به گزارش خبرنگار ایمنا، تعریف سفر کردن در حال تغییر است و از معنای گذشته خود فاصله بسیاری گرفته است. یکی از این سفرها، سفرِ تجربه‌محور است، سبکی از سفر که صرفاً مشاهده‌گری نیست و مشارکت و همکاری در آن وجود دارد. به‌عنوان نمونه می‌توان به سفرِ تجربه‌محور در بناهای تاریخی اشاره کرد که امکان همکاری برای مرمت و مشارکت به وجود می‌آید و صرفاً دیدن یک بنای تاریخی نیست، یا اینکه گردشگری عشایر صرفاً دیدن عشایر نیست بلکه یک فرصت برای تجربه زیست را به وجود می‌آورد.
ایران والنتیرینگ یک مرجع پیشتاز در عرصه فعالیت‌های داوطلبانه و سفر تجربه‌محور است. در گفت‌وگوی خبرنگار ایمنا با یاکاموز صادقی، مؤسس و مدیر ایران والنتیرینگ با فعالیت این مرکز و همین‌طور سفرِ تجربه‌محور آشنا خواهیم شد.
لطفاً روند شکل‌گیری ایران والنترینگ و هدف از تأسیس آن را توضیح دهید.
مرجع فعالیت داوطلبانه ایران والنتیرینگ به‌عنوان اولین مرجع فعالیت داوطلبانه برای ارائه راهکارها و فعالیت‌های داوطلبانه به علاقه‌مندان، سازمان‌ها، مؤسسات بخش خصوصی و دولتی کشور، توانسته است در آغاز کار خود با تفکر فعالیت‌های عام‌المنفعه و بشردوستانه حاکم بر فعالیت‌های خود، راهکارهای کارساز و مؤثری را ارائه کند. یکی از این راهکارها سفرِ تجربه‌محور است. قبل از ایران‌والنتیرینگ هیچ مرجعی برای معرفی پروژه‌های داوطلبانه و سفرِ تجربه‌گرا وجود نداشت و ایران‌والنتیرینگ بعد از دو سال تحقیق و پژوهش شکل گرفت.
این مجموعه فعالیت خود را از بهار سال ۱۳۹۷ آغاز کرد و معرفی داوطلبان و داوطلب‌خواه‌ها مبتنی بر آخرین یافته‌ها و دستاوردهای داوطلبی در جهان را اصلی‌ترین فعالیت خود قرار داده و سعی در بومی‌سازی دارد. ایران‌والنتیرینگ با هدف ایجاد تحول در فعالیت‌های داوطلبانه و منسجم‌کردن همراه با سیاست انگیزشی گردشگریِ تجربه‌گرا فعالیت خود را آغاز کرده است، این مجموعه با تلاش‌های گسترده تیم مدیریتی و همچنین بهره‌گیری از تخصص و دانش خبرگان، موفق به ایجاد تحولاتی در فرآیند انجام فعالیت‌های داوطلبانه شده و توانسته است ویژگی‌های منحصربه‌فردی در ارائه خدمات خویش به وجود آورد و گردشگری را با انجام سفرهای تجربه‌گرا که تأثیر عام‌المنفعه دارند، پربارتر کند.
چه انگیزه‌هایی باعث تأسیس ایران‌والنتیرینگ شد؟
در یک نگاه کلی می‌توان انگیزه‌های ایجاد این مجموعه را این‌چنین برشمرد:
ایجاد مرجع و مرکزیت اعلام فعالیت‌های داوطلبانه با سیاستِ انگیزشیِ سفرِ تجربه‌گرا و همچنین نیاز موجود در ایران و نبودن مرجعی که توان و قدرت اطلاع‌رسانی و مدیریت را در کنار یکدیگر داشته باشند از انگیزه‌های اصلی تشکیل این مجموعه بود.
هنگام شروع فعالیت ایران‌والنتیرینگ هیچ‌گونه مرجع و مرکزیت فعالیت‌های داوطلبانه و گردشگری تجربه‌گرا وجود نداشت، بر این اساس، بنیان‌گذاران ایران‌والنتیرینگ عزم خود را جزم کردند تا بتوانند مجموعه‌ای را با توانمندی قابل‌توجه مناسب، هم در مدیریت و هم در دانشِ داوطلبی و گردشگری کشور برپا سازند.
ایران‌والنتیرینگ از آغاز، هدف نهایی خود را تبدیل‌شدن به یک مرجع پیشرو و پیشتاز در عرصه فعالیت‌های داوطلبانه و سفرِ تجربه‌محور ترسیم کرده است. نزدیک به یک سال از شروع پروژه برای تحقیق و مطالعه در جوامع محلی که به‌طور کامل نیاز همگان را در جهت معرفی برطرف کند و قابل متناسب‌سازی با گردشگری، کار داوطلبانه و فعالیت اعضا باشد زمان اختصاص یافت و در همین مدت‌زمان به‌موازات شکل‌گیری تیم مدیریتی، مطالعاتِ بسیاری برای شناسایی نیازهای مخاطب و پیش‌بینی ویژگی‌هایی انجام شد که افزون بر پاسخ به این نیازها در طول زمان، قابل توسعه و پیشرفت باشند.
علاوه بر این، ایران‌والنتیرینگ در این بخش از فعالیت‌های خود از به‌کارگیری نظریات اعضا و دانش مشاوران و متخصصانِ این حوزه غافل نبوده و همکاری‌های نزدیکی را با مشاوران و مخصوصاً اعضای محترم و وفادار خود آغاز کرده است.
ایران‌والنتیرینگ چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
تبدیل‌شدن به یک مجموعه مترقی و پیش‌گام در عرصه فعالیت‌های داوطلبانه و گردشگریِ تجربه‌گرا، به‌عنوان هدف نهایی ایران‌والنتیرینگ، ترسیم‌کننده چشم‌انداز فعالیت‌های پیش رو و برنامه‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت است.
ایران‌والنتیرینگ می‌کوشد تا در طول زمان با ارائه خدمات نوین و به‌کارگیری خلاقیت و نوآوری، بنیان‌گذار تحول در سفرِ تجربه‌محور و خدمات داوطلبی کشور باشد. بر همین اساس، عمده‌ترین محورهای مسیر آینده خود را به‌صورت موارد زیر در نظر گرفته است:
حرکت در مسیر استراتژی مشخص و گام برداشتن به‌سوی تحول و نوآوری در خدمات، حفظ کردن و قوت بخشیدن به ویژگی چابکی به‌موازات توسعه فعالیت‌ها، فرهنگ‌سازی و ایجاد زمینه‌های مناسب برای مخاطبان به‌سوی لذت بردن از این فعالیت‌ها، ارتقای سطح کیفی خدمات و به‌روزرسانی امکانات به‌گونه‌ای که با نیازهای روز اعضا مطابقت داشته باشند، توسعه محدوده ارائه خدمات به تمام نقاط کشور و حتی تعامل با سایر کشورها و سازمان‌های بین‌المللی، تبدیل‌شدن به مجموعه‌ای هم‌گام با استانداردها و معیارهای جهانی در گردشگری و فعالیت‌های داوطلبانه، استفاده از مهارت و تخصص خانواده ایران‌والنتیرینگ در پیشبرد اهداف مؤثر است؛ چراکه باور داریم این سبک از فعالیت‌ها به‌صورت داوطلبانه با در نظر گرفتن مسئولیت اجتماعی شروع شده و پیش خواهد رفت.
فعالیت‌ها در ایران‌والنتیرینگ به چه صورت انجام می‌شود؟
ما در ایران‌والنتیرینگ بر این ادعا هستیم که شما همراهان را تنها نمی‌گذاریم و از آغاز تا انجام و حتی پس از به ثمر نشستن یک پروژه، گام‌به‌گام در کنار و یاری‌گر مردم خواهیم بود. مخاطبان ما به‌دور از تمام اغراق‌ها و شعارها، شرکای حقیقی و همراهان موفقیت‌های ما هستند، چراکه سفرِ تجربه‌محور و فعالیت‌های داوطلبانه، اقدامی گروهی و هدف مشترک ما است بنابراین سعی می‌کنیم امورات آن را جمعی و با مسئولیت اجتماعیِ بالا پیش ببریم.
ارزشمندترین هدف و انگیزه تلاش‌های شبانه‌روزی ما در این تیمِ یک‌دل و سخت‌کوش، تبدیل‌شدن به یک مرجع پشتیبان و قابل اتکا و همراهی مطمئن برای تمام اعضا است و با اتکا به این هدف به اعضای کنونی و آینده خود با اطمینان، آینده‌ای روشن را در دست‌یابی بهترین تجربیات نوید می‌دهیم.
در سفر تجربه‌محور چه اتفاقات و برنامه‌هایی صورت می‌گیرد؟
مرمت بناهای تاریخی، ترویج کشاورزی ارگانیک، حفظ میراث فرهنگی، حفاظت از محیط‌زیست و حیات‌وحش نمونه‌هایی از سفر تجربه‌گرا است. سفرِ تجربه‌گرا یک سیاست و روش انگیزشی در کنار کار داوطلبانه است و هدف ایران‌والنتیرینگ ترویج فعالیت‌های داوطلبانه با رویکرد سفر تجربه‌گرا است؛ یعنی افرادی که در پروژه‌های داوطلبانه شرکت می‌کنند برای آن‌ها سفری تجربه‌گرا رقم می‌خورَد و امکان تجربه زیست در موقعیت‌های مختلف را پیدا خواهند کرد. داوطلبان به‌طور معمول چهار تا پنج ساعت در روز فعالیت می‌کنند و در مقابل آن نیز محل استراحت و وعده‌های غذایی در نظر گرفته می‌شود.
فعالیت این نوع سفرها در جهان به چه صورت است؟
به‌یقین انسان‌ها در طول دوران برای هم‌افزایی و کارهای یکدیگر مشارکت داشته‌اند. کاری که ایران‌والنتیرینگ و سایر گروه‌ها در کشورهای مختلف انجام می‌دهند، منسجم کردن و ترویج این سبک از فعالیت‌ها است تا پروژه خود را به‌راحتی معرفی کنند و داوطلبان به‌راحتی بتوانند به نسبت علایق و مهارت خود، پروژه موردنظر را انتخاب کنند. همچنین نظم دادن و تبیین یک سری قوانین و مرامنامه از قوانین آن‌ها است. این کار در ایران کمی ناشناخته است و برای اولین بار ایران‌والنتیرینگ توانسته است با تمام مسائل و چالش‌های روبه‌رو این سبک از فعالیت‌ها را معرفی کند.
پروژه‌ها در سفر تجربه‌محور چگونه مشخص‌شده و افراد بر چه اساس انتخاب می‌شوند؟
پروژه‌ها از طرف میزبان معرفی می‌شود. میزبان می‌تواند مؤسسات و سازمان‌ها و یا افراد شخصی باشند که مدیریت پروژه عام‌المنفعه را پیش می‌برند؛ این نکته نیز قابل ذکر است که اکثر پروژه‌هایی که با آن‌ها همکاری داریم دارای مجوز هستند.
در خصوص انتخاب افراد پروژه نیز باید بگویم که با هر مهارت و تخصص می‌شود کار داوطلبانه انجام داد، به‌عنوان‌مثال نیروهایی برای مرمت بنای تاریخی پذیرش می‌شوند که تجربه و توانایی این کار را داشته باشند. یکی از مزیت‌های کار داوطلبانه کسب تجربه و یادگیری است؛ البته افرادی نیز در کنار نیروهای متخصص آموزش می‌بینند و همکاری می‌کنند.
افرادی که کار داوطلبانه انجام می‌دهند حس ارزشمندی و مفید بودن دارند و دلیل بر این نیست نیروی غیرمتخصص باشند، ضمن اینکه به نسبت هر پروژه مهارت‌های موردنیاز را اعلام می‌کنیم و نیروهای داوطلب بر اساس مهارت‌های عنوان‌شده پذیرش می‌شوند.
آیا فعالیت خود را به‌صورت بین‌المللی نیز انجام می‌دهید؟ تعدادی از پروژه‌ها که در سفر تجربه‌محور انجام شده است را نام ببرید.
یکی از عمده‌ترین اهداف ایران‌والنتیرینگ جذب پتانسیل‌های بین‌المللی کار داوطلبانه است که در این خصوص پروژه مشترکی با همکاری یونسکو در مهریز استان یزد داشتیم. به لطف و زحمات علاقه‌مندان این حوزه تابه‌حال حدود ۴۰۰ پروژه را پوشش داده‌ایم و حدود هشت هزار نفر نیز همکاری داشته‌اند که ازجمله می‌توانیم به حفظ، احیا و مرمت کاروانسرای دِیرگَچین، کاروانسرای اصفاک بُشرویه، فعالیت‌های فرهنگی مانند تأسیس کتابخانه‌های روستایی در استان سیستان‌وبلوچستان، بازسازی مدارس یا در حوزه محیط‌زیست، به مباحثی مثل درختکاری در کرمانشاه، درختکاری دشت آزو، مزارع ارگانیک، مزرعه گردشگری توسکا، مزرعه کالمند، یا در حوزه حیات‌وحش به حفاظت از مارال‌های منطقه چلاو، میراث ناملموس و همچنین همکاری با بوم‌گردی‌های سراسر کشور یا به پروژه توانمندسازی افراد دارای معلولیت در تهران، مؤسسات کاهش آسیب، جمعیت طلوع بی‌نشان‌ها، جمعیت امام علی (ع) ، شبکه یاری کودکان کار و جمعیت دفاع از حقوق کودکان اشاره کنیم که توانسته‌ایم همه این پروژه‌ها را به پایان برسانیم.
سفرِ تجربه‌محور چه مزیتی نسبت به دیگر سفرها دارد؟
سفر تجربه‌محور و کار داوطلبانه در سفر به شما فرصت هم‌زیستی با جوامع محلی و تجربه‌های مختلف را خواهد داد و همچنین یکی از راه‌های سفر ارزان است که برای اقامت و محل استراحت به پرداخت هزینه نیازی نیست و در مقابل لطف و زحمات شما، امکانات پذیرایی از طرف میزبان در نظر گرفته می‌شود و چه‌بهتر سبک سفرها را از مشاهده‌گری به سمت تجربه‌گرا ببریم و با انجام کار داوطلبانه فرصت تعامل و همکاری را به وجود بیاوریم.
گفت‌وگو از: جمال نوروزباقری، خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر ایمنا
نظر شما