به گزارش خبرنگار ایمنا، بررسی‌ها از سطح بازار نشان می‌دهد که قیمت ماهی نسبت‌به مدت مشابه سال قبل، جهش چند برابری داشته است؛ افزایش قابل تأمل و بدون دلیل مشخص که تقاضای این محصول را به حداقل خود رسانده و آن را به کالایی لوکس در سبد هزینه‌های خانوار تبدیل کرده است.
درحال‌حاضر نه‌تنها ماهی‌های مرغوب هامور، سرخو، شیر و شوریده به علت گرانی از سبد خرید بیشتر خانوارها حذف شده است، بلکه حتی ماهی‌های درجه دو و سه هم نرخی خارج از توان اغلب اقشار دارند و برخی خانواده‌ها مصرف آن را به‌طورکلی حذف کرده‌اند؛ به‌طوری‌که نبود تقاضا در بازار شب عید این محصول، از مدت‌ها قبل پیش‌بینی می‌شد و اکنون در ایام پایانی سال از رکود این بازار و نبود مشتری به دلیل گرانی بیش از اندازه و فقدان توان مالی مصرف‌کننده خبر داده می‌شود.
این در حالی است که مسئولان سازمان شیلات، اظهاراتی مبنی بر افزایش تولید ماهی نسبت به سال قبل داشتند و به نظر می‌رسید با وجود این افزایش تولید، نه با گرانی بلکه با کاهش یا ثبات قیمت ماهی روبه‌رو باشیم.
چرا ماهی گران شد؟
همان‌گونه‌که اشاره شد، افزایش قیمت ماهی در آستانه سال نو، کاهش شدید تقاضا برای خرید آن را در پی داشته است. این خبری است که «فخرالدین احمدی» مسئول آبزیان اتحادیه فروشندگان مرغ و ماهی، اعلام می‌کند و می‌گوید که با توجه به قیمت‌ها، مردم توان خرید ندارند؛ از این رو، ماهی از سفره شب عید آن‌ها حذف شده است؛ درصورتی‌که پزشکان سلامت، تأکید می‌کنند که هر فرد در هفته باید سه وعده غذایی ماهی مصرف کند.
هم‌زمان با افزایش افسارگسیخته قیمت انواع ماهی و کاهش قدرت خرید مردم، عرضه این محصول در بازار کاهش یافته است؛ به‌طوری‌که منابع خبری از کمیاب بودن ماهی شب عید حتی در شهرهای جنوبی و گرانی آن اطلاع می‌دهند.
اکنون پرسش آن است که چرا به یک باره نرخ ماهی تا این میزان افزایش یافت؟ آیا قیمت این محصول هم تابعی از نرخ دلار است؟ آیا نظارت کافی بر عرضه و توزیع ماهی نمی‌شود یا آنکه دلایلی دیگر در گرانی آن تأثیرگذار بوده است؟
واقعیت آن است که طی دو سال اخیر بازار ماهی نیز مانند دیگر بازارها تحت تأثیر کرونا و شرایط اقتصادی ناشی از آن با کسادی شدیدی روبه‌رو بود و فعالان این حوزه نیز به بهانه گرانی سایر اقلام و کالاها در بازار، هزینه حمل‌ونقل ماهی، وجود واسطه‌ها و صادرات ماهی به کشورهای همسایه، قیمت ماهی را افزایش دادند.
اما دلیل مهم‌تر به میزان عرضه نسبت به تقاضا بازمی‌گردد که متأثر از وضعیت جوی منطقه است؛ چراکه شرایط آب‌وهوایی و گرانی ادوات صید، در افزایش نرخ ماهی اثرگذاری زیادی دارد.
در کل قیمت ماهی و دیگر آبزیان، نسبت به سایر محصولات پروتئینی، با چند عامل ارتباط مستقیم دارد؛ ازجمله متأثر از ریسک صید، تورم و محدودیت منابع در دریا است. مورد دیگر، بالا بودن کارمزد تسهیلات بانکی برای صیادان است که به‌طور حتم در قیمت ماهی تأثیر دارد.
در نهایت، نبودِ نظارت‌ِ دستگاه‌های متولی بر بازار ماهی‌فروشان، بر گران و کم‌رنگ‌تر شدن مهم‌ترین ماده مغذیِ سفره غذایی مردم، تأثیر قابل توجهی داشته است.
گرانی، سرانه مصرف ماهی را پایین آورد
اما وضعیت قیمت ماهی و سرانه مصرف آن در اصفهان به چه صورت است؟
محمدرضا عباسی، مدیر شیلات و امور آبزیان جهاد کشاورزی استان اصفهان در گفت‌وگو با ایمنا از سرانه مصرف ۱۱ کیلوگرمی آبزیان در استان اصفهان خبر می‌دهد که نسبت به سرانه جهانی کمتر است.
وی اضافه می‌کند: در دهه ۷۰ مصرف ماهی در میزان بسیار کم حتی کمتر از دو کیلوگرم بود که با وجود فرهنگ‌سازی صورت گرفته و آشنایی مردم با ارزش غذایی این خوراکی، مصرف بالا رفت؛ هرچند هنوز هم در مقایسه با سرانه استاندارد جهانی کمتر است.
وی تأکید می‌کند: با وجود تلاش زیادی که برای ارتقای فرهنگ مصرف ماهی شده، اما اکنون با افزایش نرخ این محصول، مصرف آن کاهش یافته است.
مدیر شیلات و امور آبزیان جهاد کشاورزی استان اصفهان، تصریح می‌کند: ۳۵ گونه ماهی در اصفهان موجود است که حدود ۹۰ درصد آن از جنوب وارد می‌شود؛ غالب گرانی‌ها نیز مرتبط با ماهی جنوب است، وگرنه ماهی تولیدی در اصفهان که شامل قزل‌آلا و کپور می‌شود، به نسبت ماهی جنوب، با افزایش نرخ کمتری مواجه شده است. هرچند قزل‌آلا هم در مقایسه با قبل گرانی قابل توجهی پیدا کرد.
عباسی در پاسخ به این پرسش که دلیل گرانی ماهی چیست، می‌گوید: همراه با افزایش قیمت دیگر اقلام غذایی در کشور، قیمت آبزیان هم گران شده است. تولید ماهی به دلیل خشکسالی، نسبت به سال گذشته کاهش داشته است؛ ولی نه در آن حد که به‌عنوان دلیل گرانی مطرح شود. دلایل اصلی گرانی، بیشتر مرتبط با هزینه‌های تولید مانند نهاده‌ها، حمل‌ونقل و دستمزدها است. خشکسالی هم دلیل دیگری برای گرانی ماهی قامداد می‌شود؛ به طوری که این موضوع روی پرورش آبزیان تأثیر داشته و به تعطیلی برخی از مزارع حواشی رودخانه‌ها منجر شده است.
وی دلیل دیگر گرانی را مربوط به واسطه‌ها می‌داند و می‌گوید: ماهی از تولید تا فروشگاه به دلیل وجود واسطه‌ها با تغییرات قیمتی همراه می‌شود و در نهایت گران‌تر به دست مصرف‌کننده می‌رسد.
مدیر شیلات و امور آبزیان جهاد کشاورزی استان اصفهان در ارتباط با قابلیت اصفهان برای تولید ماهی، تصریح می‌کند: سال گذشته ۱۰ هزار تن انواع ماهی خوراکی تولید شد که امسال با وجود پیش‌بینی میزان بیشتر به ۸۴۰۰ تن ماهی رسید.
عباسی اظهار می‌کند: راهکارهای بهبود شرایط قیمتی ماهی ارتقای بهره‌وری آب از طریق مکانیزاسیون و افزایش بهره‌وری تولید در واحد حجم، تقویت تولید تخم چشم‌زده ماهیان قزل‌آلا، مطالعات کارشناسانه و افزایش اعتبارات بانکی است که باعث افزایش تولید و عرضه و در نتیجه کاهش قیمت می‌شود.
وی خاطرنشان می‌کند: گرانی ماهی و کاهش توان مالی مردم، مصرف این محصول را کاهش داده است و ضرورت دارد مسئولان و نهادهای مختلف با راهکارهایی مانند عرضه ارزان‌تر ماهی از طریق سامانه‌ها یا مراکز تعاونی، مصرف این ماده غذایی ارزشمند را در سبد غذایی مردم جای دهند.
گزارش از نفیسه زمانی‌نژاد، خبرنگار اقتصادی ایمنا
نظر شما