شهرها؛ از بودن تا فعلیت

حامد اخگر در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه روز ۳۱ اکتبر هر ساله به عنوان روز جهانی شهرها گرامی داشته می‌شود، اظهار کرد: در چند سال اخیر شهرها مانند سایر نقاط دنیا درگیر موضوعات زیادی مانند همه‌گیری بیماری کرونا، مشکلات اقتصادی، مشکلات اقلیمی و جغرافیایی، جنگ‌ها، بحران‌های مشروعیت و اجتماعی، تبعیض‌های جنسیتی و مواردی از این قبیل هستند که آنها را درگیر تأملات ایجابی و محتوایی کرده است.

وی با تاکید بر اینکه شهرها را باید در مقیاس بودن تا شدن تحلیل کرد، افزود: در ابتدا باید گفت بودن شهرها منتج از تحلیل وجودی آن با تاکید بر مختصات ذاتی و عرضی شهرها است.

این دکترای شهرسازی ادامه داد: جغرافیای شهرها یک اصل اساسی در تحقق ایده‌آل مکانی شهرها است و جغرافیای شهری هر آن چیزی است که می‌تواند معرف هویت مکانی آنها باشد.

وی اضافه کرد: به عنوان نمونه، کلانشهر اصفهان در قسمت مرکزی فلات مرکزی ایران در در نقطه میانی از آبخوان زاینده‌رود واقع شده و بخش عمده‌ای از طبیعت شهر ناشی از نم نسبی جریان زاینده‌رود بوده و نبود آن تأثیر خود را بر شهر و دشت‌های اطراف بستر شهر گذاشته است؛ از جمله فرونشست زمین و یا ترک آثار تاریخی که تاریخ و هویت این شهر محسوب می‌شود.

این دکترای شهرسازی خاطرنشان کرد: در ایجاد شهرها باید فلسفه‌ای را ارائه داد که بتواند مکانیزم تغییر، حرکت و تکامل را تعریف کرده و توضیح دهد که تکامل چگونه اتفاق می‌افتد نه اینکه این روند را به صورت نظری تحلیل کرد.

وی با تاکید بر اینکه آنچه که شهرها امروزه هستند ناشی از حرکت و تغییر از بودن گذشته تا فعلیت امروز است، تصریح کرد: استحاله‌های فرهنگی، کالبدی و اقتصادی شهر ناشی از حرکت‌ها و تغییرهای شهر، بر اساس تجربه خود ساخته شهر از بودن است، به طور مثال مکتب اصفهان ناشی از امتزاج فرهنگ و اندیشه‌های متفاوت است.

اخگر افزود: به عنوان نمونه تلاش شد تا چهارباغ اصفهان با پیاده مدار شدن، هویت گذشته را مجدداً پیدا کند اما التقاط عملکردهای جدید، سعی بر احیای هویت شبانه دارد و لذا این هویت گذشته دستخوش یک تغییر اساسی شد و آنچه امروزه مشاهده می‌شود، محل بحث‌های متفاوت است.

وی گفت: آنچه در شدن شهرها مؤثر بوده و بدون شک می‌تواند تأثیر گذار باشد، تصمیمات و سیاست گذاری‌های شهری است که شاید در بیشتر موارد چندان عواقب سنجی نمی‌شود و در برخی موارد ایدئولوژی‌ها تطابق کامل با بودن شهرها داشته و یا در مسیر متضاد است.

این دکترای شهرسازی افزود: پاتریک گدس، شاید اولین کسی نبود که شهرها را به عنوان موجود زنده تبیین کرد چرا که هراکلیتوس با بیان تعریف تغییر به شهرها نیز اشاره داشت، اما این تغییر در نفس زنده بودن یا حرکت جوهری موجود زنده، از بودن تا شدن دستخوش تغییرات خواهد بود و سوال اساسی در روز جهانی شهرها این است که آیا ما میراث‌دار خوبی برای شهرها بوده‌ایم و آیا میراث خوبی بر جای خواهیم گذاشت؟!