رشته‌هایی که در آن تئوری و عمل باید در کنار هم وجود داشته باشد ضروری است. به طور کلی آموزش ترکیبی امکانات بیشتری را در اختیار دانشجویان یا دانش آموزان قرار می‌دهد.
E-Learning؛ لازمه سیستم آموزش کشور
حمیدرضا، دانشجوی دکترای شیمی آلی با اشاره به اینکه شیوع ویروس کرونا بسیاری از مسائل را تحت تأثیر قرار داد، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: بخش مهمی از مباحثی که تحت تأثیر ویروس کرونا قرار گرفت، آموزش در مقاطع مختلف بود که بیشتر اساتید در این زمینه فعالیت خود را افزایش داده و اقدام به تولید محتوا کردند.
وی اشاره می‌کند: در بسیاری از کشورها بستری تحت عنوان E-Learning وجود دارد که با استفاده از آن دانشجو می‌توانست با اساتید سراسر دنیا در تماس باشد ولی کشور ما در این زمینه فعالیت آن‌چنانی نداشت.
این دانشجوی دکترای شیمی آلی ادامه می‌دهد: شیوع کرونا چالش جدیدی در نظام آموزشی ایران ایجاد کرد و بسیاری از دانشجویان را نیز تحت تأثیر قرار داد، زیرا با وجود فعالیت بسیار اساتید برای تولید محتوا و ارائه آن در فضای مجازی یادگیری دانشجویان در این دوران بسیار تحت تأثیر قرار گرفت.
وی در رابطه با تداوم آموزش مجازی می‌گوید: سیستم آموزش مجازی باید برقرار باشد، زیرا علاوه بر مسائل بحرانی مانند شیوع ویروس کرونا، ایران نیازمند این سیستم آموزشی است. بسیاری از دانشجویان ارشد و دکترا به دلیل مسائل کاری نمی‌توانستند بهره کافی را از آموزش حضوری ببرند که بستر الکترونیکی امکان استفاده از مطالب درسی را برای آن‌ها فراهم کرد.
نظر شما