به گزارش خبرنگار ایمنا، لزوم احیای بافت‌های فرسوده از جمله مواردی است که همواره دغدغه مدیریت شهری بوده است. ساماندهی وضعیت نابسامان این بافت‌ها با چالش‌های زیادی روبرو است و به دلیل مشکلات و موانع قانونی همچنین نبود بسترهای فرهنگی و اجتماعی، طرح‌ها و برنامه‌های در نظر گرفته شده از سوی مدیریت شهری در این مناطق عمدتاً با شکست مواجه شده یا اجرایی نمی‌شود با این حال در نظر نگرفتن وضعیت این محلات قدیمی نه تنها کارساز نیست بلکه در نهایت اثر منفی خود را بر روند توسعه شهر در ابعاد مختلف می‌گذارد. در گفت‌وگو با " علی روشن"، دکترای شهرسازی، اهمیت احیای بافت‌های فرسوده و مهم‌ترین و مؤثرترین راهبردهای احیای آنها را بررسی کرده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
تبعات گسترش بافت‌های فرسوده شهری چیست؟
در حال حاضر بیش از ۵۰ هزار هکتار بافت‌های فرسوده در کشور ما وجود دارد و حدود ۲۰ درصد از فضای شهری کشور ما را در بر می‌گیرد. اگر سیاست‌های مناسب و تدابیر جدی برای احیا و بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده یا تاریخی در نظر گرفته نشود، توسعه پایدار شهری غیرممکن است. وضعیت کالبدی این بافت‌ها شرایط را برای سکونت اقشار ضعیف و کم درآمد که توان مالی چندانی ندارند در محلات قدیم شهر فراهم می‌آورد و به تبع آن به چرخه‌ای از فرسودگی و فقر اجتماعی و فقر فضایی در این محلات دامن زده می‌شود. با وجود مدیریت ناکارآمد و نبود آینده‌نگری، این بافت‌ها به دلیل مسائل اجتماعی و بزهکاری به مناطق و محلات مسئله دار شهری تبدیل می‌شود و روز به روز بر معضلات شهری می‌افزاید و مشکلات زیادی در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و امنیتی برای شهر و شهروندان ایجاد می‌شود. هرچقدر گستره این بافت‌ها بیشتر شود، حل مسائل شهری نیز دشوارتر خواهد شد و از این جهت ضروری است که مدیران و برنامه ریزان رسیدگی به بافت‌های فرسوده، حتی با وجود هزینه‌های زیادی که برای مدیریت شهری دارد را در اولویت قرار دهند و راهکارهایی را برای توانمندسازی این بافت‌ها و نوسازی و بهسازی آنها در نظر بگیرند. در بافت‌های فرسوده عوامل فرهنگی زیادی از جمله سطح تحصیلات پایین ساکنان، نبود تعلق خاطر، غیر بومی بودن و نداشتن توانایی مالی در حد مطلوب موجب شده تا ساکنان خود تمایل چندانی به احیای واحدهای مسکونی‌شان نداشته باشند لذا اطلاع رسانی مناسب ضرورت دارد و آگاهی مردم را در مورد برنامه‌ها بالا ببریم و فواید اجرای برنامه‌ها و طرح‌ها را به مردم بگوییم و به منظور کمک به ساکنان تسهیلات بلندمدت با بهره کم در اختیار آنها بگذاریم و در این زمینه نقش مدیریت شهری بسیار مؤثر است. مدیران شهری هم باید اعتقاد و هم الزام داشته باشند و برای دیدگاه‌ها و شرایط ساکنان بافت‌های فرسوده ارزش قائل شوند در این راستا نیاز است از ساکنان این بافت‌ها نظرخواهی شود و از مشارکت شهروندان در ساماندهی و بهسازی بافت‌های فرسوده استفاده شود.
فرسودگی بافت چگونه به افزایش ناامنی دامن می‌زند؟
تهیه طرح‌های بهسازی و نوسازی برای بافت‌های فرسوده ضرورت دارد تا با تخصیص کاربری‌های مورد نیاز برای فضاهای مخروبه امنیت را احیا کرد و به این محلات شهری بازگرداند. فضاهایی در این بافت‌ها وجود دارد که قبلاً پارک، فضای سبز یا یک فضای عمومی بوده اما به دلیل رسیدگی نکردن مدیران شهری به آن، تبدیل به منطقه‌ای ناامن و محلی برای تجمع معتادان و کارتن‌خواب‌ها شده است. ناامنی بر مهاجرت ساکنان بومی بافت و ورود ساکنان غیر بومی و مهاجر اثرگذار است که معضلات اجتماعی زیادی را موجب شده و در نهایت کاهش قیمت زمین‌ها و واحدهای مسکونی در این بافت‌ها را به همراه دارد لذا نیاز است تا حد امکان جلوی مهاجرت ساکنان بومی بافت گرفته شود.
به‌کارگیری کدام راهبردها در احیای بافت‌های فرسوده مؤثرتر است؟
راهبردهای ساماندهی بافت فرسوده به طور کلی به چند دسته قابل تقسیم است؛ راهبردهای زیست محیطی، راهبردهای اقتصادی، راهبردهای اجتماعی و فرهنگی و راهبردهای کالبدی. این چهار راهبرد به عنوان راهکارهای ساماندهی بافت فرسوده شهری شناخته شده و همه این پیشنهادات در قالب این زیرگروه مطرح می‌شود. به طور مثال ارتقا وضعیت درمانی و بهداشتی بافت را باید در نظر داشته باشیم و از منابع طبیعی و محیطی محدوده به خوبی محافظت کنیم. همچنین تمهیدات لازم را به منظور بهبود وضعیت اجتماعی، اقتصادی، توسعه و گسترش گردشگری در بافت‌های تاریخی و افزایش بهره‌وری نیروی کار پیش‌بینی کنیم و منابع و اعتبارات مالی مطلوبی را جهت بهبود ساختار اقتصادی محلات و جذب سرمایه گذاران خصوصی در نظر بگیریم همچنین نیاز است به منظور احیای بافت به امکانات، فعالیت‌ها و خدمات تنوع بدهیم. به منظور ارتقای اجتماعی بافت می‌توانیم از ظرفیت‌های محلی استفاده کنیم تا تعلقات محیطی ساکنان را حفظ کنیم و ارتقا دهیم. افزایش آگاهی و توان اجتماعی ساکنان و تغییر در مناسبات اجتماعی آنها اهمیت زیادی دارد. در این راستا ایجاد فضایی جهت گردهمایی و تعاملات اجتماعی اهمیت زیادی دارد و در این خصوص باید طرح‌های مناسبی تهیه شود. ظرفیت‌های جمعیت پذیری و نحوه گسترش جمعیت در محلات فرسوده شهر حتماً باید در روند تهیه طرح‌ها مدنظر قرار بگیرد.
نیاز است پکیج‌های تشویقی در زمینه پرداخت عوارض و یا پروانه ساخت و ساز در نظر گرفته شود. تخصیص زیربنای تجاری به منظور توانمندسازی ساکنان و مالکان نیز می‌تواند مؤثر باشد زیرا اگر مالکی بداند که با نوسازی واحد مسکونی می‌تواند فعالیت اقتصادی نیز داشته باشد، با تمایل اقدام به نوسازی و مشارکت می‌کند و حتی بخشی از ملک خود را برای تعریض معبر در اختیار شهرداری قرار می‌دهد.
دفاتر تسهیل‌گیری تا چه اندازه در احیای بافت‌های فرسوده مؤثر بوده است؟
تصمیماتی که به منظور احیای بافت فرسوده در نظر گرفته می‌شود از جمله ایجاد دفاتر تسهیلگری، همه این تصمیمات جزیره‌ای است که یکپارچگی و جدیت را تمام ارکان ملی و حتی در سطح محلی ندارد و تا زمانی که مدیریت واحدی برای حل معضلات بافت و احیای بافت‌های فرسوده وجود نداشته باشد، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که بهسازی بافت فرسوده انجام شود.
نظر شما