به گزارش خبرنگار ایمنا، حمل‌ونقل، یکی از پارامتری مهم و تعیین کننده در تمام جنبه‌های حیات شهری است، از این رو در برنامه‌ریزی از دیدگاه توسعه پایدار برای شهر، باید سامانه حمل‌ونقل نیز به گونه‌ای طراحی شود که با ملاک‌های توسعه پایدار هماهنگ باشد.
به‌کارگیری سامانه‌های مدرن و روش‌های جدید حمل‌ونقل شهری در شهرهایی که ترافیک و آلودگی شدیدی دارند، دارای جایگاهی ویژه و بااهمیت است، لیکن حجم بالای سرمایه‌گذاری در ایجاد و راه‌اندازی سامانه‌های مدرن حمل‌ونقل همچون مترو به عنوان عاملی محدود کننده رخ می‌نماید؛ از این رو، اولویت‌دهی و طرح‌ریزی روش‌های ممکن و مؤثر، که نیاز به صرف هزینه زیادی نداشته باشد و اجزای آن در شبکه حمل‌ونقل درون شهری امکان‌پذیر باشد، دارای اهمیت بسزایی است و بدین ترتیب، ضرورت پرداختن به سامانه‌های غیرموتوری به‌ویژه دوچرخه، که برای سفرهای تا پنج کیلومتری می‌تواند جایگزین خودرو شود و در صورت ترکیب با حمل‌ونقل عمومی نیز تأثیرات مثبت بسیاری را در پی خواهد داشت روشن می‌شود.
گرایش به استفاده از روش‌های جایگزین حمل‌ونقل شخصی، از شاخصه‌های اصلی حمل‌ونقل پایدار است که به‌ویژه در یک دهه اخیر در بسیاری از کشورهای توسعه یافته مورد توجه جدی قرار گرفته است. یکی از جذاب‌ترین و به‌صرفه‌ترین این مدهای جایگزین، دوچرخه‌سواری است و به همین جهت مدیران ارشد در شهرهای بزرگ به بسترسازی و ایجاد زیرساخت‌ها برای استفاده از دوچرخه به عنوان یک مد حمل‌ونقل سالم و دوستدار محیط زیست توجه کرده‌اند.
در کشور ما نیز برنامه‌ریزی لازم برای ایجاد مسیرهای دوچرخه در کلان‌شهرها انجام و در تعدادی از آنها اجرایی شده است؛ همسو با این هدف مطالعات احداث و توسعه مسیرهای دوچرخه در اراک از سال ۹۶ با رویکرد انسان‌محوری و با هدف ترویج حمل‌ونقل سالم و پاک، کاهش ترافیک، کاهش آلودگی هوا و افزایش سلامتی شهروندان توسط شهرداری انجام شده است، اما تاکنون که حدود پنج سال از اجرای این مسیرها می‌گذرد، شهروندان این کلان‌شهر از مسیرهای دوچرخه استقبال چندانی نکردند.
نبود شبکه یکپارچه، عامل مهم استقبال کم شهروندان از مسیرهای دوچرخه
سعید حسنی، یک کارشناس حمل‌ونقل و ترافیک می‌گوید: امروزه در جوامع بشری به خصوص کلان‌شهرهایی همچون اراک دو معضل بزرگ آلودگی هوا و ترافیک شهری همواره بر سر راه شهروندان و مسئولان شهری قرار گرفته است که به نظر می‌رسد یکی از راه‌حل‌های موجود برای رفع این دو معضل اساسی، گسترش فرهنگ استفاده از دوچرخه به عنوان یکی از وسایل حمل‌ونقل پاک شهری است و به نظر می‌رسد در کمک به رفع بخشی از مشکلات کارساز خواهد بود؛ چرا که در معابر شهری هرچه بر تعداد استفاده‌کنندگان از دوچرخه افزوده شود، در مقابل از تعداد خودروهای در حال تردد در معابر شهری کاسته خواهد شد و به همان نسبت آلودگی هوا و ترافیک شهری کاهش می‌یابد و در نتیجه سلامت جامعه و ساکنان شهرها بهبود خواهد یافت.
وی می‌افزاید: در بسیاری از کشورهای توسعه یافته دنیا از قبیل هلند، دانمارک، آلمان، سوئد، نروژ، فنلاند، ژاپن، سوئیس، بلژیک و چین که به عنوان ۱۰ کشور برتر دنیا از نظر تعداد شهروندان استفاده‌کننده از دوچرخه شناخته می‌شوند، دوچرخه به عنوان یک وسیله نقلیه اصلی جابه‌جایی، روزبه‌روز مورد توجه بیشتری قرار می‌گیرد و در بسیاری از این کشورها شهروندان نه از روی اجبار و ناچاری، بلکه از سر شوق و علاقه، این وسیله نقلیه سالم، با صرفه و دوستدار محیط زیست را در سفرهای کوتاه شهری جایگزین خودروهای شخصی کرده‌اند.
این کارشناس حمل‌ونقل و ترافیک تصریح می‌کند: استفاده از دوچرخه در مقایسه با خودرو دارای مزیت‌های فراوانی است، به عنوان مثال در سفرهای کوتاه شهری به‌ویژه در شهرهای بزرگ با ترافیک سنگین سرعت جابه‌جایی با دوچرخه نه تنها نسبت به استفاده از خودرو کمتر نیست، بلکه در بیشتر مواقع به‌ویژه در پیک ترافیک این سرعت برای دوچرخه بیشتر نیز خواهد شد.
وی با اشاره به دیگر مزایای استفاده از دوچرخه، تاکید می‌کند: دوچرخه به جای کمتری برای عبور و پارکینگ نیاز دارد، هزینه خریداری و تملک و نگهداری دوچرخه پایین‌تر است، هزینه احداث راه و پارکینگ برای این وسیله نقلیه بسیار کمتر از احداث راه برای خودرو است، همچنین دوچرخه باعث آلودگی هوا نمی‌شود و از منابع تجدیدناپذیر و سوخت‌های فسیلی به عنوان سوخت استفاده نمی‌کند و با توسعه پایدار سازگار است؛ استفاده از دوچرخه به بهبود سلامت افراد جامعه کمک زیادی می‌کند و باعث ایجاد تحرک و نشاط و پویایی در جامعه می‌شود و در نهایت از لحاظ اقتصادی بسیار مقرون به‌صرفه و کم‌هزینه است.
حسنی خاطرنشان می‌کند: عوامل بسیاری در کاهش استقبال شهروندان از دوچرخه‌سواری وجود دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به بی‌نظمی ترافیکی موتوری و خطرات ناشی از آن برای دوچرخه‌سواران و احساس نبود ایمنی یا پایین بودن ایمنی واقعی دوچرخه‌سواران به علت وضعیت نابسامان ترافیک شهری، نبود زیرساخت‌های مناسب و استاندارد شهری و نبود مسیرهای مناسب و شبکه یکپارچه مسیر دوچرخه‌سواری در شهرها همچنین بی‌توجهی به دوچرخه‌سواران در سیاست‌گذاری‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و طرح‌های شهری اشاره کرد.
وی تصریح می‌کند: دوچرخه وسیله‌ای آسیب‌پذیر است و دوچرخه‌سواران بدون هیچ‌گونه محافظی در معرض خطر برخورد با دیگر وسایل نقلیه قرار دارند و حتی در بعضی مواقع بی‌توجهی رانندگان وسایل نقلیه موتوری نسبت به رعایت قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی، مسیرهای دوچرخه سواران را ناایمن می‌سازد؛ از سوی دیگر در طرح‌های جامع و تفصیلی و اجرایی شهری به استفاده از دوچرخه به عنوان یک وسیله نقلیه درون‌شهری پرداخته نشده است که مجموعه این عوامل باعث کاهش استفاده از دوچرخه در شهرهای بزرگ شده است.
این کارشناس حمل‌ونقل و ترافیک با اشاره به اثربخش نبودن تلاش‌ها جهت گسترش فرهنگ دوچرخه‌سواری در سطح کشور، ادامه می‌دهد: به نظر می‌رسد یکی از راه‌حل‌های گسترش فرهنگ دوچرخه‌سواری در شهرها و استفاده از دوچرخه به عنوان یک وسیله نقلیه درون‌شهری برای انجام سفرهای کوتاه، ایجاد انگیزه بیشتر برای شهروندان جهت استفاده از دوچرخه توسط مسئولان و متولیان است تا شهروندان نیز خود را موظف بدانند برای سلامتی خود و نسل‌های بعدی تا حد امکان برای تعدد تردد در معابر شهری از دوچرخه استفاده کنند.
وی تاکید می‌کند: ابتدا باید تسهیلات و قوانینی تدوین، وضع و ابلاغ شود که شهروندان را به سمت فرهنگ استفاده از دوچرخه به عنوان یک وسیله حمل‌ونقل درون‌شهری سوق دهد که از جمله این تسهیلات می‌توان به گسترش خطوط دوچرخه‌سواری استاندارد در معابر شهری و ارائه طرح‌های تشویقی برای شهروندانی که از دوچرخه استفاده می‌کنند، اشاره کرد.
حسنی می‌افزاید: گسترش فرهنگ دوچرخه‌سواری در شهرها به‌ویژه شهرهای بزرگ به برنامه‌ریزی جامع نیاز دارد و عواملی نظیر تبلیغات عمومی جهت ترویج فرهنگ دوچرخه‌سواری، آموزش رانندگان وسایل نقلیه و دوچرخه سواران به منظور افزایش ایمنی، اصلاح مدیریت ترافیک شهری، احداث و اصلاحات مهندسی مسیرها و معابر به منظور رعایت حال دوچرخه‌سواران در این امر تأثیر فراوانی خواهد داشت.
وی اظهار می‌کند: به منظور افزایش ایمنی دوچرخه‌سواران، لازم است احداث و تکمیل شبکه یکپارچه مسیرهای دوچرخه به صورتی که مبدا و مقصدها را به یکدیگر متصل کند و پیش‌بینی تجهیزات و تأسیسات لازم برای تغییر وسیله نقلیه در نظر گرفته شود که به‌عنوان مثال در این زمینه می‌توان به پیش‌بینی و احداث پارکینگ‌های مخصوص دوچرخه در نزدیکی ایستگاه‌های اتوبوس و تاکسی جهت سهولت شهروندان اشاره کرد.
این کارشناس حمل‌ونقل و ترافیک با تاکید بر یکپارچه‌سازی شبکه‌های دوچرخه‌سواری، تصریح می‌کند: ایجاد مسیرهای پراکنده و ناپیوسته کارایی لازم را نخواهد داشت و مورد استفاده حمل‌ونقل شهری قرار نخواهد گرفت و تنها برای ورزش یا تفریح از آن استقبال می‌شود؛ هرچند گسترش فرهنگ دوچرخه‌سواری در شهرها نیازمند اقداماتی همچون تبلیغات و آموزش، مناسب‌سازی خیابان‌ها و تقاطع‌های موجود برای دوچرخه‌سواری، هزینه احداث مسیرهای دوچرخه‌سواری مطابق ضوابط و استانداردهای موجود در آئین‌نامه‌ها، نگهداری، تعمیر و مرمت و نظافت مرتب مسیرها و احداث پارکینگ‌های مخصوص دوچرخه در محل‌های مورد نظر است که مجموع این اقدامات هزینه‌هایی را در بر خواهد داشت، اما بی‌شک این هزینه‌ها به مرور زمان و در طولانی‌مدت به نفع شهر و شهروندان خواهد بود و باعث کاهش آلودگی هوا و ترافیک شهرها خواهد شد.
احداث مسیر دوچرخه‌سواری کارگری در اراک
حسین زندیه‌وکیلی، مسئول کارگروه حمل‌ونقل پاک شهرداری اراک نیز در این باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در سه سال اخیر حدود ۳۲ کیلومتر مسیر دوچرخه با هماهنگی معاونت امور زیربنایی شهرداری در شهر اراک احداث شده است و در حال حاضر نیز در حال توسعه این مسیرها هستیم.
وی ادامه می‌دهد: احداث یک مسیر دوچرخه کارگری نیز با هماهنگی کارخانجات آلومینیوم، ماشین‌سازی، کمباین‌سازی، واگن پارس و آذرآب در دستور کار قرار گرفته است و با دریافت مصوبات لازم می‌توانیم مسیر دوچرخه‌سواری را به سمت کارخانجات شهر نیز گسترش دهیم.
مسئول کارگروه حمل‌ونقل پاک شهرداری اراک تصریح می‌کند: با گسترش مسیر دوچرخه‌سواری به سمت کارخانجات شهر، به حمل‌ونقل کارگران نیز کمک می‌شود، زیرا منجر به کاهش سرویس‌های کارخانجات و آلودگی ناشی از آن خواهد شد و از نظر فرهنگی نیز سلامت و نشاط ذهنی را برای نیروهای کارخانجات شهر به همراه خواهد داشت.
ترویج مسیرهای دوچرخه در محله‌های شهر
سیدوحید میرنظامی، عضو شورای اسلامی شهر اراک معتقد است: در ایجاد مسیرهای دوچرخه‌سواری در شهر اراک نباید نگاه‌ها را به هسته مرکزی شهر معطوف کرد، بلکه باید با در نظر گرفتن زیرساخت‌های لازم برای این مد حمل‌ونقلی و همچنین فعالیت‌های فرهنگی مرتبط، استفاده از دوچرخه را در سطح تمام محله‌های شهر ترویج داد.
وی تاکید می‌کند: تحقق این موارد در گروی انجام مطالعاتی دقیق، تخصصی و کاربردی است که با توجه به تک هسته‌ای بودن شهر اراک و آلودگی هوای این کلان‌شهر، ارزش سرمایه‌گذاری را خواهد داشت.
نظر شما