به گزارش خبرنگار ایمنا، سرعت رشد شهرنشینی و روند توسعه شهری در کشور ما موجب شده تا بسیاری از فرآیندهای شهر قبل از انجام برنامه‌ریزی‌ها و طرح‌ها به وقوع پیوندد و از این جهت به‌روزرسانی زیرساخت‌های شهری از جمله زیرساخت‌های مربوط به حمل و نقل از چالش‌های جدی در نظام برنامه‌ریزی شهری ایران است. در حال حاضر شهرهای مختلف کشور وضعیت متفاوتی را بسته به ساختار کالبدی و ویژگی‌های جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی در حوزه حمل و نقل شهری تجربه می‌کنند.
با وجود تمام تلاش‌هایی که در حوزه حمل و نقل درون شهری شده است، اما هنوز هم مسائل آن در صدر دغدغه‌های مدیران و برنامه‌ریزان است فارغ از همه این مسائل از آنجایی که ساختارهای شهری ما باز هم در دهه‌های آینده تغییرات گسترده‌ای را به خود می‌بیند، تعیین چشم‌اندازی مناسب برای شهرهای ایران در این حوزه اهمیت زیادی دارد. در این خصوص با «مجید عموچی»، کارشناس ارشد راه و ترابری گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
چشم‌انداز آینده حمل و نقل شهری ایران را چگونه می بینید؟
از رویکرد حمل و نقل پایدار تا ابزارهای جدیدی که وارد حمل و نقل می‌شود از جمله آی تی اس همه اینها در قالب چشم‌انداز آینده شهرهای ایران قابل بررسی است. این ابزار و وسایل موجب شده تا تعداد سفرها کاهش یابد و جنس و نوع سفرها نیز تغییر پیدا کند. در آینده شاید جنس سفرها بیشتر از این که از نوع کاری باشد از جنس تفریح یا مراجعه به پزشک شود. از نظر من در آینده تغییرات بسیار گسترده‌ای در حوزه حمل و نقل شهری اتفاق می‌افتد. از نظر من در چشم‌انداز آینده شهرهای ایران در حوزه حمل و نقل، کشور ما نیز با یک تأخیر زمانی نسبت به دنیا وارد مباحث مربوط به خودروهای الکتریکی می‌شود و بحث حمل و نقل عمومی به خصوص از جنس حمل و نقل عمومی سنگین مثل مترو و سیستم‌های حمل و نقل اتوبوسی خوب مثل بی آر تی قوت بیشتری می‌گیرد. با پیشرفتی که در تکنولوژی اتفاق افتاده است، حمل و نقل شخص نیز بیشتر به سمت استفاده کمتر از انرژی می‌رود و این کاهش انرژی در بهبود وضعیت آلودگی شهرها تأثیر خود را خواهد گذاشت. ابزارهای تکنولوژیک در حمل و نقل که شامل ابزارهای هوشمند ترافیک است نیز به اندازه‌ای پیشرفت می‌کند که هم در مسیریابی، هم در بهینه کردن وضعیت تقاطع‌ها، اطلاع رسانی به مسافران و همچنین سایر ابعاد ترافیکی وضعیت بهتری برای شهرهای ما رقم می‌زند. پیشرفت فناوری کمک زیادی به حمل و نقل در کشور ما از جمله حمل و نقل شهری می‌کند. چندان دور از ذهن نیست که در نهایت با تأخیر زمانی از کشورهای پیشرفته وارد فاز الکترونیکی شدن و هوشمند شدن حمل و نقل شویم. سرمایه گذاری‌های خوبی هم در این دوره هم در دوره‌های قبل به خصوص در زمینه حمل و نقل سنگین مترو انجام شد. تکمیل خطوط مترو در شهرهای کشور به خصوص شهرهای پر جمعیت، شبکه قوی حمل و نقلی را در ساختار و کالبد شهر ایجاد می‌کند و بخش عمده‌ای از سفرهای حمل و نقل عمومی را پوشش خواهد داد. خطوط شبکه بی آر تی نیز در شهرهای ایران در صورتی داشتن شرایط به تصویب رسیده و اجرایی می‌شود. در آینده ما به لحاظ پوشش حمل و نقل عمومی وضعیت بهتری خواهیم داشت.
جنس سفرهای شهری در آینده چه تغییری می‌کند؟
مسئله دیگر جنس سفرها است. عمده سفرهایی که در حال حاضر داریم، سفرهای کاری است و بعد از آن سفرهای تفریحی، خرید و مراجعات پزشکی و سایر سفرها قرار دارد. جنس این سفرها در آینده و با گذر زمان دچار تغییراتی می‌شود. به خصوص در مورد سفرهای کاری، با توجه به این که روش اشتغال و کار کردن در کشور ما در حال تغییر است و با توجه به رواج کارهای پروژه‌ای دورکاری گسترش پیدا کرده است و دیگر نیازی به حضور در ادارات و شرکت‌ها نیست و بسیاری از افراد شاغل در خانه مشغول به کار هستند. تصور من بر این است که بخشی از سفرهای کاری حذف می‌شود. به علاوه ابعاد دولت نیز در حال کوچک‌تر شدن است، بنابراین بخشی از سفرهای ادارات دولتی نیز حذف می‌شود. بسیاری از دانشجویان و دانش آموزان نیز که به لحاظ سنی یا مالی دسترسی مستقیم به خودرو شخصی ندارند، همچنان کاربران و مشتریان ناگزیر حمل و نقل عمومی باقی می‌مانند با این حال باز هم تعداد این دسته از افراد نیز کاهش پیدا می‌کند زیرا بخشی از این کلاس‌های آموزشی نیز به صورت مجازی برگزار می‌شود. این تجربه‌ای بود که در دوران کرونا داشتیم. با توجه به این که بسترها آماده شده و مدیران آموزشی و خانواده‌ها همچنین محصلان به این شرایط عادت کرده‌اند، آموزش آنلاین و مجازی حداقل در بخشی از حوزه‌های آموزشی ادامه پیدا خواهد کرد. هرم سنی و جنسی کشور نشان می‌دهد تعداد دانش آموزان و دانشجویان به تدریج در حال کمتر شدن است اما برعکس تعداد بازنشستگانی که نیاز به خدمات درمانی دارند افزایش پیدا می‌کند. این مهم شکل سفرها را تغییر می‌دهد. سفرهایی برای مراجعه به پزشک در آینده بیشتر می‌شود و بخشی از افراد به دلیل کهولت سن و دشوار بودن رانندگی برای آنها ترجیح استفاده از حمل و نقل عمومی را در صورت مساعد بودن شرایط خواهند داشت.
امکان دسترسی به خودروهای الکتریکی و برقی در شهرهای ما وجود دارد؟
در یک افق دورتر، در ایالات متحده و در کشورهای اروپایی که بر روی خودروهای الکتریکی در حال کار هستند و در نظر دارند بین سال‌های ۲۰۳۵ تا ۲۰۴۵ حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از حمل و نقل شهری به این سمت حرکت کند اما برای کشور ما این چشم‌انداز در بازه زمانی طولانی‌تری قابل دستیابی خواهد بود. از نظر من شاید تا ۴۰ سال آینده استفاده از این نوع وسایل در شهرهای ما ممکن نباشد حتی اگر بعد از ۴۰ سال نیز این نوع از خودروها وارد شهرهای ما بشوند، بر روی سفرهای حمل و نقل عمومی تأثیر می‌گذارد و حجم این سفرها را کمتر می‌کند.
مهمترین چالش پیش روی نظام حمل و نقل شهری ما چیست؟
پاسخ به این سئوال نیازمند داشتن نگاهی عمیق در این حوزه است اما آنچه که ما همواره نگران آن هستیم پایداری شبکه حمل و نقل است. بارگذاری‌هایی که به لحاظ جمعیتی در شهرها با توجه به ساختار و کالبد آنها انجام شده، ظرفیت ترافیکی مشخصی را برای هرکدام از شهرهای ایران ایجاد کرده است. در صورتی که این بارگذاری‌ها بیشتر از ظرفیت ترافیکی شهرها باشد، گره‌های سخت ترافیکی در نقاط مختلف شهر ایجاد می‌شود و در صورتی که مدیران و برنامه‌ریزان از الان، برنامه و طرح مؤثر و مشخصی را برای پایداری حمل و نقل شهری در نظر نگیرند، این شرایط در آینده دشوارتر خواهد شد البته در حال حاضر نیز سیاست‌هایی در این خصوص اتخاذ شده است اما در صورتی که این سیاست‌ها محقق نشود، ما دچار چالش‌های جدی به خصوص در مرکز شهر، هاب‌ها و مناطقی می‌شویم که ارائه عمده خدمات تجاری، تفریحی و اداری انجام می‌شود در صورتی که زیرساخت‌های لازم در حوزه‌های مختلف ترافیکی و حمل و نقل عمومی انجام نشود با توجه به افزایش تقاضاها برای سفر، ظرفیت ترافیکی معابر در برخی نقاط شهری به شدت کاهش پیدا می‌کند و تعداد زیادی از نقاط شهری دچار ترافیک سنگین می‌شود.
نظر شما