به گزارش خبرنگار ایمنا، مازوت یکی از موادی است که در کارخانه‌ها بسیار کاربرد دارد، ولی استفاده نادرست و بدون مدیریت باعث ایجاد آلایندگی‌های بسیار می‌شود؛ این ماده در آلودگی هوا بسیار تأثیر دارد و مصرف آن در پالایشگاه‌ها باعث تولید گوگرد و حجم بسیار زیاد آلایندگی می‌شود.
امروزه بیشتر کشورهای جهان که از نفت استفاده می‌کنند نحوه استفاده درست از مازوت را فراگرفته‌اند و در تلاشند حجم تولیدی آلایندگی صنایع خود را کاهش دهند؛ اتحادیه اروپا نیز هر صنعتی که طبق قوانین شیمی سبز عمل نکند را جریمه و مجبور به تغییر آن می‌کند. برای شناخت بیشتر مازوت و راه کاهش آلایندگی‌های تولیدی آن با حمیدرضا یوسفی، دکترای شیمی آلی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
مازوت چیست؟
مازوت درواقع اولین و ابتدایی‌ترین ماده‌ای است که هنگام استخراج از چاه نفت به‌دست می‌آید و درواقع همان نفت سیاه است؛ این ماده زمانی که به پالایشگاه برده می‌شود بسیار پالایش شده و با سنسورهای بسیاری کنترل می‌شود تا حد آلایندگی آن کاهش یابد. در زمان‌های گذشته مازوت به صورت خام استفاده می‌شده است و درواقع دانش و تکنولوژی استفاده بهینه از این ماده وجود نداشت. امروزه در ایران بحث‌های زیادی در رابطه با استفاده کارخانه‌ها و پالایشگاه‌ها از این ماده مطرح شده است و برای رفع آن جریمه و تحریم در نظر گرفته می‌شود.
چگونه می‌توان آلایندگی مازوت را کاهش داد؟
همانطور که ذکر شد مازوت اولین ماده‌ای است که از چاه استخراج می‌شود و در پالایشگاه به ۳۰ الی ۴۰ ماده دیگر تبدیل می‌شود؛ در گذشته اکتشاف و مصرف این ماده در پالایشگاه و کارخانه‌ها باعث تولید گوگرد و ورود حجم بسیار زیاد آلایندگی‌ها در جو زمین می‌شد که امروزه با تکنولوژی‌های به‌روز این مشکل برطرف شده است و ۳۰ الی ۴۰ درصد مصرف کنندگان در دنیا نحوه استفاده درست از مازوت را فراگرفته‌اند. کارخانه‌های اسید سولفوریک‌سازی را در کنار پالایشگاه‌ها احداث می‌کنند تا گوگرد تولید شده توسط مازوت را به اسید سولفوریک تبدیل و به گونه‌ای آلایندگی آن را کم کنند. به طور کلی در هر مکانی که از نفت استفاده می‌شود مازوت نیز وجود دارد مانند کوره‌های آجرپزی که مازوت بسیار بالایی تولید می‌کند و با توجه به قوانین شیمی سبز از طریق اتحادیه اروپا جریمه شده‌اند.
مازوت چه کاربردی دارد؟
مازوت درواقع نفت سیاه است و نبودن آن باعث مشکل می‌شود؛ سوخت کارخانه، بنزین و ماده اولیه پالایشگاه‌ها از این ماده است، ولی اگر مصرف مازوت مدیریت نشود، همین ماده پرکاربرد باعث آلودگی هوا و بروز سرطان می‌شود. به طور کلی مازوت کاربردهای بسیاری دارد، ولی استفاده غلط از آن می‌تواند مشکل‌ساز شود که برای مدیریت آن باید به سمت شیمی سبز حرکت کنیم تا مشکلات کنونی و آلایندگی کاهش یابد.
مازوت چه تأثیری در آلودگی هوا دارد؟
مازوت از هیدروکربن‌ها تشکیل شده است و هنگامی که با آب و هوا واکنش می‌دهد، ریزگردهایی وارد محیط زیست شده و آلایندگی‌های شدیدی ایجاد می‌کند که این آلایندگی‌ها بر پوست، ریه و سیستم تنفسی تأثیر می‌گذارد. مازوت از طریق واکنش با مولکول‌های دیگر و آزادسازی مولکول‌های خود، کربن مونوکسید، هیدروژن دی اکسید، FO2 و تمامی ماده‌هایی که در تابلوهای تشخیص آلودگی هوا مشاهده می‌کنید را تولید می‌کند. تمامی این ماده‌ها در مازوت وجود دارد که برخی از این‌ها در آب، برخی طی فرایندی از پساب کارخانه و برخی دیگر بر اثر باران‌های اسیدی آزاد شده و جزو مسائل مهم در مبحث آلایندگی‌ها است.
پیشنهاد شما برای رفع آلایندگی مازوت چیست؟
پیشنهاد می‌کنم دانشجویانی که قصد تحقیق پیرامون رفع آلایندگی‌های ناشی از مازوت دارند به تحقیقاتی در مورد نانو جاذب‌های آلایندگی آب و هوا بپردازند زیرا این مواد از ترکیباتی مانند روی اکسید، سلیسیم دی‌اکسید و تیتانیوم دی‌اکسید تشکیل شده است و به عنوان جاذب می‌تواند آلایندگی‌های مازوت را کم کند.
افراد می‌توانند در صورت وجود بودجه و حمایت دولت از تیتانیوم دی‌اکسید، سیلیسیم، روی اکسید و حتی منیزیم اکسید استفاده و آلایندگی‌های ناشی از مازوت را کاهش دهند.
آیا با استفاده از نانو جاذب‌ها استفاده از مازوت مجاز خواهد شد؟
خیر؛ با این حال صورت مسئله نباید پاک شود و استفاده از نانو جاذب‌ها دلیل بر تولید و استفاده از مازوت نمی‌شود. یکی از راه‌های کاهش استفاده از مازوت کاهش تولید آلایندگی را در خودروها است؛ بنزین، گازوئیل و روغن داخل خودرو باعث تولید مازوت می‌شود به همین دلیل باید سوخت‌های مورد استفاده در خودرو را به یوروهای بالاتر ارتقا دهیم. در ایران بنزین یورو چهار استفاده می‌شود در صورتی که اتحادیه اروپا از یورو هشت الی ۹ استفاده می‌کند؛ این میزان مازوت باید کنترل شود. معاینه‌فنی و خودروسازی باید بیشتر بر این مسائل متمرکز شود و برای کارخانه‌ها نیز محدودیت‌های بیشتری اعمال شود تا این حجم از آلایندگی کاهش یابد.
دلیل آلودگی هوای اصفهان چیست؟
آلودگی به وجود آمده در اصفهان طی یک الی دو روز اتفاق نیافتاده است بلکه به مرور پدید آمده است. در شهر اصفهان کارخانه‌های متعددی وجود دارد که تمام آن‌ها با اسیدها و مواد هیدروکربنی فعالیت می‌کند که سوزاندن این مواد باعث آلوده کردن آب و خاک زمین می‌شود. برای کارخانه‌ها باید محدودیت‌های بیشتری اعمال شود.
سخن آخر...
تا زمانی که جایگزینی برای مازوت و سوخت مورد نیاز پیدا نکردیم و به سمت بیودیزل نرفتیم تنها راهی که برای کاهش آلایندگی داریم اعمال محدودیت برای مصرف مازوت در کارخانه‌ها است؛ توصیه من این است که دانشجویان لیسانس، ارشد و دکترا استارتاپ‌ها و تحقیقات خود را به سمت رفع آلایندگی ببرند؛ ایران پتانسیل اینکه در رفع آلایندگی در دنیا سرآمد شود را دارد و می‌تواند مانند کاری که قطر، امارت و کویت کرد میزان آلایندگی خود را کاهش دهد.
نظر شما