به گزارش خبرنگار ایمنا و براساس چکیده یک مقاله، تولید مواد زائد جامد، محصول فعالیت‌های مختلف انسان است که امروزه با تغییر شیوه زندگی و توسعه همه‌جانبه نسبت به گذشته تغییرات زیادی داشته است. با توجه به اهمیت بازیافت پسماند، هدف تعیین محدوده‌های تولید پسماندهای مختلف جهت مکان‌یابی مراکز مناسب برای بازیافت پسماندها است.
زمانی که عمر عملکردی مواد پایان می‌پذیرد، نام ماده اضافه یا پسماند را به خود گرفته، در چرخه مدیریت پسماند قرار می‌گیرد. به طور کلی پسماندها به پنج حوزه اصلی پسماندهای عادی، پزشکی، کشاورزی، صنعتی و ویژه تقسیم‌بندی می‌شود که هر کدام از این پسماندها در مکان‌های مختلفی ازجمله شهرها، واحدهای صنعتی، مناطق و کشاورزی تولید می‌شود. تولید انبوه پسماند در شهرها معضلات بهداشتی، زیست‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی، حمل و نقل و ترافیک را به وجود آورده است.
بازیافت مواد با روش‌های مختلف
بازیافت موادی که بدون انجام هیچ گونه فرآیند خاصی و تنها با شست‌وشو، ضدعفونی کردن و رعایت مسائل بهداشتی، قابل استفاده مجدد است، بازیافت موادی مانند شیشه، فلزات، مواد پلاستیکی، کاغذ که در برخی فرآیندها به مواد جدید تبدیل می‌شود و بازیافت مواد زائد ارگانیک، مانند تبدیل مواد فسادپذیر به کود کمپوست یا بازیافت انرژی، سه روش برای بازیافت مواد مختلف است.
مکان‌گزینی محل بازیافت مواد زائد، یکی از مسائل عمده شهرها است. با بازیافت می‌توان پسماند را از نظر کمی و کیفی کنترل کرد، اما نمی‌توان پسماند را به طور کلی از بین برد.
آگاهی از مقدار تولید پسماند جامد شهری، نقش ویژه‌ای در تدوین سیاست‌های مدیریت پسماند ایفا می‌کند که تاکنون روش‌های مختلفی مانند روش‌های آمار توصیفی، مدل جریان مواد، تحلیل رگرسیون؛ تحلیل سری زمانی و مدل‌های هوش مصنوعی برای تخمین مقدار تولید پسماند به کار گرفته شده است؛ اما وضعیت تولید پسماند در کلان‌شهرها، در سناریوی‌های مبتنی بر رشد جمعیت در نظر گرفته شده است.
صنعت بازیافت باید صرفه اقتصادی داشته باشد
بازیافت باید مانند هر صنعت دیگری اقتصادی باشد؛ بنابراین بازیافت تنها به معنی جمع‌آوری مواد برای استفاده مجدد نیست، بلکه ایجاد و توسعه بازار برای فروش مواد بازیافتی نیز خواهد بود.
بر اساس آنالیزهای انجام شده، پراکندگی دستگاه‌های الکتریکی و الکترونیکی و تعداد دستگاه خودروی فرسوده، تابع جمعیت شهری بوده و تجمع آن‌ها در اطراف شهرها بیشتر است. از آنجا که با پیشرفت تکنولوژی جامعه به سمت مدرنیزه شدن و استفاده بیشتر از دستگاه‌های الکتریکی و الکترونیکی و خودرو پیش رفته است، به مرور زمان بر حجم پسماندهای تولیدی این دو دسته اضافه خواهد شد. حجم بالای پسماندهای تولیدی الکتریکی و الکترونیکی، نیازمند آن است که مراکزی جهت بازیافت در نظر گرفته شود تا بتوان از قطعاتی که قابل بازیابی است، دوباره استفاده کرد.
بازیافت به معنای عبور دادن ماده‌ای از یک سیستم است؛ این سیستم باعث می‌شود آن ماده دوباره مورد استفاده قرار گیرد که میزان مواد مصرفی لازم برای تولید محصول جدید و مصرف انرژی را کاهش دهد و صرفه‌جویی در مصرف مواد خام را به ارمغان آورد.
با توجه به اهمیت پسماند و بازیافت آن، تعیین محدوده‌های تولید پسماندهای مختلف جهت مکان‌یابی مراکز مناسب برای بازیافت پسماندها قابل توجه است که در چند سال اخیر پیشرفت‌های فناوری در عرصه رایانه و اضافه شدن قابلیت برداشت‌های مکان‌مند معرفی شده و کمک زیادی به علوم مرتبط با اطلاعات مکانی کرده است. با توجه به توانایی‌های وسیع در مسائل تصمیم‌گیری و توانایی ادغام لایه‌های اطلاعاتی، بهترین گزینه جهت یافتن محل مناسب استفاده از تکنولوژی مربوط به برداشت‌های مکان‌مند است.
اهمیت تقسیم‌بندی منطقه‌ای پسماندها
با توجه به نوع صنایع در هر منطقه‌ای از کشور، پسماندها به چند دسته فلز، شیشه، نخاله‌های ساختمانی و سنگ‌بری‌ها، لاستیک و پلاستیک، کاغذ و مقوا، الکترونیک، خودروی فرسوده، منسوجات، چوب و سایر تقسیم می‌شود. پسماندها توسط واحدهای صنعتی مستقر در شهرک‌های صنعتی، واحدهایی که به صورت پراکنده و خارج از محدوده صنعتی شهرک‌ها فعالیت دارد و توسط جمعیت شهری تولید می‌شود.
با توجه به اینکه حمل نخاله سنگ‌بری‌ها مقرون به صرفه نخواهد بود، بهتر است در محل تولید زائدات سنگ‌بری‌ها، مکانی جهت بازیافت آن تدارک دیده شود. با توجه به تحقیقت انجام شده، می‌توان حداقل یک زون اصلی برای بازیافت شیشه و یک زون اصلی برای بازیافت سنگ‌بری در اطراف شهرهای بزرگ کشور و در شعاع ۶۰ کیلومتری در نظر گرفت.
نتیجه‌گیری
توزیع مواد بازیافتی کانی غیرفلزی مانند شیشه، مواد سلولزی، چوب، لاستیک و منسوجات، زائدات الکترونیکی و الکتریکی و خودروهای فرسوده نشان داده شده که با توجه به تجمع آن‌ها مکان‌های مناسب جهت بازیافت پسماندهای مختلف قابل تشخیص است.
جهت بررسی پهنه‌بندی پسماند صنعتی و شهری، باید وضعیت تولید پسماند گروه‌های مختلف در سطح مناطق کشور به صورت کمی و کیفی مطالعه و برآورد شود. با توجه به نوع صنایع در استان‌ها، پسماندها را می‌توان به چند دسته ازجمله فلز، شیشه، نخاله‌های ساختمانی و سنگ‌بری‌ها، لاستیک و پلاستیک، کاغذ و مقوا، زائدات الکترونیک، خودرو فرسوده، منسوجات و چوب تقسیم کرد.
با توجه به افزایش حجم مواد بازیافتی زائدات الکترونیکی و الکتریکی و خودرو فرسوده، پیشنهاد می‌شود به عنوان یک بخش بزرگ توسعه بازیافت مواد در آینده به آن پرداخته شود، بدین منظور نقشه‌های پراکندگی پسماند تولیدی گروه‌های مختلف اولویت‌بندی شده در شهرک‌های صنعتی، صنایع پراکنده خارج از شهرک‌ها و شهرستان‌ها باید توسط نرم‌افزار رسم شود. این نقشه‌های تهیه شده توزیع مواد بازیافتنی کانی غیرفلزی شیشه، سلولزی چوب شیمیایی (لاستیک و پلاستیک) و منسوجات، زائدت الکترونیکی و الکتریکی و خودروی فرسوده را نشان می‌دهد.
کاهش پسماند، یک فاکتور کلیدی و زیرساختی اساسی در ایجاد شهری پایدار است. اگر چه در سال‌های اخیر شهرداری‌ها اقدامات خوبی در زمینه‌های مختلف مدیریت پسماند مانند جداسازی از مبدا، جمع‌آوری مکانیزه و احداث کارخانه‌های کمپوست انجام دادند، اما میزان تولید پسماند در شهرها نه تنها روند کاهشی نداشته، بلکه افزایش نیز یافته است.
نظر شما