به گزارش خبرنگار ایمنا، شیر مادر به لحاظ دارا بودن ویتامین‌ها و پروتئین‌های قابل توجه فراوانش بهترین منبع تغذیه‌ای نوزاد است، کودکانی که منبع غذایی آنها شیر مادر است از هوش و قدرت بدنی بالاتری برخوردار هستند به همین دلیل از اول آگوست یک هفته را به نام هفته جهانی "شیر مادر" نامیده اند. این روز از سال ۱۹۹۲ به بعد نامگذاری شد.
تغذیه انحصاری با شیر مادر به مفهوم تغذیه شیرخوار تنها با شیر مادر بدون مصرف هر نوع ماده غذایی دیگر حتی آب است و این روش برای شش ماه اول زندگی توصیه می‌شود چرا که عاملی برای کاهش میزان ابتلاء به بیماری و مرگ‌ومیر شیرخواران و حفظ سلامت مادران است. با شیوع ویروس کرونا مادران نگران سلامت نوزادان شیرخوار خود و شیر دادن به آنها هستند، در زمینه مسائل مربوط به شیردهی در دوران کرونا و اهمیت شیر مادر برای تغذیه نوزاد با مریم کاظمی، کارشناس ترویج تغذیه با شیر مادر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
اهمیت تغذیه نوزاد با شیر مادر تا چه حد است؟
شعار امسال "حمایت از تغذیه با شیر مادر و مسئولیت مشترک" است وقتی می‌گوئیم مسئولیت مشترک یعنی تغذیه با شیر مادر یکی از ارکان اساسی حقوق بشر است و باید مورد احترام قرار بگیرد و حفظ شود و در راستای رسیدن به این هدف اقدامات و سیاست گذاری‌های زیادی بشود و در خدمات بهداشتی سرمایه گذاری انجام شود تا پرسنل به خوبی آموزش ببینند و وقت و مهارت لازم برای حمایت با کیفیت بالا را داشته باشند باید از قانون حمایت از مادر و والدین و بهره‌مندی از حق مرخصی زایمان و فرزندآوری حمایت شود و تمام شواهد و تحقیقات نشان می‌دهد که سلامت عمومی با تغذیه با شیر مادر افزایش می‌یابد، البته در دو سال اخیر درگیر کرونا هستیم و تغذیه با شیر مادر تحت تأثیر مثبت و منفی آن قرار گرفته است.
اهمیت تغذیه با شیر مادر در دوران کرونا چیست؟
در اکثر شهرها محدودیت تردد بوده است و والدین مجبور شدند که در خانه بمانند و به مراقبت بیشتر فرزندان خود بپردازند و از طرف دیگر به خاطر انتقال این بیماری گاهی جدایی بین مادر و نوزاد اتفاق افتاده است اما بعد از مدتی سازمان جهانی بهداشت به این نتیجه رسید که مادر و نوزاد حتی در این شرایط هم کنار همدیگر باشند چرا که تغذیه با شیر مادر نه تنها بی‌خطر است بلکه در بسیاری موارد از مرگ‌ومیر نوزادان هم جلوگیری می‌کند.
چالش‌های تغذیه با شیر مادر چیست؟
یکی از مهمترین چالش‌ها در مورد تغذیه با شیر مادر بهره‌مندی صنایع تولید کننده جایگزین شیر مادر از طریق تبلیغات گسترده و بازاریابی‌های غیراخلاقی است، یک کد یا آئین نامه‌ای وجود دارد به نام کد بین‌المللی جانشین شونده‌های شیر مادر که در این کد تاکید شده که با شرکت‌های تولید کننده، توزیع کننده و تبلیغ کننده شیر مصنوعی باید برخورد شود که قوانین وجریمه‌های تعزیراتی از جمله این برخوردها است، چرا که اقدام آنها مخالف سلامت جامعه است.
یک هزار روز طلایی از ابتدای بارداری مادر تا پایان دوسالگی شیرخوار داریم و افراد زیادی هستند که در این دوران می‌توانند بر روی تغذیه نوزاد با شیر مادر تأثیرگذار باشند که در این زمینه بیمارستان‌های دوستدار کودک بسیار مهم هستند برای اینکه بتوانند مادران را حمایت کنند تا شیر دهی موفقی داشته باشند، در این میان تأثیر جامعه و به ویژه والدین مادری که زایمان کرده و همسر او خیلی مهم است، چرا که کمک می‌کنند تا بقا، سلامت و رفاه مادر و شیرخوار تأمین شود و نسلی سالم داشته باشیم.
معاونت بهداشتی در حمایت از تغذیه با شیر مادر چه برنامه‌هایی دارد؟
وظایفی که ما داریم این است که در این مورد اطلاع‌رسانی کنیم و تغذیه با شیر مادر را به عنوان یک مسئولیت همگانی تثبیت کنیم و از افراد تأثیرگذار و سازمان‌ها جهت تعامل و مشارکت در تأثیرگذاری بیشتر دعوت کنیم و اقدامات حمایتی برای طرفداری با شیر مادر در راستای حفظ سلامت عمومی جامعه داشته باشیم، به هر جهت برخی چالش‌ها هم وجود دارد که ممکن است در سطح کشوری باشند که باید با همکاری و برنامه‌ریزی برطرف شوند البته موانع عمده دیگری نیز وجود دارد مانند اینکه اگر چه اجرای کد بین‌المللی جانشین شونده‌های شیر مادر ضروری است اما باز هم بعضی از کشورها و یا در کشور خودمان بعضی از استان‌ها به راحتی اجازه می‌دهند شرکت‌های تبلیغاتی محصولات خود را عرضه کنند و این باعث می‌شود اعتماد به نفس مادران شیرده پایین بیاید و به سمت استفاده از این محصولات پیش بروند.
تغذیه با شیر مادر نوزادان را از ابتلا به چه بیماری‌هایی مصون می‌کند؟
تغذیه انحصاری با شیر مادر احتمال ابتلا به عفونت‌های حاد تنفسی را تا پنج برابر و احتمال مرگ ناشی از این بیماری‌ها را تا چهار برابر کاهش می‌دهد، مطالعات نشان می‌دهد احتمال مرگ‌ومیر ناشی از عفونت‌های گوارشی و بیماری‌های اسهالی در بین شیرخوارانی که به طور انحصاری از شیر مادر استفاده می‌کنند تا ۲۵ برابر کمتر از آن دسته از شیر خوارانی است که از شیر مصنوعی استفاده می‌کنند. کاهش چشمگیر ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از عفونت‌های حاد تنفسی و اسهال حتی در کشورهای صنعتی هم که از وضع بهداشتی مطلوب‌تری برخوردارند دیده می‌شود.
سازمان جهانی بهداشت تغذیه انحصاری با شیر مادر را به تنهایی مهمترین وسیله برای جلوگیری از بروز بیماری‌های اسهالی معرفی می‌کند البته باید توجه داشت که نه تنها مصرف شیر مصنوعی بلکه حتی مصرف آب هم بر میزان ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های اسهالی می‌افزاید و این امر حتی در کشورهای صنعتی هم به ثبت رسیده است. تغذیه با شیر مادر نه تنها در پیشگیری از بیماری‌ها بلکه در درمان آنها نیز نقش دارد درمان بیماری‌های اسهالی که اگر تغذیه با شیر مادر در جریان اسهال ادامه یابد از حجم مدفوع کاسته شده و حتی محلول ORS مورد نیاز نیز کمتر می‌شود.
چند درصد از نوزادان جهان از تغذیه با شیر مادر برخوردار هستند؟
گاهی برخی از ادارات وارگان‌ها مادر را در راستای مرخصی زایمان حمایت نمی‌کنند و یا اقدامات ده‌گانه بیمارستان دوستدار کودک در بعضی بیمارستان‌ها بسیار ضعیف اجرا می‌شود و به هر حال مدتی است اثرات همه‌گیری کرونا را داشتیم و سایر اتفاقات دیگر مانند سیل، زلزله و بسیاری از اتفاقاتی که به عنوان بحران می‌توان به آن نگاه کرد باعث می‌شود که آئین‌نامه بین‌المللی و برنامه‌های ترویج تغذیه با شیر مادر زیر سئوال برود و حمایت از این طرح دچار مشکل شده است.
آمارهای جهانی نشان‌دهنده این است که تغذیه با شیر مادر در ۴۳ درصد نوزادان در ساعت‌های اول پس از تولد تغذیه با شیر مادر در سطح جهانی شروع می‌شود و ۴۱ درصد شیرخواران زیر شش ماه هم تغذیه انحصاری با شیر مادر را دارند، یعنی تا پایان شش ماهگی تنها از شیر مادر تغذیه می‌شوند و چیز دیگری حتی آب به آنها داده نشود، احتمال تداوم تغذیه با شیر مادر تا یک سال ۷۰ درصد است اما این تداوم تغذیه تا پایان دو سالگی کاهش می‌یابد و به ۴۵ درصد نیز می‌رسد.
رتبه اصفهان در زمینه تغذیه با شیر مادر چیست؟
یک هدف جهانی داریم که تا سال ۲۰۲۵ تغذیه انحصاری با شیر مادر به ۵۰ درصد برسد، اما اگر در رابطه با کشور خودمان صحبت کنیم تغذیه انحصاری با شیر مادر در کشور ما ۵۲.۵ است، اما این درصد در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ۶۵ درصد است و اصفهان اولین رتبه را در تغذیه انحصاری با شیر مادر را دارد جالب این است که استان‌هایی که بومی و در جوار استان اصفهان هستند مانند دانشگاه علوم پزشکی کاشان، شهرکرد، یاسوج و یزد با اینکه بومی هستند اما آمارشان از اصفهان کمتر است و این به خاطر تلاش پرسنل مرکز بهداشت در زمینه آموزش بوده است البته آموزش‌ها بسیار تأثیرگذار بوده که اصفهان اولین رتبه کشوری در این زمینه را دارد اما باید این را به ۸۰ درصد برسانیم.
در پرداخت حقوق والدین متأسفانه در بخش‌های خصوصی مادرانی که مشمول قانون کار هستند هنوز از حق مرخصی زایمان محروم هستند امیدواریم که سیاست گذاران ما بتوانند این قانون را در مجلس به تصویب برسانند تا همه خانم‌های شاغل بتوانند از حقوق خودشان استفاده کنند تمام ادارات و ارگان‌هایی که خانم‌های شاغلی دارند که دارای فرزند شیرخوار است باید یک اتاق شیردهی فراهم کنند و امکانت استراحت یا دوشیدن شیر و مهدکودک داشته باشند تا مادر با فراغ بال به کودک خود رسیدگی کند.
کشورهای پیشرفته در ترویج تغذیه نوزاد با شیر مادر چه اقداماتی کرده‌اند؟
در کشورهای پیشتاز اقداماتی که انجام دادند به تغذیه با شیر مادر و تغذیه شیرخواران و کودکان خردسال توجه دارند، زیرا تغذیه با شیر مادر می‌تواند سالیانه از مرگ ۱.۵ میلیون نوزاد در سال جلوگیری کند که این یکی از شاخص‌های بسیار مهم توسعه و پیشرفت برای شناسایی کشورها در سطح جهان است، به هر حال باید سیستم‌های نظارتی بیمارستان‌های دوستدار کودک و اجرای قوانین مرتبط با شیر مادر در تمام کشورها و کشور خودمان تقویت شود، روش‌های مؤثر کنترل استراتژی‌های بازاریابی دیجیتال تولیدکننده شیر خشک شناسایی شوند و فعالیت‌شان کنترل شود و از محیط‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی استفاده کنیم تا اینکه شرایط برای تغذیه با شیر مادر بهبود یابد.
قوانین مربوط به حمایت اجتماعی از والدین، مرخصی زایمان و محیط کار باید حامی تغذیه با شیر مادر باشد و در شرایط کرونا هم تمام تحقیقات نشان می‌دهد که مادر در زمانی که به کرونا مبتلا باشد نیز باید فرزند خود را شیر دهد و شیر مادر در هر شرایطی ضامن سلامتی شیرخوار است، زنان باید مرخصی با حقوق برای شیر دهی داشته باشند و سیاست محیط کار دوستدار والدین باشد و محیط مناسب برای شیردهی وجود داشته باشد، مرخصی ساعتی و ساعت کاری انعطاف پذیری داشته باشند و با این حال بسیاری از زنان شاغل هستند که از این حمایت‌ها برخوردار نیستند.
خانواده، متخصصان و باورهای نادرست چه تأثیری بر تغذیه نوزاد با شیر مادر دارد؟
بر اساس شعار امسال اگر در سطح جامعه نگاه کنیم می‌بینیم برخی هنجارها و شیوه‌های سنتی در جامعه وجود دارند که مانع تغذیه با شیر مادر به صورت مطلوب می‌شود مانند روزهای اول تولد میزان شیر مادر کم است، اما باید بدانیم حجم معده شیرخوار هم کم است و همان چند قطره برای شیرخوار کافی است، اما اطرافیان گمان می‌کنند که شیر مادر کم است و به تغذیه با بطری رو می‌آورند و می‌گویند، شیرخشک در کنار شیر مادر باشد تا کودک از خواص شیر مادر بهرمند شود تصمیم‌گیری در مورد اینکه این شیرخوار با شیر مادر تغذیه شود یا نه اصلاً با مادر نیست و تحت تأثیر همسر، خانواده و جامعه است زیرا ما سیستمی برای حمایت از شیر مادر در سطح جامعه نداریم کارهایی که باید در جامعه انجام دهیم این است که باید خانواده‌ها را آموزش دهیم تا به مادر کمک کنند شبکه‌های اجتماعی نیز بسیار مهم هستند، سازمان‌های جامعه مدنی، رسانه‌ها، رهبران جامعه و خانواده درجه یک هم بسیار مهم هستند تا تغذیه با شیر مادر را حمایت کنند، باید دست به دست هم داد و در برابر جایگزین شونده‌های شیر مادر هوشیار بود.
پیام‌های استراتژیک و نوآورانه برای تغییر رفتار اعضای خانواده و جامعه مورد نیاز است باید کلیپ‌های آموزشی در شبکه‌های مجازی داشته باشیم و آنها را به اشتراک بگذاریم و مردم را از کد بین‌المللی جایگزین شونده‌های شیر مادر بدانند که حمایت از حق تغذیه با شیر مادر مورد نیاز است و بدانند بخشی از حقوق کودک در راستای اجرای برنامه جهانی کنوانسیون حقوق کودک است و بدانند حق مادر است که به نوزاد شیر دهد، باید مدافعان جامعه مدنی نسبت به آن بسیار هوشیار باشند و رسانه‌های بزرگ با همکاری افرادی که متخصص هستند در این زمینه اطلاعات را بی‌طرفانه انتقال دهند و باید یک سیستم کارآمد داشته باشیم که تخلفات را گزارش دهد، البته متخصصان نیز نباید در دام تبلیغ‌کنندگان شیرخشک بیفتند و مادران را به سمت استفاده از شیرخشک سوق دهند.
نظر شما