به گزارش خبرنگار ایمنا، تمام ابعاد و جنبههای مختلف یک شهر به هم پیوسته است و هدف تمام مفاهیمی که در قالب نظریههای مختلف بیان میشود، ترسیم چشماندازی مطلوب از آینده شهرها است، اما رسیدن به شهر سالم در بازه زمانی کوتاهمدت ممکن نیست و باید زیرساختهای متناسب قانونی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی فراهم شود تا همانطور که کشورهای توسعهیافته با انجام برنامهریزی هر روز از میزان آلودگی شهرهایشان کاسته شد، میزان آلودگی در شهرهای کشور ما نیز طی یک بازه زمانی مشخص، به تدریج کاهش پیدا کند؛ این امر مستلزم اعمال رویکردی همه جانبه و همکاری دستگاهها و نهادهای قانونگذاری و اجرایی است تا تحقق این مهم امکانپذیر باشد.
یک شهر سالم معیارهای مخصوصی دارد که برخی از آنها در این روند رعایت شده و برخی مغفول مانده است، یک شهر سالم شهری است که به طور مداوم ارتقا یافته و پاسخگوی نیازهای جدید کنشگران شهری باشد. گسترش فضاهای کالبدی و اجتماعی شهر در ارتباط با یکدیگر هستند؛ از همینرو غفلت از برخی الزامات در ساختار شهری در ابعاد مختلف رفاهی، اجتماعی و عمرانی معضلات اجتماعی را به همراه خواهد داشت.
ساختار یک شهر، شکلبندی ارتباطات کنشگران شهری را مشخص میکند و تأثیرات هر گونه معضل یا مشکلی که در این زمینه وجود دارد در ابعاد ترافیکی، زیست محیطی و حتی فرهنگی اجتماعی شهر دیده خواهد شد. شهر یک بافت زنده و پویا است که تمام ابعاد مختلف آن در ارتباط با یکدیگر است، شاید در دیدگاه اول شهر به عنوان یک کالبد و شکلبندی ساختاری معرفی شود، اما نمیتوان منکر این نکته شد که هر شهری با مجموعه فعالیتهایی که به دست شهروندان آن به انجام میرسد، معنا پیدا میکند، بنابراین نمیتوان بخشهای کالبدی و اجتماعی یک شهر را به شکل انتزاعی مورد بررسی قرار داد، زیرا در یک شهر سالم ابعاد مختلف شهری به خوبی پاسخگوی یکدیگر است، از اینرو شهر در توسعه خود دچار بحرانهای مختلف اقتصادی و فرهنگی نخواهد شد.
شکلگیری ساختار شهرها بدون توجه به نقش انسان
محمد رضایی، کارشناس برنامهریزی شهری در این باره میگوید: شهرسازی سالم عبارتی است که در سالهای اخیر به ادبیات فنی و اجتماعی وارد شده است، عبارتی آرمانگرا که میل به آن نیازمند توجه به عملکرد تمام دستگاههای اجرایی است و شورای اسلامی شهر و شهرداری بهطور مستقل نمیتوانند الزامات شهرسازی سالم را ایجاد کنند.
وی اضافه میکند: در این زمینه میتوان به یک مفهوم محلیتر یعنی ایجاد یک شهر سالم فکر کرد که برای محقق شدن آن باید به مسائل کالبدی (معماری و شهرسازی)، مشارکت اجتماعی، خدمات بهداشتی، زیباشناسی، توسعه اماکن رفاهی، ورزشی و تفریحی، افزایش سلامت روان، بر اساس شاخصههای اسلامی ناب پرداخت.
این کارشناس شهری اظهار میکند: تمام متخصصان و مدیران شهری به این موضوع باور دارند که شهرها صرفاً محل اسکان یک جمعیت کلان نیست؛ لذا فارغ از اینکه کلانشهرها در این مقوله از پیچیدگی بیشتری برخوردار هستند، باید به شهر همچون یک موجود زنده که مدام در حال تغییر و تحول است، نگاه کرد.
وی با تاکید بر اینکه معیارهای مختلف اقتصادی، اجتماعی، محیطی و شهرسازی بسیاری برای تحقق شهر سالم وجود دارد که باید به هر کدام به صورت ویژه و تخصصی پرداخت، تصریح میکند: در این راستا توجه به معماری و شهرسازی بر اساس سبک زندگی اسلامی میتواند نقشآفرینی کند، البته نباید از منابع عظیم اسلامی موجود در این زمینه غافل شویم، زیرا در استفاده از منابع، دروس خارج از فقه عمرانی آیتالله اراکی مؤثر خواهد بود.
رضایی خاطرنشان میکند: در منابع دروس خارج از فقه عمرانی آیتالله اراکی به موضوعاتی همچون ماهیت شهر اسلامی، ساختار کاربردی مطابق با سبک زندگی اسلامی، تحلیل وضع موجود و علت منطبق نشدن شهرسازی و معماری معاصر ایران با سبک زندگی اسلامی و احیای هویت و سبک زندگی اسلامی در شهرسازی و معماری پرداخته شده است که با بهروزآوری این مطالب میتوان در مقولات مختلف شهرسازی از آنها بهره برد.
وی با بیان اینکه در گذشته ساختار شهرها بدون توجه به نقش انسان شکل گرفته است که در سالهای اخیر تا حدودی این معضل برطرف شده است، میگوید: در معماری و احداث معابر شهری، ساخت پیادهراه، مسیر دوچرخه، مسیرهای ویژه حملونقل عمومی و فضای سبز مطلوب در نظر گرفته میشود که تمام این موارد در تحقق شهر سالم مؤثر است.
این کارشناس شهری تاکید میکند: موضوعات بسیاری در شکلگیری یک شهر سالم مؤثر است، در این زمینه شخصیتها و متخصصان دانشگاهی برنامههای خوبی را ارائه دادهاند و از طرفی مجریان زبدهای در کشور داریم که میتوانند این برنامهها را اجرایی کنند؛ لذا باید در جهت بومیسازی در اجرای آنها گام برداریم.
تک هستهای بودن و آلودگی مانع شهرسازی سالم در اراک
سیدوحید میرنظامی، رئیس شورای اسلامی شهر اراک به خبرنگار ایمنا میگوید: در راستای توجه به شهرسازی سالم طرح محلهمحوری در راستای رعایت عدالت در برخورداری شهروندان از امکانات رفاهی، خدماتی، اجتماعی و فرهنگی مطرح شده است، زیرا مناطق حاشیهای شهر به علت برخی مشکلات کالبدی و ساختاری شهر از این امکانات محروم ماندهاند.
وی تصریح میکند: خانههای واقع در محلههای حاشیهای شهر اغلب در متراژهای کم و قولنامهای احداث شده است و از آنجا که این سکونتگاهها بر اساس ضابطههای شهرسازی و با طراحی و معماری تخصصی احداث نشده است، مواردی همچون پارکها و فضای سبز، مراکز فرهنگی و تفریحی در محدوده پیشبینی نشده است.
رئیس شورای اسلامی شهر اراک اضافه میکند: این سکونتگاهها طی سه دهه گذشته بدون هارمونی و در نظر گرفتن مؤلفههای شهرسازی شکل گرفتهاند، بنابراین طی سالیان متمادی معضلات پیچیدهای در این محدوده شکل گرفته است که رفع آن نیازمند برنامه جامع و بلندمدت است و با در نظر گرفتن رویکرد محلهمحوری و عدالتمحوری در شهر باید به آنها توجه شود. هر چند نمیتوان همه مشکلات موجود را برطرف کرد، اما میتوان بخشی از آن را با افزایش سرانههای فضای سبز و تخصیص اعتبار به حوزههای مختلف تفریحی، فرهنگی و اجتماعی مرتفع کرد.
وی که معتقد است تک هستهای بودن شهر اراک و آلودگی هوای این شهر از دیگر مواردی است که مانع شکلگیری مؤلفههای شهر سالم در حوزههای زیست محیطی، شهرسازی و ترافیکی شده است، میافزاید: شورای ترافیک استان و شهرستان نیز محل گرهگشایی از معضلات ترافیکی و شناسایی نقاط حادثهخیزی هستند که ممکن است خسارتهای مالی و جانی را به همراه داشته باشد.
میرنظامی تاکید میکند: احداث تقاطعهای پیشنهاد شده در طرح جامع در راستای کاهش مشکلات و همچنین چندمرکزی شدن شهر اراک بوده است، اما در بعضی نقاط همچون پل شریعتی این مطالعات به درستی انجام نشده است و در نتیجه این پل تأثیر چندانی در کاهش مشکلات ترافیکی شهر ندارد.
وی تصریح میکند: مشکلات ترافیکی شهر اراک مشکلات ثانویهای همچون افزایش آلودگی هوا و حوادث رانندگی را به دنبال خواهد داشت، اما در این حوزه شهرداری به تنهایی تصمیمگیرنده نیست؛ وقتی هنوز کنارگذرهای شهر اراک به طور کامل زیر بار ترافیکی نرفته است، نمیتوان از تأثیر آنها در کاهش آلودگی هوا یا تصادفات صحبت کرد و علت این امر هم کمبود منابع مالی است، در این زمینه باید اداره کل راه و شهرسازی، معاونت عمرانی استانداری و دیگر دستگاههای ذیربط به یاری مدیریت شهری بیایند.
نظر شما