به گزارش خبرنگار ایمنا، میراث فرهنگی ناملموس، ظرفیت‌های متعددی دارد که نباید از آن‌ها غافل ماند و گزاف نیست اگر بگویم که این آئین‌ها می‌تواند عاملی برای گفت‌وگو و نزدیک‌شدن ملت‌ها باشد. یکی از این آئین‌ها، برگزاری جشن شب یلدا است که اگرچه این روزها اهداف اصلی برگزاری آن در میان تجمل‌گرایی گم شده است اما هنوز هم آئینی با پایه‌های غنی فرهنگی به‌شمار می‌رود.
در این خصوص با فرهاد نظری، کارشناس میراث فرهنگی و وحید احسانی، جامعه شناس به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید:
امید، مهم‌ترین پیام شب یلدا
فرهاد نظری، کارشناس میراث فرهنگی در خصوص آئین باستانی شب یلدا به خبرنگار ایمنا می‌گوید: شب یلدا، یکی از عزیزترین اوقات در تقویم ایرانی‌ها است، ما از دیرباز این شب را گرامی می‌داشتیم. فلسفه گرامی داشتن و پاسداری از این شب عزیز این است که ما در بلندترین، تاریک‌ترین و ظلمانی‌ترین شبِ سال به امید زایش نور می‌نشینیم. به عبارتی ایرانیان در این شب به انتظار تولد خورشید می‌نشستند. امید داشتن به نور و روشنایی، مهم‌ترین پیام شب یلدا است.
وی ادامه می‌دهد: گرامی‌داشتن این آئین با تجملات بسیاری همراه شده و پیام اصلی شب یلدا رنگ باخته که موضوع ناخوشایندی است. البته بسیاری از ایرانیان و ملت‌ها و اقوام دیگر که یلدا را جشن می‌گیرند، ارزش‌ها و پیام‌های این شب را درک کرده‌اند، این شب فرخنده مانند نوروز در دنیای آشفته امروز، حامل پیام‌های بسیار ارزنده و نوشینی است.
نظری خاطر نشان می‌کند: ما در شب یلدا، زایش مهر و نور را گرامی می‌داریم و در نوروز، پس از سپری‌شدن زمستان، به مناسبت زایش طبیعت جشن می‌گیریم و شادمانی می‌کنیم. یلدا و نوروز از مهم‌ترین روزها در تقویم ما ایرانیان و ملل همسایه است و هر دو بشارت‌دهنده «امید» به زندگی و زایش و روشنایی هستند و هزاران نکته وجود دارد که هر یک از آن‌ها می‌تواند نوش‌دارویی برای آلامِ زندگی امروز ما باشد.
این کارشناس میراث فرهنگی با اشاره به تغییر آئین‌ها در گذر زمان، اظهار می‌کند: در مواردی این تغییرات، سازگار با شرایط و مقتضیات زمانه صورت می‌گیرد. اما به طور معمول در ماهیت آئین‌ها رُخ نمی‌دهد و بیشتر در رفتارهای مربوط به آن آئین‌ها بروز می‌کنند. پویایی، لازمه تداوم حیات آئین‌ها است و تغییرات هم جزئی از پویایی‌اند اما نباید تغییرات، موجب رنگ‌باختن ارزش‌ها و پیام‌ها و دگرگونی در ماهیتِ آئین‌ها شوند.
زندگی با رسانه‌ها عجین شده است
وی می‌گوید: رسانه‌ها می‌توانند نقش مهمی در معرفی آئین‌ها ایفا کنند. زندگی بدون رسانه در روزگار فعلی مقدور نیست و رسانه جزو لاینفک زندگی شده است. از این ابزار توانمند می‌توان برای شناساندن و ترویج ارزش‌ها و پیام‌های یلدا به غایت بهره برد و اقدامات متعددی در سطوح گوناگون انجام داد. گام اول که مهم‌ترین و مؤثرترین اقدام است گرامی‌داشتن یلدا و جشن گرفتن این شب گرانقدر است و یا اقداماتی مانند انتشار کتاب و تمبر، ساخت فیلم و انیمیشن از این موارد هستند
حافظ خوانی و همبستگی اجتماعی
وحید احسانی، جامعه شناس نیز با اشاره به فلسفه شب یلدا، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: شب یلدا از ۳۰ آذر تا یکم دی‌ماه به طول می‌انجامد. در این شب به پاس حرمت نور و گرما بخشی خورشید در ایران باستان از انار سنجد و سیب که قرمز رنگ بودند و نمادی از خورشید استفاده می‌کردند، حافظ خوانی و شاهنامه خوانی نیز برای حفظ همبستگی اجتماعی بود و خانواده‌ها می‌توانستند شب‌های تاریک را با در کنار هم بودن سپری کنند.
وی اضافه می‌کند: متأسفانه در سال‌های اخیر جای هدف و وسیله عوض شده است. هدف از یلدا، گرامیداشت خورشید تابان بوده است و تاریکی بر روشنایی غلبه داشت اما سبک و سیاق این مناسبت با اشاعه فرهنگ مصرف گرایی و تجمل‌گرایی تغییر یافته است و مردم از هدف اصلی برگزاری شب یلدا دور شدند و به تشریفات گرایش پیدا کردند.
احسانی تصریح می‌کند: تغییر نگرش‌ها و افکار سبب شد که ماهیت مهم این آئین باستانی به فراموشی سپرده شده و از بین برود. هرچه تجمل‌گرایی بیشتر شود باهم بودن و در کنار هم بودن و درنتیجه، همبستگی اجتماعی کمرنگ می‌شود.
این جامعه شناس بابیان اینکه هدف اصلی شب یلدا گذراندن شب تاریک و همبستگی اجتماعی بوده است و با کم کردن انتظارات و توقعات می‌توانیم از دور هم بودن لذت ببریم و به زمستان خوشامد بگوییم، می‌گوید: به این موضوع باید توجه کرد که برخی از مردم از توان مالی کمی برخوردار هستند و متأسفانه در جامعه کنونی سبک زندگی به صورت غیرواقعی نمایش داده می‌شود. جامعه ایرانی به جامعه نمایشی تبدیل شده است و اتحاد کمتر شده است.
نظر شما