به گزارش خبرنگار ایمنا، مرد و زنی که در عقد دائم هستند، اگر بنا به دلایلی تصمیم به جدایی بگیرند، می‌توانند با طلاق توافقی از یکدیگر جدا شوند. یکی از مهم‌ترین مسائلی که طرفین باید پیش از طلاق درباره آن تصمیم بگیرند و توافق کنند، مسئله مهریه است. به‌طورکلی به‌محض وقوع عقد، زن مالک تمام مهریه است و هر زمان که بخواهد، می‌تواند مهریه خود را از مرد طلب کند و آن را هرطورکه مایل است خرج کند.
در برخی شرایط ممکن است زن مهریه‌اش را ببخشد؛ بخشیدن مهریه می‌تواند به شکل اقرار زوجه به دریافت مهریه، ابراء مهریه توسط او، صلح مهریه در عوض چیزی، هبه کردن مهریه یا از طریق بذل مهریه باشد.
بذل مهریه چیست؟
ممکن است زنی مهریه‌اش را درازای طلاق بذل کند. بذل مهر در طلاق‌های خلع و مبارات انجام می‌شود. خُلع و مُبارات، دو نوع طلاق توافقی است که در آن زن با واگذاری مال به شوهر از وی طلاق می‌گیرد. البته زن می‌تواند بعد از طلاق توافقی تا زمانی که در عده طلاق است، مهریه‌ای را که بذل کرده، طلب کند؛ منتهی در این صورت، طلاق از حالت بائن به رجعی تبدیل می‌شود و این امکان برای مرد فراهم می‌شود تا در صورت تمایل، در زمان عده دوباره به همسر خود رجوع کند.
بذل مهریه استحقاقی
براساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به‌محض وقوع عقد نکاح، زن مالک تمام مهر خود می‌شود حتی اگر بین زوجین نزدیکی واقع نشده باشد، زن می‌تواند تمام مهریه را مطالبه کند. مفاد این ماده ناظر به موردی است که مهرالمسمی عین معین باشد و ارتباطی به سایر انواع مهر مانند مهرالمثل یا مهرالمتعه ندارد.
قانون مدنی در ماده ۱۰۹۲ بیان می‌کند که اگر در هنگام طلاق نزدیکی انجام نشده باشد، زن مستحق نصف مهر خواهد بود و اگر شوهر بیش از نصف مهر را درگذشته به او داده باشد، می‌تواند آن را پس بگیرد. حکم این ماده درمورد استحقاق زن به نصف مهر است که از آثار طلاق قبل از وقوع نزدیکی است و تعارضی با ماده ۱۰۸۲ ندارد. در اجرای ماده ۱۰۹۲ در صورتی‌که عین مهر تلف شده باشد، شوهر می‌تواند مثل یا قیمت نصف مهر را از زن بگیرد.
دادخواست بذل مهریه از طرف مرد
اگر قبل از اینکه زن و شوهر نزدیکی داشته باشند، کار به طلاق برسد و زوجه بخواهد مهریه را در قبال طلاق بذل کند، تنها نصف مهریه به او تعلق می‌گیرد. نکته مهم در این مورد این است که در چنین حالتی باید نوشته شود که زوجه مهریه استحقاقی را در قبال طلاق خلع بذل نمود.
درغیر این صورت اگر نوشته شود که زوجه تمام مهریه مندرج در عقدنامه را بذل می‌کند درحالی‌که باکره باشد، بعد از وقوع طلاق، مرد می‌تواند در دادخواستی بذل طلاق و نصف مهریه را مطالبه کند.
اختلاف‌نظر درباره هبه و ابراء مهریه در محاکم قضائی
درمورد اینکه بذل مهریه، با عقد هبه امکان‌پذیر است یا ابراء و آیا بذل مهریه قابل رجوع است یا خیر؟ در محاکم قضائی اختلاف‌نظر وجود دارد.
طبق رأی شماره ۹۳۰۹۹۷۰۹۲۵۶۰۰۲۴۰ شعبه ۴۱ دیوان عالی کشور مورخ ۱۳۹۳/۱۰/۲۷، تعیین تعدادی سکه به‌عنوان مهریه، عین معین نیست بلکه به‌صورت دین و بر ذمه شوهر است. درنتیجه، بذل تمام یا قسمتی از سکه‌ها از مصادیق عقد هبه نیست تا بتواند قابل رجوع باشد، بلکه از مصادیق ابراء است، بنابراین قابل رجوع نیست؛ اما طبق رأی شعبه ۲۶ دیوان عالی کشور درخصوص بذل مهریه، هبه جزو عقود است و نمی‌توان آن را در قالب ابراء تلقی کرد. درواقع در این نمونه رأی، مهریه که به‌صورت سکه‌های طلا است را عین معین دانسته و بذل مهریه را از مصادیق هبه به شمار آورده که درنتیجه قابل رجوع است.
تبدیل طلاق خلع و مبارات به طلاق رجعی در صورت رجوع به مهریه
چنانچه در طلاق خلع، زوجه در عوض حق طلاق، تمام یا بخشی از مهریه خود را بذل کند، اگر پس از طلاق در دوران عده به ما بذل خود (مهریه) رجوع کند، طلاق خلع به طلاق رجعی تبدیل می‌شود و بین زن و شوهر دوباره رابطه زوجیت برقرار خواهد شد.
همچنین در طلاق مبارات یا طلاق توافقی که زوجه با توافق تمام مهریه را در عوض طلاق بذل کرده باشد، در ایام عده می‌تواند رجوع به ما بذل کند و در این صورت طلاق مبارات به طلاق رجعی تبدیل خواهد شد.
اذن پدر زوجه در بذل مهریه
طبق قانون برای بذل مهریه از سوی زوجه نیازی به اذن پدر او نیست؛ اما دفترخانه‌ها اجازه پدر زوجه را برای بخشیدن مهریه از سوی وی را شرط ضروری می‌دانند و در صورتی که برای بذل مهریه، سند عادی تنظیم شود و به امضای شهود نیز برسد، دفترخانه اسناد رسمی برای ثبت سند عادی بذل مهریه، رضایت پدر زوجه را لازم و ضروری می‌داند.
سوالات متداول در زمینهٔ بذل مهریه در طلاق توافقی
آیا توافق بر سر بذل یا پرداخت مهریه در طلاق توافقی از سوی دادگاه تعیین می‌شود یا زوجین خود دراین‌باره تصمیم‌گیرنده هستند؟
در طلاق توافقی، توافق در امور زندگی مشترک ازجمله مهریه توسط خود زوجین صورت گرفته و دادگاه دراین‌باره دخالتی نمی‌کند.
آیا بذل مهریه در طلاق توافقی الزامی است؟
خیر. در طلاق توافقی توافق زن و شوهر درمورد مهریه می‌تواند بذل آن، پرداخت کل آن یا پرداخت بخشی از مهریه باشد و آنچه در این باره مهم است، انجام توافقی است که مورد قبول هر دو طرف باشد.
آیا زن در زمان عده طلاق می‌تواند مهریه بخشیده شده خود را مطالبه کند؟
این امکان در زمان عده طلاق وجود دارد اما در این حالت طلاق از حالت بائن به حالت رجعی تبدیل می‌شود و قانون این حق را به مرد می‌دهد که در صورت تمایل، دوباره به همسر خود رجوع کند.
با توجه به اینکه همسر بنده مهریه خود را بخشیده و نوشته است که دیگر هیچ‌گونه حق و حقوقی نسبت به اینجانب ندارد و هم‌اکنون درخواست مهریه داده، راهنمایی کنید آیا با نوشته دستی می‌توانم از دادن مهریه معاف شوم؟
خیر. زیرا سند عادی قابلیت تردید و انکار دارد مگر مدلول آن مورد اثبات واقع گردد یا به‌موجب اقرار زوجه در مرجع قضائی صالح و امضای صورت‌جلسه با بذل‌نامه رسمی (هبه‌نامه رسمی بدون حق رجوع به مال موهوبه یا ما بذل) یا اقرارنامه رسمی یا گزارش اصلاحی مرجع قضائی باشد.
نظر شما