سرطان تخمدان؛ پنجمین عامل مرگ‌ومیر زنان

به گزارش سرویس ترجمه ایمنا، سرطان تخمدان علت اصلی مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در زنان آمریکایی و در واقع یکی از پنج عامل اصلی مرگ‌ومیر زنان است. دلیل عمده آن نیز این است که سرطان تخمدان اولیه هیچ گونه علامتی ندارد. ظاهر شدن علائم این نوع سرطان در زنان با پیشرفته شدن، با نشانه‌هایی همچون تورم یا نفخ مداوم، فشار یا درد در لگن یا شکم، وجود مشکل در غذا خوردن یا احساس سیری سریع، سوءهاضمه، حالت تهوع، خستگی مداوم، تکرر ادرار و خون‌ریزی غیرطبیعی واژن همراه است. آگاهی از علائم و نشانه‌های اولیه سرطان تخمدان می‌تواند به تشخیص زودهنگام و درمان نجات‌بخش زندگی فرد مبتلا منجر شود.

سرطان تخمدان چیست؟

سرطان تخمدان که شامل سرطان‌های تخمدان، لوله‌های فالوپ و صفاق (بافتی که دیواره شکم و اندام‌های شکمی را می‌پوشاند) است، از خود تخمدان‌ها شروع می‌شود و اغلب با نشانه‌های واضحی همراه نیست؛ لذا ممکن است تا زمان رسیدن به مرحله پیشرفته خود را نشان ندهد.

سرطان تخمدان در زنان بالای ۵۵ سال رخ می‌دهد، غربالگری سرطان تخمدان بسیار دشوار است و تصویربرداری لگن و آزمایش خون در حال حاضر بهترین آزمایش برای تشخیص سرطان تخمدان محسوب می‌شود. بالا رفتن سن و داشتن سابقه خانوادگی (ژن ارثی) در ابتلاء به این بیماری از قوی‌ترین عوامل خطرآفرین سرطان تخمدان هستند. علاوه بر این زنانی که هرگز باردار نشده‌اند نیز با افزایش خطر ابتلاء مواجه هستند. از دیگر مستعدان ابتلاء به این بیماری، زنانی هستند که با جهش در ژن BRCA ۱ یا BRCA ۲ مواجه بوده‌اند. این دسته از زنان علاوه بر افزایش خطر ابتلای سرطان تخمدان با احتمال بالای ابتلای سرطان سینه نیز مواجهند.

انواع سرطان تخمدان

سه نوع سرطان تخمدان در بزرگسالان وجود دارد. سرطان اپیتلیال تخمدان از بافتی که تخمدان را پوشانده و از داخل لوله فالوپ یا صفاق شروع می‌شود. تومورهای سلول‌های زایای تخمدان از تخمک شروع می‌شوند و تومورهای بالقوه بدخیم تخمدان در بافت پوشاننده تخمدان شروع می‌شوند و با سلول‌های غیرطبیعی که ممکن است به سرطان بدخیم تبدیل شوند خود را نشان می‌دهند.

تشخیص سرطان تخمدان

پزشک معمولاً با پرسیدن سوابق پزشکی و علائم فعلی شروع می‌کند، در ابتدا معاینه لگن انجام می‌دهد و از آزمایش خون (اغلب CA-۱۲۵) برای ارزیابی وضعیت مراجعه‌کننده بهره می‌گیرد. اگر علائم فرد نشان‌دهنده سرطان تخمدان باشد، ممکن است پزشک برای تأیید یا رد آن، سونوگرافی لگن، سی‌تی شکم و لگن، لاپاروتومی اکتشافی یا لاپاراسکوپی تجویز کند.

سونوگرافی لگن شامل استفاده از امواج صوتی برای به دست آوردن تصاویری از ساختارها و اندام‌های لگن است. CT بدن عبارت است از عکس‌برداری از کل حفره شکمی برای تشخیص علت درد شکم یا لگن و تشخیص سرطان تخمدان. لاپاروتومی اکتشافی نیاز به برش توسط جراح در دیواره شکمی دارد تا اندام‌های شکم و لگن را از نظر علائم سرطان بررسی کند. در صورت تشخیص سرطان این جراحی به طور کلی شامل برداشتن تخمدان‌ها، رحم و تا حد امکان بافت تومور از شکم خواهد بود. لاپاراسکوپی نیز با استفاده از یک لوله نازک و روشن به نام لاپاراسکوپ انجام می‌شود که از طریق یک برش کوچک در شکم برای یافتن علائم سرطان وارد می‌شود.

در صورت تشخیص ابتلاء به سرطان تخمدان نیز از CT بدن، MRI بدن و PET/CT یا GI برای تعیین وسعت و اندازه تومور، همچنین وجود داشتن یا نداشتن احتمال گسترش آن استفاده می‌شود. CT بدن مجموعه‌ای از تصاویر دقیق از لگن، شکم یا قفسه سینه را در بر می‌گیرد. برای افزایش دید غدد لنفاوی و سایر بافت‌ها در طول معاینه ممکن است از تزریق ماده حاجب و همچنین کنتراست دهانی استفاده شود. سی‌تی‌اسکن می‌تواند سرطان را در غدد لنفاوی، ریه‌ها یا سایر نقاط بدن تشخیص دهد. استفاده از MRI به ندرت صورت می‌گیرد و از آن برای تهیه تصاویر دقیق از رحم، غدد لنفاوی و سایر بافت‌های شکم و لگن استفاده می‌شود. همچنین ممکن است تزریق ماده حاجب برای افزایش دید غدد لنفاوی و سایر بافت‌ها در طول معاینه مورد استفاده قرار گیرد.

PET/CT یک آزمایش تصویربرداری پزشکی هسته‌ای است که در آن از مقدار کمی مواد رادیواکتیو برای تعیین میزان یا درمان انواع بیماری‌ها از جمله سرطان بهره می‌برند. اسکن PET را می‌توان با CT یا MRI روی هم قرار داد تا نمای ویژه‌ای ایجاد شود که می‌تواند منجر به تشخیص دقیق‌تر گردد. PET/CT ممکن است برای ارزیابی پاسخ سرطان تخمدان به درمان مانند شیمی درمانی مورد استفاده قرار گیرد. رادیوگرافی دستگاه گوارش تحتانی(GI) نیز عبارت از معاینه با اشعه ایکس از روده بزرگ (کولون) است. دستگاه گوارش تحتانی با استفاده از یک لوله انعطاف‌پذیر در راست‌روده برای تجسم بهتر سرطان احتمالی در دستگاه گوارش پر می‌شود.

درمان سرطان تخمدان

درمان سرطان تخمدان بستگی به این دارد که آیا سرطان محدود به تخمدان است یا به سایر نقاط بدن نیز بدن گسترش یافته است و گزینه‌های درمانی شامل جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی می‌شود. گزینه‌های درمانی رایج عبارتند از اوفورکتومی، هیسترکتومی، شیمی‌درمانی یا استفاده از داروهای تخریب‌کننده سلول‌های سرطانی.

اوفورکتومی عبارت از برداشتن یک یا هر دو تخمدان با جراحی است. زنانی که فقط یک تخمدان آن‌ها برداشته می‌شود ممکن است همچنان امکان بارداری داشته باشند ولی حذف هر دو تخمدان بارداری را برای همیشه غیرممکن می‌کند. اگر هر دو تخمدان و لوله‌های فالوپ با هم برداشته شوند به آن سالپنگو اوفورکتومی دوطرفه می‌گویند. از اوفورکتومی نیز می‌توان در بیماران مبتلا به سرطان تخمدان بسیار محدود استفاده کرد که فقط یکی از تخمدان‌های آن‌ها درگیر است و سرطان آن خارج از کپسولش گسترش نمی‌یابد. غدد لنفاوی و سایر بافت‌های شکمی در حین عمل جراحی مورد بررسی قرار گرفته و نمونه‌برداری می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که تومور محدود به تخمدان است و یا فراتر از آن رفته است.

هیسترکتومی شامل برداشتن رحم و دهانه رحم با جراحی، همچنین برداشتن هر تومور دیگری می‌شود که ممکن است در خارج از تخمدان گسترش یافته باشد که در سرطان پیشرفته تخمدان انجام می‌شود. هنگامی که رحم برداشته شود زن دیگر نمی‌تواند باردار شود.

شیمی‌درمانی یا استفاده از داروهایی که سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند معمولاً در سرطان تخمدان پیشرفته پس از جراحی استفاده می‌شود. در بیماران مبتلا به سرطان تخمدان که تحت عمل جراحی قرار نمی‌گیرند، شیمی‌درمانی به عنوان درمان اولیه تجویز می‌شود. این درمان معمولاً با گذشت زمان انجام می‌گیرد و دوره‌های آن متناوب است. پرتودرمانی به ندرت در سرطان تخمدان مورد استفاده قرار می‌گیرد و بیشتر برای درمان مناطق محدود درگیر تومور در لگن و یا مناطق غدد لنفاوی به کار می‌رود که باعث درد و سایر علائم می‌شود.

ماه آگاهی از سرطان تخمدان

رئیس‌جمهور وقت ایالات‌متحده آمریکا، جو بایدن، در یک جلسه توجیهی رسماً ماه سپتامبر را به‌عنوان ماه آگاهی از سرطان تخمدان نام‌گذاری کرد. بایدن خاطرنشان کرد که دولت او قصد دارد تلاش‌های فعلی برای از بین بردن سرطان تخمدان را با حمایت از سرمایه‌گذاری در تحقیقات و فن‌آوری در توسعه روش‌های جدید برای تشخیص زودهنگام سرطان تخمدان و بهبود استراتژی‌های درمانی تقویت کند. وی همچنین خواستار ایجاد یک آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته برای سلامت در مؤسسات ملی بهداشت (NIH ) موسوم به ARPA-H شد که شش میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار برای توسعه پیشرفت‌هایی در پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان و سایر بیماری‌های کشنده سرمایه‌گذاری می‌کند.

ماه آگاهی از سرطان تخمدان به زنان یادآوری می‌کند که به علائم وشناسه‌های به ظاهر بی‌ضرر بدن خود توجه و در صورت غیر معمول بودن آن‌ها به پزشک مراجعه کنند. ماه آگاهی از سرطان تخمدان یادآوری است بر این حقیقت که زنان بسیاری در سراسر جهان هر روز از این بیماری رنج می‌برند و هنوز درمانی هیچ درمان قطعی برای آن پیدا نشده است. با این حال می‌توان با افزایش آگاهی از علائم این بیماری به تشخیص آن در مراحل اولیه و درمان آن پیش از رسیدن به مرحله کشنده شدن کمک کرد.