بهرام نادی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با تاکید بر اینکه برداشت آب‌های زیرزمینی و تخلیه آب از مخازن آب زیرزمینی (آبخوان) از بیشترین عوامل فرونشست در استان اصفهان است، اظهار کرد: حفر سه هزار و ۶۰۰ حلقه چاه ثبت شده در محدوده شهری اصفهان و تداوم تخلیه آب در دشت اصفهان_برخوار موجب بحران پدیده فرونشست زمین در حوضه آبریز زاینده‌رود شده است.
وی ادامه داد: تعدادی از این چاه‌ها با مجوز حفاری برای کشاورزی، تأمین آب شرب برخی مناطق و صنعت استفاده می‌شود اما با حفر چاه‌های غیرمجاز و پمپاژهای بیش از ظرفیت آبخوان بدون هیچ‌گونه کنترلی، توسعه ناپایدار ایجاد کردیم.
تغذیه نامناسب آبخوان به سبب نبود جریان مداوم در زاینده‌رود
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان تاکید کرد: تغذیه نامناسب آبخوان به سبب جریان‌نداشتنِ مداوم زاینده‌رود از سال ۱۳۷۹، نبود تخصیص ۱۷۶ میلیون مترمکعب حقابه سالانه تالاب گاوخونی و کاهش میزان بارندگی، انتقال سالانه ۸۰ تا ۹۰ میلیون مترمکعب آب زاینده‌رود به خارج دشت به میزان تقریبی دو میلیارد مترمکعب بدون انجام الزامات ورودی آب به زاینده‌رود همچون تونل سوم کوهرنگ موجب افت سطح آب‌های زیرزمینی و در نتیجه سبب بروز مشکلات عدیده‌ای از جمله تخریب محیط‌زیست، آسیب به کشاورزی، تولید، تأمین آب آشامیدنی، نشست گسترده و تهدید تداوم زندگی در دشت خواهد شد.
وی با اشاره به کاهش سه میلیارد مترمکعب آب‌های زیرزمینی اصفهان_برخوار، خاطرنشان کرد: از سال ۱۳۶۱ تاکنون با وجود تغذیه آبخوان و جریان مقطعی آب زاینده‌رود شاهد افت متوسط یک متر طی سال در سطح آب زیرزمینی دشت اصفهان_برخوار بوده‌ایم و با تداوم تخلیه آب و تغذیه‌نشدنِ آبخوان، به هیچ‌وجه امکان برگشت به شرایط اولیه را نخواهیم داشت.
برداشت‌ها همچنان ادامه دارد
نادی ظرفیت تغذیه آبخوان با جریان پرآب زاینده‌رود بر بستر رودخانه را سالیانه ۱۰۰ میلیون مترمکعب برشمرد و افزود: هم‌اکنون این میزان ظرفیت تغذیه را نداریم اما برداشت‌ها همچنان برجای خود پایدار و ادامه‌دار است.
وی اضافه کرد: با جریان زاینده‌رود از طریق کانال‌ها، جویبارها و مادی‌ها حجم قابل توجهی آب برای آبیاری زمین‌های کشاورزی برداشت می‌شود و دیگر نیازی به پمپاژ غیرمجاز منابع‌آبی زیرزمینی نیست؛ اما با نبود آب‌جاری تمام برداشت‌ها تنها از منابع زیرزمینی صورت می‌گیرد و با قطع تغذیه آبخوان برداشت‌های بیش از حدمجاز را ادامه می‌دهیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان تصریح کرد: جریان دائمی زاینده‌رود به‌عنوان مهم‌ترین منبع تغذیه آبخوان اصفهان_برخوار تأثیر بسزایی در کنترل فرونشست زمین خواهد داشت.
وی با بیان اینکه افت سطح آب‌های زیرزمینی سبب ایجاد فرونشست می‌شود، اظهار کرد: دشت اصفهان_برخوار با وسعت یک هزار و ۶۰۶ کیلومترمربع در محدوده کوه صفه و عمیق‌ترین منطقه حبیب‌آباد حدود ۳۰۰ متر است که براساس مطالعات حجم آب در آبخوان اصفهان_برخوار در سال ۱۳۶۱ حدود ۷.۵ میلیارد مترمکعب بود که در سال ۱۳۹۹ به حدود ۴.۴۸ میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.
نادی افزود: بررسی سطح آب‌های زیرزمینی اصفهان از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۹۸ برطبق آمار رسمی حاصل از پایش چاه‌های آب، نشان دهنده افت آب به میزان ۱۸ تا ۷۰ متری در مناطق مختلف است.
آسیب‌های برگشت‌ناپذیر با تخلیه سفره‌های آبخوان
وی با اشاره به اینکه عمق آبرفت در میدان نقش جهان برابر ۱۰۰ متر است، تصریح کرد: با افت سطح آب زیرزمینی به‌دلیل برداشت‌های بی‌رویه، پتانسیل این ناحیه تقریباً تا ۵۰ سانتی‌متر وجود دارد و این عدد بسیار بیشتر از توان تحمل تمام سازه‌های موجود در آن منطقه است. براساس نتایج مدل‌سازی‌های انجام شده در آبرفت به ضخامت ۲۸۰ متری منطقه حبیب‌آباد اصفهان، پتانسیل فرونشست در این ناحیه تقریباً ۱۹۵ سانتی‌متر خواهد بود.
وی ادامه داد: از سوی دیگر سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، حداکثر نرخ سالانه فرونشست دشت اصفهان را ۱۸.۴ سانتی‌متر اعلام کرده است؛ درحالی‌که نشست مجاز برای ساختمان‌ها با پی منفرد و مصالح بنایی تقریباً ۲.۵ سانتی‌متر است.
نادی در رابطه با راهکاری کنترل فرونشست زمین در اصفهان، افزود: به‌صورت منطقی باید برنامه‌ریزی‌های لازم اجرایی شود تا بیش از این به شهر تاریخی و فرهنگی اصفهان آسیب وارد نشود؛ چراکه با عدم تصمیمات قانونی و پیگیری برنامه‌ها، چنان‌چه سفره‌های آبخوان تخلیه و ساختمان‌های تاریخی ترک بخورند با آسیب‌های بیشتر و برگشت‌ناپذیری روبه‌رو خواهیم شد، بنابراین خیلی زودتر باید به فریاد بی‌صدای فرونشست نصف‌جهان رسید.
نظر شما