هپاتیت منتظر نمی‌ماند

به گزارش خبرنگار ایمنا، چه بسیار افرادی که از بیماری خود آگاه نیستند و زمانی متوجه می‌شوند که شاید دیر شده باشد، سخن از بیماری هپاتیت است، بیماری که پرداختن به آن برای آگاهی از علائم و شروع روند درمانی مهم است، هپاتیت التهاب کبد است و عوامل مختلفی ایجاد کننده آن است و توسط یکی از شش ویروس هپاتیتی A، B، C، D، E و G ایجاد می‌شود و کارکرد کبد را مختل می‌کند، خونرسانی نامناسب به کبد، انباشت سموم در آن، اختلالات خودایمنی، مصرف افراطی الکل، آسیب به کبد و مصرف بعضی داروهای خاص نیز می‌تواند باعث هپاتیت شود، در این میان علت، درمان، تأمین دارو و چالش‌های بحران کرونا برای افراد مبتلا به هپاتیت حائز اهمیت است.

آمارهای ابتلا به هپاتیت در جهان و کشور

شش نوع ویروس هپاتیت با توجه به وخامت بیماری و مرگ‌ومیر ناشی از آن‌ها و همچنین پتانسیل شیوع و قابلیت فراگیر شدن، عامل بروز بیشترین نگرانی‌های جهانی در این زمینه هستند. انواع ویروس‌های B و C که منجر به بروز بیماری مزمن هپاتیت در صدها میلیون نفر می‌شوند شایع‌ترین علت سیروز کبدی و سرطان محسوب می‌شوند که سالانه یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر را به کام مرگ می‌کشانند.

بنابر اعلام وزارت بهداشت تا سال گذشته در حال حاضر حدود ۱۸۰ تا ۲۳۰ هزار نفر در کشور به هپاتیت c مبتلا هستند که بسیاری از آن‌ها، از بیماری خود مطلع نیستند. در برخی استان‌ها از جمله سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و گرگان میزان شیوع بیش از استان‌های دیگر است و اقدامات تشخیصی و درمانی در این استان‌ها در حال انجام است.

در مورد هپاتیت B نیز تمام تلاش بر حذف این بیماری است و با انجام واکسیناسیون ۹۸ درصدی نوزادان طی سال‌های اخیر، شیوع بیماری کاهش یافته است. ایران در منطقه در خصوص شیوع هپاتیت B و C کمترین آمار را دارد و در این زمینه داروی مورد نیاز را تولید و آزمایشگاه‌های تخصصی را دایر کرده است و در خصوص هپاتیت C نیز شیوع بیماری کمتر از نیم درصد است و این در حالی است که آمار کشورهای همسایه در این زمینه به چهار تا پنج درصد می‌رسد.

مزمن شدن حداقل ۸۵ درصد هپاتیت نوع C

مهرداد صلاحی، متخصص بیماری‌های عفونی و ویروس‌شناس در خصوص نحوه درمان و داروهای هپاتیت به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: هپاتیت ویروسی که به صورت حاد باشد درمان ندارد و درمان هپاتیت نوع A علامتی است، بیماران این دسته دارای تهوع و استفراغ هستند و توصیه می‌شود در وعده‌های صبح و ظهر غذاهای کم چرب مصرف کنند چرا که باعث تهوع می‌شود و این دسته از بیماران آنتی بیوتیک و کورتون لازم ندارند البته در مورد هپاتیت C و B هم همینطور است.

وی با اشاره به درمان‌های هپاتیت C، ادامه می‌دهد: تحقیقاتی در مورد درمان هپاتیت C حاد انجام شده و می‌توان با انترفرون این نوع هپاتیت را درمان کرده و شانس مزمن شدن آن را در بیماران کم کرد، اما تشخیص نوع C حاد سخت است و حداقل ۸۵ درصد این نوع هپاتیت مزمن خواهد شد و ۱۵ درصد دیگر بیماران حاد شده بهبود می‌یابند البته درمان‌های اختصاصی و علامتی نیز وجود دارد و باید بیمار به متخصص ارجاع داده شود و استراحت کند و بیماران در این نوع هپاتیت نیاز به بستری ندارند.

این متخصص بیماری‌های عفونی با بیان این که برخی بیماران مبتلا به هپاتیت باید ایزوله شوند، خاطرنشان می‌کند: به طور کلی بیماران مبتلا به هپاتیت C، B و A به ایزولاسیون نیاز ندارند و تنها دو ایزولاسیون برای برخی بیماران مبتلا به هپاتیت C و A وجود دارد یکی در مورد هپاتیت A که بیمار بی‌اختیاری مدفوع دارد و ویروس از این طریق دفع می‌شود و باید بیمار ایزوله شود و دیگر در مورد بیمار مبتلا به هپاتیت B که خونریزی غیرقابل کنترل گوارش فوقانی یا تحتانی دارد و باید ایزوله شود.

وی می‌افزاید: گاهی هپاتیت B می‌تواند مزمن شود یا به اصطلاح واریس‌های مری تشکیل دهد و باعث خونریزی آن شود و این خون قطعاً حاوی هپاتیت B است و اگر غیرقابل کنترل شود باید بیمار را ایزوله کنند، اما در سایر موارد نیازی به ایزوله نیست و تنها باید مراقب بود و به طور مثال با دستکش، نمونه خون از بیماران مبتلا به هپاتیت گرفت یا مراقب بود که ترشحات به فرد نپاشد، البته در هپاتیت C ایزوله خاصی وجود ندارد.

هپاتیت C واکسن ندارد

صلاحی در خصوص واکسیناسیون بیماران مبتلا به هپاتیت، تصریح می‌کند: پروفلاکسی حاد واکسن دارد و هپاتیت B هم سه نوبت واکسن دارد و بین نوبت اول و دوم یک ماه فاصله است و نوبت سوم شش ماه بعد خواهد بود، واکسن هپاتیت B هشت تا ۱۰ سال ایمن می‌کند و بعد بسته به فرد یک یادآور تزریق می‌شود، اگر سطح آنتی‌بادی ضد هپاتیت B به بالای ۱۰ برسد، نیاز به یادآور ندارد، اما اگر سطح آنتی‌بادی ضد هپاتیت B زیر ۱۰ باشد باید یک یادآور تزریق شود، معمولاً وقتی واکسن هپاتیت B را می‌زنند، آنتی‌بادی خون فرد صفر و یک ماه بعد و شش ماه بعد نیز تزریق واکسن باید انجام شود، سه ماه بعد از آخرین تزریق نیز سطح آنتی‌بادی را بررسی می‌کنند که باید بالای ۱۰ باشد.

وی با تاکید بر این که هپاتیت C واکسن ندارد و ایمنوگلوبولین نیز برای بیماران مبتلا به این نوع هپاتیت اثری نخواهد داشت، می‌گوید: هپاتیت A هم واکسن دارد و هم از ایمنوگلوبولین می‌توان برای بیماران استفاده کرد و دوز خاص خود را دارد به طور مثال اگر یک فرد در مراکز بهزیستی باشد به سایر افراد ایمنوگلوبولین می‌زنند که مبتلا نشوند و یا فردی به مسافرت می‌رود و می‌داند که هپاتیت A در آن منطقه زیاد است می‌تواند دو هفته قبل از مسافرت واکسن بزند که مبتلا به بیماری نشود.

هپاتیت C، خطرناک‌ترین نوع هپاتیت

این ویروس‌شناس تصریح می‌کند: پوشش واکسیناسیون هپاتیت B توانسته بروز این بیماری را در جهان و ایران کاهش دهد، همچنین با کشف داروهای ضد ویروسی جدید، انقلابی در درمان مبتلایان به هپاتیت C ایجاد شده است و از آنجایی که بسیاری از مبتلایان به هپاتیت بدون علامت دچار هستند، برنامه‌ریزی به منظور شناسایی ناقلان هپاتیت، انجام مراقبت‌های بهداشتی لازم برای پیشگیری از انتقال بیماری و سرانجام مراقبت و درمان مبتلایان در رسیدن به اهداف تعیین شده ضروری است.

وی با اشاره به خطرناک‌ترین نوع هپاتیت، اظهار می‌کند: شایع‌ترین انواع هپاتیت، هپاتیت A، B و C هستند. هپاتیت به طور کلی، سالیانه جان ۵۰۰ هزار تا یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر را در سراسر دنیا می‌گیرد و در ایران نیز گزارش شده که سالیانه حدود شش هزار مورد مرگ‌ومیر بر اثر بیماری هپاتیت وجود دارد و هپاتیت C به دلیل مزمن شدن بیماری خطرناک‌ترین ویروس مولد این بیماری است که پیشرفت آهسته‌ای دارد، اما در نهایت می‌تواند به طور کامل، کبد را تخریب کند و حداقل ۸۵ درصد از عفونت‌های هپاتیت C منجر به بیماری مزمن کبدی می‌شود که حدود ۲۰ درصد از آنان در نهایت، به سیروز کبدی مبتلا خواهند شد.

زنان باردار در معرض خطر ابتلا به هپاتیت E

صلاحی می‌گوید: سیروز کبدی آخرین مرحله از بیماری‌های مزمن کبدی است که باعث تخریب غیرقابل ترمیم سلول‌های کبدی می‌شود. هپاتیت C همچنین می‌تواند باعث سرطان کبد نیز شود، طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، حدود پنج درصد از مبتلایان به هپاتیت C، بر اثر سیروز کبدی یا سرطان کبد خواهند مرد البته هپاتیت A نیز می‌توانند خطرناک و برق‌آسا شود اگر چه خوش‌خیم است، اما ممکن است در ۰.۱ درصد موارد نارسایی کبدی ایجاد کند. ویروس هپاتیت A به‌ندرت کشنده است اما می‌تواند باعث بیماری حاد کبدی شود که در اکثر موارد، در طی چند ماه بهبود می‌یابد و در این شرایط، فرد دچار تب بالا می‌شود که در بزرگسالان شدیدتر از کودکان است.

وی با بیان این که ویروس هپاتیت B نیز در ۸۵ درصد از موارد با بهبودی همراه است، تصریح می‌کند: تنها ۱۵ درصد از مبتلایان به هپاتیت B ممکن است به سیروز کبدی یا سرطان کبد مبتلا شوند که تعدادی از آنها نیز، جان خود را از دست خواهند داد، اما هپاتیت D که از انواع نادر این بیماری است نیز گاهی اوقات با هپاتیت B همراه می‌شود و ترکیبی کشنده ایجاد می‌کند و هپاتیت E به نظر می‌رسد بیشتر زنان باردار را در معرض خطر قرار می‌دهد، البته درصد مرگ‌ومیر آن بسیار ناچیز است.

در هر ۳۰ ثانیه یک نفر در جهان بر اثر هپاتیت می‌میرد

مرجان مشکوتی، کارشناس مسئول ایدز و هپاتیت مرکز بهداشت استان اصفهان در خصوص شعار روز جهانی هپاتیت به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: امسال سازمان بهداشت جهانی شعار "هپاتیت منتظر نمی‌ماند" را برای روز جهانی این بیماری ویروسی اعلام کرده تا زنگ هشداری برای رسیدگی و آگاهی رسانی بیشتر در زمینه این بیماری باشد.

وی ادامه می‌دهد: شایع‌ترین هپاتیت‌ها منتقل شده از راه خون هپاتیت‌های B و C است، در حال حاضر تلاش‌هایی انجام می‌شود تا این دو نوع بیماری حذف شود و افرادی هم که به این بیماری مبتلا شدند معالجه شوند، پس در خصوص هپاتیت باید دو رویکرد داشته باشیم، یکی از انتقال بیماری جلوگیری کنیم و دیگر این که بیماران مبتلا معالجه شوند، هپاتیت به معنای التهاب کبد است که این التهاب می‌تواند به دلایل متفاوتی ایجاد شود مثلاً ناشی از داروها، ویروس یا الکل یا عوامل انگلی باشد و ابتلا به آن دلایل مختلفی دارد، اما آن چیزی که باعث التهاب کبد می‌شود در مورد هپاتیت‌های ویروسی و B است.

خون و سرنگ آلوده شایع‌ترین راه انتقال هپاتیت C

کارشناس مسئول ایدز و هپاتیت مرکز بهداشت استان اصفهان خاطرنشان می‌کند: هپاتیت B ناشی از نوعی ویروس است که باعث این بیماری می‌شود، اما نکته مهم این است که برخی از افرادی که به این هپاتیت مبتلا می‌شوند به صورت ناقل و بدون علامت هستند، پس باید راه‌های انتقال را بدانیم و بتوانیم از انتقال آن پیشگیری کنیم در هر ۳۰ ثانیه در جهان یک نفر بر اثر عوارض ناشی از هپاتیت‌های ویروسی جان خود را از دست می‌دهد.

وی با اشاره به راه‌های انتقال هپاتیت B، تصریح می‌کند: این نوع از هپاتیت از طریق خون و مادر به نوزاد و ارتباط جنسی منتقل می‌شود، اگر این سه راه را بشناسیم بر اساس آن می‌توانیم پیشگیری را انجام دهیم، هپاتیت B واکسن دارد و وجود واکسن به پیشگیری از ابتلا کمک کرده است. همه متولدین ۶۸ به بعد و گروه پزشکی و بیماران پر خطر این واکسن را دریافت کرده‌اند و این واکسیناسیون باعث شده تا این بیماری شیوع نیابد.

مشکوتی می‌گوید: افرادی که معتاد هستند یا در معرض وسایل تیز و برنده قرار دارند یا ارتباط جنسی ناایمن دارند، باید حتماً آزمایش هپاتیت B بدهند و بر اساس آزمایش پزشک تشخیص می‌دهد که چه موقع این افراد تحت درمان قرار گیرند، اگر مادر باردار به این بیماری مبتلا باشد باید در زمان زایمان علاوه بر واکسن، ایمنوگلوبولین هم برای نوزاد تهیه شود.

وی با اشاره به راه‌های انتقال هپاتیت C، می‌افزاید: در مورد هپاتیت C نیز راه‌های انتقال شبیه هپاتیت B است اما این نوع هپاتیت بیشتر از طریق خون و سرنگ‌های آلوده در بین معتادان منتقل می‌شود و با دادن سرنگ و سرم به معتادان می‌توان باعث کاهش آمار این نوع هپاتیت شد.

آمار بیماران مبتلا به هپاتیت در اصفهان

کارشناس مسئول ایدز و هپاتیت مرکز بهداشت استان اصفهان اظهار می‌کند: نکته‌ای که وجود دارد این است که هپاتیت C بیماری قابل درمانی است و دوره درمان آن حدود سه ماه خواهد بود و حتی برخی از داروهای آن تحت پوشش بیمه است البته مهم است که افراد در معرض خطر ابتلا به هپاتیت سریع آزمایش دهند و در صورت ابتلا بلافاصله تحت درمان قرار گیرند.

وی با اشاره به آمار شناسایی شده انواع هپاتیت در استان اصفهان، می‌گوید: در سال ۹۹ حدود ۱۱۶ بیمار مبتلا به هپاتیت B، حدود ۴۴ بیمار مبتلا به هپاتیت C و حدود پنج بیمار مبتلا به هپاتیت B و C شناسایی شده است.

کاهش آمار بیماران مبتلا به هپاتیت B و C در اصفهان

رضا فدایی، مسئول بیماری‌های واگیر معاونت بهداشتی استان اصفهان با بیان این که دو نوع ویروس هپاتیت در جامعه مسئله ساز است، به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: ویروس هپاتیت نوع B قابل پیشگیری و هپاتیت نوع C نیز با درمان‌های جدید قابل علاج است، هپاتیت نوع B و C قابل پیشگیری است و از راه تزریق از سرنگ آلوده، تزریق خون آلوده و در مواردی از مادر به کودک منتقل می‌شود.

وی با اشاره به اقدامات واکسیناسیون در استان اصفهان از زمان نوزادی، ادامه می‌دهد: متولدین ۶۸ به بعد نسبت به هپاتیت B واکسینه شدند، اگرچه در حال حاضر واکسیناسیون برای متولدین قبل‌تر از سال ۶۸ انجام نمی‌شود، اما توصیه می‌شود گروه‌های پرخطر و یا افرادی که تماس‌های جنسی متفرقه داشتند و از سرنگ مشترک استفاده کردند و یا در دهه شصت و پیشتر از آن از فراورده‌های خونی استفاده کردند با هزینه شخصی، نسبت به واکسیناسیون هپاتیت B اقدام کنند.

مسئول بیماری‌های واگیر معاونت بهداشتی استان اصفهان اضافه می‌کند: شیوع هپاتیت B در اصفهان رو به کاهش است و کنترل آن جزو اهداف عالی نظام سلامت خواهد بود و احتمالاً بیماری هپاتیت C تا سال ۱۴۱۰ در کشور حذف می‌شود، میزان شیوع هپاتیت C در جمعیت کلی سه دهم درصد است و با درمان سه ماهه بیماری هپاتیت C قابل علاج است.

وی خاطرنشان می‌کند: میزان شیوع هپاتیت B در جمعیت عمومی بین یک تا یک و دو دهم درصد است و با انجام واکسیناسیون نوزادان در دهه‌های اخیر شیوع این بیماری در استان اصفهان کاهش یافته است.