به گزارش ایمنا، از اواخر سال ۹۸ ویروس نوظهور کرونا وارد ایران شد، بیماری که با سرعت منتقل می‌شود، رعایت فاصله اجتماعی، شستشوی مکرر دست‌ها، ماسک زدن، ضدعفونی کردن وسایل از توصیه‌های پزشکان در این زمینه بود، اما متأسفانه این بیماری مدام لباسی نو به تن می‌کند و با علائم جدیدتری افراد را مبتلا می‌کند و تنها راه در امان ماندن قرنطینه شدن و محدودیت در ارتباطات است.
در این حالت کودکان هم از این بیماری مصون نیستند و تنها ماندن و دوری از همسالان و تحمل محیط تکراری منزل به دلیل کاهش ارتباطات مشکلاتی را برای آنان ایجاد کرده است. که خانواده‌ها باید به همراهی با آنها توجه بیشتری داشته باشند. در شرایطی که با همه گیری ویروس کرونا مواجه هستیم، توجه به حفظ سلامت جسمی و روانی کودکان از اهمیت و اولویت ویژه‌ای برخوردار است و حمایت عاطفی و روانی والدین از فرزندان نقش مؤثری در کاهش فشارها، اضطراب و استرس‌های ناشی از این بیماری دارد.
کرونا و تنهایی کودکان
نوشین میرجهانیان، روانشناس کودک با بیان اینکه محدودیت کرونا شرایط سخت و طاقت‌فرسایی برای کودکان به وجود آورده است به خبرنگار ایمنا می‌گوید: محدودیت‌های اجتماعی اثرات نامطلوبی برای کودکان به همراه دارد، کودکان برحسب شرایط سنی و هیجانی خود گروهی هستند که در مورد بروز نگرانی‌ها، هیجانات و شادی و غم خود محدوده‌ای را تعیین نمی‌کنند.
وی می‌افزاید: آنها به راحتی با رفتار و حتی گفتار، احساسات خود را با دیگران به اشتراک می‌گذارند و خود واقعی‌شان را به نمایش می‌گذارند. کودکان برای رشد نیاز دارند بازی کنند در ارتباط با دیگران باشند، مشاهده کنند، آزمون و خطا انجام دهند تا در زمینه‌های شناختی، هیجان عاطفی و جسمی آگاهی کسب کنند و یادگیری‌های خود را درونی کنند.
این روانشناس کودک تصریح می‌کند: محدودیت‌های اجتماعی مانند قرنطینه‌های مکرر و ارتباطات کمتر به علت وجود خطر همه گیری کرونا باعث محدود شدن فعالیت‌های کودکان می‌شود و اثراتی نامطلوبی را برای آنها به جا می‌گذارد.
تبعات محدودیت در ارتباطات دوران کرونا بر کودکان
وی ادامه می‌دهد: در شرایط فعلی شیوع بیماری کرونا و مشکلات محدودیت در ارتباطات و قرنطینه‌ها برای خانواده‌ها کودکان را نیز تحت تأثیر قرار داده است و مشکلات اقتصادی، بیماری‌ها و حتی مرگ عزیزان، تعطیلی مدارس و دور شدن از دوستان و حبس شدن در آپارتمان‌های کوچک کودکان را دچار غم و نگرانی کرده است آنها بی‌حوصلگی، بی‌انگیزگی و پرخاشگری را تجربه می‌کنند و گاه همراه با خانواده نگرانی‌های بزرگ‌تری را نیز به دوش می‌کشند.
میرجهانیان اضافه می‌کند: در شرایط بیماری کرونا، کودکان به علت پایین بودن سطح ارتباط با همسالان خود مانند دوران قبل تحرک ندارند و بیشتر وقت خود را با تلویزیون و موبایل می‌گذرانند که البته این کم تحرکی علاوه بر جسم بر روح و روان آنها هم تأثیر منفی دارد، خستگی از رفتارهای تکراری (شستشوی مدام، ضدعفونی کردن) و یا نبودن هیجان کافی آنها را سردرگم و بی‌قرار می‌کند و باعث درگیری‌های بیشتری بین آنها، والدین و خواهر و برادرهایشان می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: این تغییر سبک زندگی هیجان مثبت کودکان را خاموش می‌کند و گاهی ممکن است آنها را تا مرز افسردگی، اضطراب‌های شدید و بی‌خوابی نیز سوق دهد که تمام این موارد بر سلامت جسمی و روحی آنها بسیار تأثیرگذار است.
والدین ظرفیت کودک را در نظر بگیرند
این روانشناس کودک می‌افزاید: در این شرایط به خصوص وظیفه والدین در قبال کودکانشان از هر زمان دیگری سنگین‌تر است. قابل درک است که این شرایط برای خانواده‌ها به اندازه کافی آزاردهنده و مشکل‌آفرین است اما نباید در میان تمام مشکلات و مسائل پیش آمده کودک خود را فراموش کنیم.
وی تصریح می‌کند: والدین باید در نظر داشته باشند که ظرفیت کودکان در این موارد بسیار کمتر از بزرگسالان است، آنها به درستی نمی‌توانند شرایط خاص را درک و تحلیل کنند بنابراین احساسات منفی بیشتری را تجربه می‌کنند والدین باید از شیوه‌های بخصوصی در این موارد با کودکان استفاده کنند و نگرانی‌های آنها را درک کنند، محیط آرام‌بخش و به دور از تنش فراهم کنند، با کودکان در مورد موضوعات پیش آمده با زبان خودشان گفت‌وگو کنند و آنها را متقاعد سازند که تا آخر این محدودیت‌ها همیشه همراه آنها هستند و از آنها مراقبت می‌کنند.
لزوم استفاده از مشاوره در دوران کرونا
میرجهانیان خاطر نشان می‌کند: بازی‌های فکری گروهی اعضا خانواده با یکدیگر، قصه‌خوانی، تماشای کارتون و فیلم‌های مناسب و موزیکال، داشتن برنامه روزانه و منظم برای تمام اعضای خانواده، تفریح‌های سالم با در نظر گرفتن پروتکل‌ها مانند رفتن به پارک‌های خلوت و یا استفاده از وسایل ورزشی مانند دوچرخه شخصی، کمک به بروز احساسات کودکان در مواقع خستگی و بی‌حوصلگی و مواردی از این قبیل می‌تواند تحمل شرایط قرنطینه را برای کودکان راحت‌تر کند.
وی ادامه می‌دهد: از طرفی هماهنگی و ارتباط مداوم والدین با آموزش و پرورش و یا حتی فرهنگسراها می‌تواند کمک کند در این دوران کودکان بتوانند بر روی استعدادهای خود نیز تمرکز کرده و آنها را بازپروری کنند، بازی‌های مخصوص استفاده از منابع درسی و همچنین استفاده از مربیان و معلمان به صورت برنامه‌های کوتاه مدت می‌تواند نیاز کودکان را در دوران پساکرونا تأمین کند.
این روانشناس کودک می‌افزاید: با انجام این برنامه‌ها کودکان علاوه بر گذران اوقات مطلوب می‌توانند برای آینده نیز خود را آماده‌تر کنند، علاوه بر این استفاده از نظرات متخصصان، مشاوران کودک و مربیان نیز می‌تواند راه حل مناسب برای والدین و کودکان در دوران پسا کرونا باشد. تغییر ناگهانی سبک زندگی مطمئناً در زندگی تمام افراد تأثیر گذار است ولی می‌توان با کنترل مناسب، داشتن برنامه‌های سازنده و دور شدن از نگرانی‌ها و افکار منفی شرایط را به نفع خود و خانواده تغییر داد.
تأخیر در فرایند اجتماعی شدن کودکان
وحید احسانی جامعه‌شناس با بیان اینکه در دوران قرنطینه کودکان بیشتر از وجود والدین بهره‌مند می‌شوند، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: از زمان شیوع ویروس کرونا که خانواده‌ها در خانه ماندند و قرنطینه خانگی آغاز شد این موضوع تبعاتی برای کودکان داشت هرچند نباید از نکات مثبت آن غافل شد.
وی می‌افزاید: این امر به خانواده‌ها فرصت بیشتری برای باهم بودن داد و باعث شد پدر و مادرها نقش والدینی خود را بهتر ایفا کنند و ارتباط با فرزندان غنی‌تر و قوی‌تر شود و در کودک احساس تعلق، دلبستگی و ارزشمندی مثبت تقویت شود.
این جامعه‌شناس ادامه می‌دهد: تربیت محصول چند جریان شامل وراثت، محیط، رسانه و طبیعت است که تمام این عوامل در آموزش کودک نقش دارند و زمانی که کودک در محیط قرار بگیرد و تجربه کسب کند آموختن آغاز می‌شود. اما قرنطینه فرصت آموزش‌های اجتماعی را از کودک گرفت و رسانه‌ها و خانواده نقش پررنگ‌تری را ایفا می‌کردند.
کودکان موجوداتی تنها و منزوی در دوران کرونا
وی اضافه می‌کند: پدر در فرایند اجتماعی شدن فرزندان نقش مهمی دارد که زمان قرنطینه این نقش در سایه قرار گرفت. متأسفانه در قرنطینه خانواده‌ها فرزندان را ایزوله کردند تا از بیماری مصون باشند بنابراین روابط اجتماعی کودکان کاهش یافت و فرایند اجتماعی شدن با تأخیر همراه شد چون نقش پذیری، مسئولیت‌پذیری و کفایت اجتماعی در این زمان اتفاق نمی‌افتد.
احسانی خاطرنشان می‌کند: کرونا و قرنطینه خانگی کودکان را به موجوداتی تنها و منزوی تبدیل کرده است، وابستگی شدید به خانواده از دستاورد این ویروس و عامل ایجاد ترس اجتماعی است. اعتیاد و وابستگی به فضای مجازی موضوع دیگر ایجاد شده در این دوران است و آثار سو آن در آینده پدیدار می‌شود، همچنین به دلیل مراقبت بیشتر از پدربزرگ و مادربزرگ‌ها ارتباط با نوه در این دوران قطع شد این افراد باورها و ارزش‌ها را منتقل می‌کردند اما در این دوران کودکان کمتر از آموزش‌های آنها استفاده کردند.
نظر شما