به گزارش خبرنگار ایمنا و بر اساس مقاله‌ای از «سولماز حسینیون» دکترای تخصصی طراحی شهری از دانشگاه ملبورن استرالیا و متخصص تاب‌آوری شهری، عوامل انسان‌ساخت، قرن‌ها است که چهره کره زمین را تغییر داده و به تدریج تنها مکان قابل زیست ما در کهکشان‌ها، غیرقابل زیست می‌شود. مداخلات انسانی ممکن است به یک دوران انقراض جدید منجر شود. انقلاب‌های کشاورزی و صنعتی هرچند برای رشد و بالندگی نسل بشر فرصت‌های بی‌نظیری خلق کرد، اما تمام اکوسیستم‌ها و موجودات دیگر را در سراسر جهان به خطر انداخت؛ ما در دوران انتروپوسین زندگی می‌کنیم.
با افزایش روزافزون اثرات تغییرات اقلیمی در دهه آینده، ضرورت توجه به تاب‌آوری بیش‌ازپیش احساس می‌شود. معاهدات بین‌المللی متعددی مقرر بود در مقیاس جهانی، تاب‌آوری و آسیب‌پذیری در برابر تغییرات اقلیمی را کاهش دهد. امروزه تغییرات اقلیمی به یکی از چالش‌های اصلی امروز جهان تبدیل شده که تبعات آن از جهات مختلف محیطی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی گریبان همه کشورها، چه ثروتمند و چه فقیر را گرفته است.
هر زمان که آتش جنگ‌ها و ناآرامی در جهان شدت می‌گیرد، موضوع تغییرات اقلیمی فراموش می‌شود و شاید لازم است در عین پاسخ‌گویی به چالش‌های عاجل، ضروریات ادامه زیست روی کره زمین را فراموش نکنیم. از جمله عواملی که موجب دگرگونی‌هایی روی کره زمین شده، تغییرات اقلیمی (آب‌وهوایی) و گرمایش زمین است که به نوبه خود تبعاتی همچون بیابان‌زایی، خشکسالی، از میان رفتن یخ‌ها و یخچال‌ها و آسیب‌های جدی به اکوسیستم‌ها داشته، مشکلات عظیمی به‌وجود آورده و اهمیت تاب‌آوری را بیش از پیش مطرح کرده است.
بسیاری از کشورها، نواحی و شهرها تاب‌آوری را بخشی از بیانیه چشم‌انداز کشوری (استرالیا ۲۰۱۱) یا یکی از اهداف کلان و در زمره اولویت‌ها در طرح‌های شهری خود قرار داده‌اند (نیویورک، بانکوک، کرایس‌چرچ، دوربان، مکزیکوسیتی، شانگهای، اوکلند (مطالعه فرآیند مدیریت فرم شهری در رابطه با ظرفیت‌های انعطاف‌پذیری آن‌ها اولویت مهم در صحنه جهانی دارد. گروه‌ها، سازمان‌ها، جنبش‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد زیادی هستند که خود را وقف تاب‌آوری ویژگی‌های آن کرده‌اند. برخی گروه‌ها مانند گروه شهرهای تاب‌آور در سازمان ملل بر حفظ و تداوم کارکردها، ساختارها، نظام و هویت تأکید می‌کنند.
ماهیت اصلی دیدگاه تاب‌آوری بر مبنای یافتن راهکارهایی برای تطبیق با تغییرات اقلیمی روزافزون در تمام مقیاس‌ها از سطح جهانی تا محلی است، اما تاکنون این کاربردهای عملی آن بیشتر درباره مدیریت بحران‌های طبیعی و مصنوع، تغییرت اقلیمی و بحران انرژی و منابع فسیلی در اداره و مدیریت شهرها دیده شده است.
یکی از عمده‌ترین تعاریف در شهرهای تاب‌آوری که در برنامه کاری تمام این سازمان‌ها آمده، حفظ یا ارتقای ظرفیت‌هایی است که سیستم‌ها را قادر می‌کند به حالت قبلی بازگردند یا ویژگی‌هایی که به آن‌ها توانایی جذب شوک و فشارهای ناگهانی و بازگشت به حالت قبل در هر جزئی از سیستم را می‌دهد. همچنین بحث درخصوص تغییرات اقلیمی و بحران‌های ناشی از آن در شهرها است که ازجمله کاربردهای آن می‌توان به چالش‌های اروپا در زمینه آب شدن یخچال‌ها و یخ‌های قطبی، افزایش سیل و طوفان‌های سهمگین از آمریکای شمالی تا سیل‌های گسترده و ویرانگر و افزایش خشکسالی به ویژه در خاورمیانه، آسیا و آفریقا اشاره کرد.
این دگرگونی‌ها تبعات تغییرات غیرقابل پیش‌بینی هستند؛ مهاجرت منطقه‌ای و بین قاره‌ای، جنگ‌های داخلی و بین‌المللی، پناهندگی‌های اجباری و حملات تروریستی، توسعه بی‌رویه سکونت‌گاه‌های غیررسمی بی‌شمار در محیط‌های شهری، افزایش فقر شهری و جرایم و بزهکاری، تغییرات کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و اثرات ناشی از آن در شهرها و مناطق مختلف تجلی‌های متفاوتی دارد. تغییرات اقلیمی، تشدید خطرات زلزله، سیل، بالا آمدن سطح آب اقیانوس‌ها و دریاها، آب شدن یخ‌ها و یخچال‌ها، بحران‌های مصنوع مانند نشت نیروگاه‌های اتمی، جنگ و تروریسم و مهاجرت‌های اجباری، منجربه فقر شهری و معضلات اجتماعی می‌شود که تنها بخشی از مسائلی است که از طریق تاب‌آوری به آن‌ها پرداخته می‌شود.
توجه به فرم شهری پایدار و تاب‌آور بر اهمیت رویارویی هرچه سریع‌تر با تغییراتی که چهره جهان را به سرعت تغییر می‌دهد، افزوده است. در وقایع جهانی و ملی متعددی نیز بر این مهم تاکید شده، مانند کنفرانس‌های اخیر با محوریت تغییرات اقلیمی که با حضور رؤسای کشورهای جهان برگزار شده است. کمپین‌های زیادی با این محوریت تشکیل شده است، اما به ارائه اهداف کلی برای شهرهای بسنده می‌کنند. ارتباط مفاهیم تاب‌آوری و شهرها نیاز به تدقیق و تعریف دارد که تدوین معیارهای آن به طور مشخص انجام نشده است. توجه به این مسئله که در برخورد با مفهوم تاب‌آوری باید با دیدی وسیع به موضوع نظر داشت، از اهمیتی حیاتی برخوردار است. باید توجه داشت که نسخه‌ای واحد برای این موضوع نیست و هر محل و هر چالش، پاسخ‌های خاص خود را می‌طلبد.
نظر شما