به گزارش خبرنگار ایمنا، امروزه مدیران شهری به ویژه در کلانشهرها بر این باور هستند که تحقیق و پژوهش در موضوعات مهم شهری و نحوه خدمات رسانی به شهروندان در اولویت است، زیرا استفاده از روش‌های سنتی و قدیمی پاسخگوی نیازهای شهرها نخواهد بود و باید از شیوه‌های جدید بر اساس پژوهش و فناوری اطلاعات استفاده کرد.
«پژوهش» می‌تواند مبنای انجام اقدامات علمی برای توسعه پایدار شهرها باشد؛ با توجه به اینکه هر روز تکنولوژی‌های جدید در سطح شهرها پدید می‌آید، شهرداری اصفهان سعی دارد فعالیت‌های خود را مطابق با علم روز دنیا پیش برد چرا که که انجام این مهم می‌تواند در ارتقا سطح فرهنگی و اجتماعی جامعه بسیار تأثیرگذار باشد.
در این راستا به مناسبت هفته پژوهش با «سعید ابراهیمی معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:
برنامه‌ریزی شهری در نهاد شهرداری چه وضعیتی دارد؟
شهرداری اصفهان از سال ۷۵ اولین برنامه خود را با عنوان اصفهان + ۲۲ شروع کرد، بنابراین قدمت برنامه‌ریزی در شهرداری اصفهان بالغ بر ۲۵ سال است، در این راستا تاکنون پنج دوره برنامه تدوین و اجرا شده است، پس می‌توانیم بگوییم شهرداری اصفهان در برنامه‌ریزی به بلوغ نسبی نسبت به سایر شهرهای ایران رسیده است.
اینکه چقدر برنامه‌ها به اجرا می‌نشیند یکی از بحث‌هایی که در همه جای دنیا مطرح است؛ این به کیفیت برنامه و توان اجرا بر می‌گردد، در این راستا وضعیت شهر اصفهان را مناسب می‌دانم زیرا در جلسات کلانشهرها در حوزه برنامه ریزی حرف برای گفتن داریم و حداقل در سه دوره برنامه اصفهان ۹۵ رویکردهای راهبردی به برنامه اضافه به طوری که اصفهان ۱۴۰۰ و اصفهان ۱۴۰۵ با الگوی راهبردی تهیه شده است.
در الگوی راهبردی باید متمرکز باشیم و شرط تمرکز محدود بودن است، در واقع در الگوی راهبردی نباید اهداف متعدد داشته باشیم چرا که تعدد اهداف، تمرکز را از بین می‌برد و در بلوغ سازمانی، شهرداری به این الگو رسیده است. الگوی شهر پایدار رویکرد شهردار اصفهان در مدیریت جدید شهری است و به لحاظ چهارچوب مدل، الگوی قوی‌تری نسبت به مدل‌های قبلی است که این مهم در دستور کار معاونت برنامه ریزی قرار دارد.
در برنامه‌ریزی شهری گفته می‌شود باید جامع دید و راهبردی عمل کرد، جامع بودن یعنی همه چیز را ببینیم، اما بر روی مسائل با اهمیت متمرکز شویم. الگوی برنامه‌های جامع گذشته بر اساس نگاه جامع و عمل جامع بود، اما اکنون همه چیز را می‌بینیم و به مسائل مهم توجه می‌کنیم، زیرا نمی‌توانیم همه چیز را حل کنیم، ساده‌ترین آن محدودیت منابعی است که با آن مواجه هستیم.
بنابراین برنامه تدوین شده را با رویکرد و شعار شهردار اصفهان مبنی بر شهر زندگی تطبیق می‌دهیم، البته با وجود اشتراکات زیاد نیاز به اصلاح و تکمیل وجود دارد؛ اجرای برنامه‌ها یک مقوله بسیار مهم است و حتی در دولت و سایر نهادها و اکثر کشورهای دنیا معتقدند اگر ۳۰ درصد یک برنامه اجرا شود، موفق است؛ زیرا در برنامه یک سری شاخص‌ها و هدف گذاری‌هایی انجام می‌شود که زمانی که به آن شاخص‌ها متمایل می‌شوید و حرکت می‌کنید بخشی از موفقیت برنامه را به دست آوردید منتهی تفاوتی که در برنامه‌ریزی وجود دارد این است که تیم برنامه‌ریزی شامل متخصصان است و در لایه‌های بالای سازمان قرار دارند که این افراد آگاهی‌های خوبی دارند البته مدل جدید برنامه‌ریزی می‌گوید از سطوح پایین سازمان باید دیدگاه را دید، منتهی در اختیار متخصصان قرار می‌گیرد و افرادی که در حوزه برنامه‌ریزی دور یک میز هستند، حدود ۲۰ نفر هستند، زیرا جز افراد ارشد سازمان هستند و در بحث توزیع منابع را انتزاعی عمل و پیش بینی می‌کنند.
اما در اجرا، تمام سطح سازمان درگیر می‌شود به طوری که تفاوت نظر ۲۰ نفر در برنامه‌ریزی تبدیل به تفاوت نظر ۱۰ هزار نفر می‌شود، تعدد دیدگاه وجود دارد و ساز و کاری که تسریع نظام برنامه‌ریزی به اینها انتقال پیدا می‌کند، خود جای کار دارد و در اجرا صحبت از توزیع منابع واقعی است و دیگر اصطلاح پیش بینی در برنامه‌ریزی جایی ندارد؛ بنابراین اجرا کردن برنامه فضای خاص خود را دارد و یکی از نکات کلیدی موفقیت، یک برنامه اجرایی خوب است و هر چه حرکت‌ها رفت و برگشتی و از بالا به پایین باشد یک برنامه خوب تدوین می‌شود و برنامه خوب برنامه‌ای است که بیشترین توافقات را با ذی‌نفعان خود دارد. ما به دنبال کلید واژه‌های قشنگ نیستیم بلکه به دنبال کلید واژه ساده هستیم، کلید واژه زیبا الزاماً به معنای خوب بودن برنامه نیست و برخی وقت‌ها کلید واژه‌های ساده ولی مورد توافق برایمان بهتر است، در واقع توافقات و تعهدات شاکله برنامه‌ریزی است. افراد مجموعه دور یک میز می‌نشینند و توافقاتی انجام می‌دهند و متعهد می‌شوند تا توافقات را عملیاتی کنند.
پس شما معتقدید که سیر تکامل برنامه‌ریزی در شهرداری به بلوغ رسیده است؟
بله به نظر من به بلوغ رسیده است، زیرا یکی از شاخص‌هایی که به بلوغ رسیدن، استفاده مدیران از کلید واژه چشم‌انداز و راهبرد و سیاست استفاده می‌کنند که این نشان می‌دهد ادبیات در سازمان جاری شده و در موضوع‌های مختلف این قابل مشاهده است.
در این مسیر با چه فرازها و فرودهایی روبرو بودید؟
آگاهی اولین مسئله‌ای است که در این مسیر با آن روبرو بوده‌ایم، زیرا دلیل برخی مخالفت‌ها ناشی از آگاهی نداشتن است و آموزش‌ها، جلسات متعدد، هم فکری‌ها، هیئت‌های اندیشه‌ورز و اتاق‌های فکر موضوعی نیز به رشد در این مسیر کمک کرده است.
یکی از نکات کلیدی در این عرصه انتخاب نقاط تمرکزی است، زیرا قرار است محدود انتخاب کنیم به طور مثال هفت معاونت داریم و در یک نگاه ساده باید هفت نقطه تمرکز داشته باشیم که در چنین مواقعی مشکل ایجاد نمی‌شود زیرا در هر معاونت یک نقطه تمرکز دارم، اما اگر بخواهیم در سه نقطه تمرکز داشته باشیم کار سخت می‌شود.
یکی دیگر از نقاط بحرانی و چالش‌ها این است که معاونت‌ها فارغ از وظایف خود، از جلد وظیفه خود خارج شوند و موضوع کلیدی شهر را پیدا کنند؛ به اصطلاح دو نگاه وظیفه‌ای نگاه نتیجه‌ای داریم که ما به دنبال نگاه نتیجه‌ای هستیم در واقع ما به دنبال نتایج هستیم در این راستا وظایف نیز به دنبال نتایج تنظیم می‌شود و همگرایی و هماهنگی شهری در تمرکز بر روی نتایج اتفاق می‌افتد.
یکی از فراز و فرودهایی که با آن روبرو هستیم این است که بدنه شهرداری، تخصصی شده و الان شهرداری‌ها نسبت به گذشته سازمان‌های تخصصی هستند و در حوزه‌های مختلف از جمله حوزه محیط زیست، شهرسازی، عمران و ترافیک شهری متخصص ویژه داریم که این موضوع به محتوای برنامه غنا می‌بخشد.
برنامه‌ریزی شامل فرم و محتوا است که فرم سلسله مراتبی از هدف‌های کلان، خرد، راهبردها و عملیاتی دارد اما اینکه چه محتوایی در این فرم و توسط چه کسانی تعیین شود مهمترین بخش آن متخصصان هستند که در بخش‌های مختلف نظر می‌دهند.
مهمترین برنامه شما با توجه به الگوی شهر همگرا چیست؟
آموزش گسترده مفهوم شهر همگرا اولین برنامه‌ای است که در سال جاری آن را آغاز می‌کنیم؛ در لایه نگرش‌ها و دیدگاه‌ها بتوانیم مفهوم را تبیین کنیم و متوجه چهارچوب مدل شویم و چه نگاهی دارد، این آموزش در لایه مدیران ارشد آغاز شده و حوزه آموزش نیز در حال برنامه‌ریزی است تا مدل تبیین شود، در این صورت بخش‌های مختلف نقش خود را پیدا می‌کنند.
همگرایی کلید واژه مهم در شهر همگرا است و ما باید با بیرون و درون سازمان نزدیک و کنار هم باشیم. همه حوزه‌ها همگرایی را در دستور کار قرار دادند و اکنون میزهای سه گانه و چهارگانه در شهرداری تشکیل دادند مانند میز هوشمندی که در راستای همگرایی است.
در بحث هوشمند سازی حوزه فاوا و برنامه‌ریزی با سایر حوزه‌ها کنار یکدیگر نشستند و با یکدیگر تصمیم‌گیری می‌کنند که همگرایی درون سازمانی است. در میز محلات با حوزه شهرسازی، فرهنگی و حوزه‌های مختلف در سطح یک کنار هم هستند و در لایه بالاتر با نهادهای دیگر و سازمان‌های مردم نهاد، معتمدان محلات و خود مردم محله ارتباط می‌گیرد؛ حلقه‌های همگرایی ذی‌نفعان مختلف را در این فضا پیش می‌برد؛ در واقع به دنبال تعمیق مفهوم شهر همگرا هستیم.
حوزه برنامه‌ریزی در حال تلاش برای ارتباط سیستمی بین برنامه و بودجه است، زیرا نمود برنامه در بودجه سالیانه خود را نشان می‌دهد ما به دنبال ارتباطات سیستمی و سامانه‌ای هستیم بین هدف گذاری‌هایی که در حوزه برنامه‌ریزی وجود دارد با آنچه که در بودجه اتفاق می‌افتد؛ این یکی از آمال و آرزوهای ما است؛ الان نظام‌های برنامه‌ریزی کار خود را انجام می‌دهند اما در چگونگی گره خوردن چرخ دنده‌هایشان به اجرا، ابهامات وجود دارد. اگر در حوزه سامانه و سیستم بودجه ارتباطات را تقویت کنیم آن موقع تضمین اجرای برنامه‌ها ایجاد شده و هدف‌ها محقق شده است.
پژوهش در پروژه‌های شهرداری اصفهان چه جایگاهی دارد؟
حوزه پژوهش یک قدمت ۱۳ ساله دارد؛ مدیریت شهری اصفهان در تلاش است پروژه‌های خود را بر اساس مطالعات و پژوهش پیش ببرد در این راستا از سال ۸۷ با تشکیل معاونت برنامه‌ریزی این حوزه فعالیت‌های متعددی انجام داده؛ طی این سال‌ها ۶۱ پروژه کلان، ۱۰۹ پروژه مسئله محور، ۲۰ پروژه نظرسنجی و رضایت و نیازسنجی، ۹ اتاق فکر و ۱۷۰ پایان نامه حمایت مالی و ۵۹ پایان نامه حمایت معنوی را در مجموع فعال کردیم.
از سال گذشته بحث تشکیل شورای پژوهش را داشتیم که تاکنون ۱۰ جلسه برگزار و ۴۶ پروژه بررسی و شش عنوان چاپ کتاب مبتنی بر خروجی‌های پژوهش و شش نشست تخصصی داشتیم که در سال جاری به مجموعه اضافه می‌شود؛ حدود ۱۵ میلیارد تومان در پروژه‌های کلان، سه میلیارد تومان در پروژه‌های مسئله محور، ۷۰۰ میلیون تومان در پروژه‌های نظرسنجی و ۳۰۰ میلیون تومان در اتاق فکر هزینه شده است.
اهم پژوهش‌های مدیریت پژوهش شهرداری چه مواردی بوده است؟
مطالعات جامع حمل و نقل شهری اصفهان و حومه با هزینه‌ای بالغ بر پنج میلیارد ۶۰۰ میلیون تومان، نقشه پهنه بندی خطر حریق شهر اصفهان و نظام مدیریت و تکنولوژی و مدل سازی و برآورد املاک شهر اصفهان، شبکه جهان وری و هدایت و استحصال آب‌های سطحی و سیل آب‌های شهری و پروژه‌های ثبت تجارب مدیریتی و تاریخچه شفاهی شهر اصفهان، مرجع نرخ سفرسازی کاربران شهرهای اصفهان بخشی از مهمترین پروژه‌های بزرگی است که از طریق پژوهش فعال شده است.
پروژه‌های کوچک و مسئله محور که اکنون فعال شده شامل شبیه سازی پراکندگی آلودگی در جریان هوای مغشوش اطراف یک گذر شهری، علل ایجاد و راهکارهای کاهش لغزندگی آسفالت، ارزیابی روابط بین سازمانی شهرداری با دستگاه‌ها ذی‌ربط در نظام مدیریت شهری است.
تمام خروجی‌ها در سامانه مدیریت دانش از سال ۹۷ فعال شده است و در سال ۹۷، چهار کتاب، ۲۲۴ طرح پژوهشی از شهرداری، ۱۴۰۰ طرح پژوهشی از کلانشهرها ،۸۹۰ مقاله، ۴۹۰ کتاب و ۶۲۸ پایان نامه و در سال ۹۸ دو کتاب و یک مقاله ترجمه شده، ۲۰ طرح پژوهشی شهرداری ،۱۱۹ مقاله، ۲۱ کتاب و ۳۳ پایان نامه و در سال ۹۹ یک کتاب و یک مقاله ترجمه شده، شش طرح پژوهشی ،۱۰۳ مقاله و دو کتاب و ۱۶ پایان‌نامه و در نیمه اول سال ۱۴۰۰، یک ترجمه کتاب و ۶۳ مقاله و ۱۸ کتاب مدیریت شهری و ۲۲ پایان نامه در این سامانه بارگذاری شده است.
برای هفته ملی پژوهش چه برنامه‌ای دارید؟
۲۵ آذر ماه تا اول دی ماه به عنوان هفته ملی پژوهش اعلام شده است، در این زمینه ۲۵ آذر ماه، با معاونان پژوهشی حوزه و دانشگاه تفاهم نامه‌ای امضا می‌شود و تفاهم نامه‌هایی که به اتمام رسیده بودند را تمدید می‌کنیم، همچنین از دو کتاب تجربه شهر و خط افق شهر و سامانه گنجینه اسناد تاریخی شهرداری رونمایی خواهیم کرد، این سه رویداد با حضور شهردار در سالن اجتماعات کتابخانه مرکزی برگزار می‌شود.
از شنبه ۲۷ آذر ماه تا یک دی ماه نشست‌های تخصصی در حوزه ارزیابی و مدیریت ریسک حریق در بناهای تاریخی شهر اصفهان برگزار می‌شود؛ برای اولین بار تجلیل از پژوهش یاران مدیریت شهری خواهیم داشت و نشست‌های تخصصی در خصوص مدیریت ریسک سوانح طبیعی و پروژه‌های مدیریت ریسک، تحلیل خطر و ریز پهنه بندی لرزه شهر اصفهان، ارائه ضوابط طراحی پایدار و اقلیمی ساختمان‌های شهر، ارائه باز آفرینی شهر پایدار، مطالعه در زمینه مدیریت تکنولوژی در سازمان آتش نشانی، رونمایی از منشور شورای اسلامی شهر اصفهان در مرکز پژوهش‌ها و تأملی پیرامون سرمایه اجتماعی برگزار خواهد شد.
یکی از پروژه‌ها در سطح ملی با همکاری سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها با عنوان آینده پژوهی برگزار می‌شود که به بررسی تطبیقی و انتخاب الگوی آینده نگاری شهر اصفهان می‌پردازد.
نظر شما