به گزارش ایمنا و بر اساس یک پژوهش علمی، فولدینگ که در فلسفه وامدار نظرات دلوز در ریزوم و آنتی ادیپ و بر اساس ریاضیات لایپنیتز است، در معماری توسط پیتر آیزنمن به منصه ظهور رسید. امروزه حدید فولدینگ را در مقیاس کلان به عنوان"فرش شهری" ارائه داده است که پیش‌تر در طراحی منظر توسط جیمز واینز "وحدت در کثرت" مطرح شده بود. حدید بر اساس فلسفه قصد دارد تا شهری آنتی ادیپ ارائه دهد.
طی چند دهه گذشته، دانشمندان نظریه‌هایی را برای توصیف پیچیدگی در طبیعت گسترش داده‌اند و این نظریه‌ها تحت عنوان نظریه فرکتال و نظریه آشوب خوانده می‌شوند. نظریه فرکتال جهت توصیف پیچیدگی در اشکال و نظریه آشوب برای توصیف پیچیدگی در رفتار به کار می‌رود. امروزه، نظریه فرکتال و آشوب با منطقی فازی به عنوان یک ابزار پردازشی قوی جهت بررسی سامانه‌های پیچیده مطرح است و افق‌های جدیدی را در فهم سامانه‌های کالبدی و طبیعی باز کرده است.
فازی بودن، همان خاکستری بودن است. منطق فازی عبور از دنیای سیاه و سفید منطق و غرق شدن در دریای خاکستری‌ها است. هر چه یک چیز بیشتر شبیه متضاد خودش باشد فازی‌تر است.
آشوب در لغت به معنی درهم ریختگی، آشفتگی و بی نظمی است و آشوبناک به معنای در حالت آشوب بر وضعیتی کاملاً بدون سازمان دلالت می‌کند.
مندلبروت به سال ۱۹۵۷ گفت که ابرها کره نیستند، کوه‌ها مخروط نبود و لبه‌های دریا هرگز به صورت دایره نیست و نور در مسیر مستقیم حرکت نمی‌کند. وی پاسخ این مساله را با زبان ریاضی جدید تحت عنوان هندسه فرکتال ارائه کرد. البته اصول ریاضی هندسه فرکتال و بسیاری از اشیای فرکتال به گذشته دوری بر می‌گردد
بحث فولدینگ در معماری از اوایل دهه ۱۹۹۰ مطرح شد به تدریج اکثر معماران نامدار شیوه واسازی مانند پیتر آیزنمن، فرانک گهری، ظه حدید و حتی معمار مدرنیست، فیلیپ جانسن به این سمت گرایش یافتند. از دیگر معماران می‌توان از بهرام شیردل، جفری کیپنیس، گرگ لین، چارلز جنکز نام برد. فلسفه دلوز یک فلسفه افلاطون ستیز و دکارت ستیز است. از نظر دلوز، هستی از زیربناهای عقل ریاضی استخراج نشده است.
وی در کتاب معروف خود، آنتی ادیپ، سرمایه‌داری و اسکیزوفرنی، خرد مدرن را مورد پرسش قرار داد. فولد یعنی چین و لایه یعنی لایه‌های هزارتو، هر لایه در کنار لایه دیگر، همه چیز در کنار هم است. همه چیز افقی است و به عبارت دیگر فولدینگ منطق دو ارزشی را واسازی می‌کند. به زعم دلوز و گتاری، تفکر غرب، قرن‌ها در استیلای الگوی درخت وار بوده و همه رشته‌های مطالعاتی اعم از گیاه شناسی، الهیات و هستی‌شناسی از این الگو تأثیر پذیرفته‌اند.
در نقطه مقابل نظام درخت‌وار، ریزوم و چندپارگی قرار دارد. ریزوم در نقش خود متعدد است؛ تعددی آزاد از قید یگانگی، نظام مبتنی بر تعدد قطعات یک ریزوم است و با ریشه و انشعابات آن تفاوت دارد. فرش شهری نمونه‌ای از ریزوم است. ریزوم واجد شش اصل است: پیوند، ناهمگونی، چندگانگی، گسست نا دلالتگر، نقشه کشی، نقشه برگردانی.
یک ریزوم نه آغازی دارد و نه پایانی، ریزوم همواره در میانه است، میان پرده است، درخت انتساب است.
ظه حدید و اندیشه‌های شهرسازی فولدینگ
ظه حدید، عموماً بر اساس هندسه توپولوژی و به‌کارگیری حجم به جای سطح طراحی می‌کند. وی بر اساس خط فکری خاص که به قول چارلز چنکز تحت تأثیر ساختارگرایی، سوپرماتیسم و کارهای مالویچ است طراحی می‌کند.
پیک هنگ کنگ اولین کار رسمی وی بود که برنده مسابقه شد. وی در این کار کوهی دست ساز ساخت و کشتی خود را بر فراز آن قرار داد. فضاهای به اجرا در آمده از طرح‌هایی که ظه حدید ارائه کرده است، از شخصیت بغرنج و روشنفکرانه وی سرچشمه گرفته است.
فرش شهری
فرش شهری در ابتدا توسط جیمز واینز در طراحی میدان پرشینگ در لوس آنجلس مطرح شد که بیشتر از جنبه معماری منظر مورد نظر بود. وی لوس آنجلس را همچون فرشی می‌دانست که دقیق انداخته نشده است. بعدها ظه حدید در هنرهای معاصر روزنتال در یک کار در مقیاس خرد از آن استفاده کرد. سپس در مقیاس شهری در ویستا سنگاپور و کارتال پندینگ استانبول در کارهای وی دیده می‌شود.
فرش شهری در طرح‌های متعددی چه در مقیاس خرد و یا کلان در معماری و شهرسازی سال‌ها پیش نیز مورد استفاده بوده و در منظر خرد شامل مبلمان شهری، منظر و تک بنا می‌شود که در مبلمان شهری بیشتر جنبه تزئینی به صورت اسلیمی دارد و مسائل فلسفی حاکم بر طرح‌های دیگر از قبیل وحدت در کثرت، هماهنگی و فولدینگ را ندارد. فرش شهری در کوچک‌ترین مقیاس در طراحی فضای سبز و مبلمان دیده می‌شود که این حالت ربطی به شهرسازی فولدینگ ندارد. فرش شهری در منظر کلان نیز شامل جغرافیا، شهر و آبادی است.
از ارتباط سه‌گانه فرکتال، آشوب و منطق فازی که محور نظریه‌های مرتبط با فولدینگ است به انضمام دیالکتیک هگل و فلسفه وحدت در کثرت، فرش شهری استنتاج می‌شود. این نظریه در کارهای معروف جهان که در آنها فرش شهری به نوعی قابل مشاهده بود مورد تحلیل قرار می‌گیرد.
فرش شهری در ادامه نظریه‌های مشابه مورد استفاده در معماری فولدینگ، ریزوم، آنتی ادیپ، موبیوس، دور هرمنوتیک شکل گرفته است. فرش شهری با روانشناسی گشتالت و دیدگاه پدیدارشناسانه که در فلسفه وحدت در کثرت مستتر است، قرابتی تنگاتنگ دارد.
در فرش شهری جز در کل فولد شده است. خط آسمان، دسترسی‌ها، نماها و تمامی اندوخته معماری یک کل واحد را تشکیل می‌دهد. فرش شهری در مقیاس خرد در مبلمان شهری به توفیقی دست نیافته است اما در تک بناها به ارائه فلسفه‌های مورد نظر پرداخته و تا حدودی موفق بوده است.
در ادامه فرش شهری در مقیاس کلان در شهر به خوبی پدیدار شناسی، وحدت در کثرت، ریزوم، آنتی ادیپ تمامی مسائل مطرح شده را در درون خود دارد. فرش شهری مطابق با آنچه حدید طراحی کرده بیشتر ارتباط جز و کل را در دید پرنده ایجاد کرده است اما در بحث دید انسانی و معماری رویداد به توفیقی دست نیافته است.
تمامی آنچه از فلسفه‌های متعدد در فرش شهری مطرح است در دید انسانی و بحث پیمایش فضایی آنچنان مشاهده نمی‌شود. حدید از نگاه وحدت در کثرت و کثرت در وحدت به شهر به عنوان یک کل هماهنگ می‌نگرد که به نوعی هر بلوک و فراگمان شهری در خدمت دیگری بوده و دارای توسعه‌ای درون‌زا است.
فضای آشوبناک دارای هندسه فرکتال بوده و منطق حاکم بر این فضا منطق فازی است. مثلث فوق طی گذر از فلسفه فمنیستی آنتی ادیپ و ریزوم که دارای حرکتی افقی است و همچنین بحث پدیدارشناسی و کل گرایی در روانشناسی گشتالت با عبور از فلسفه هارمونی شرق فضایی ایجاد می‌کند که فرش شهری نامیده می‌شود.
با این نظریه شهر همچون فرشی است که دقیق انداخته نشده و دارای چین و چروک‌هایی است که در کل دارای هارمونی و وحدتی چشمگیر است.
نظر شما