به گزارش خبرنگار ایمنا، در شرایط فناوری‌های امروزی که به صورت معمول، رایانه‌های خانگی، تبلت‌ها و گوشی‌های هوشمند و حتی کنسول‌های بازی در بسیاری از منازل وجود دارد، اما بازی کنار دوستان برای بسیاری از نوجوانان خوشایندتر است. در فراغت تابستان کودکان و نوجوانان بیشتر وقت خود را در گیم نت‌ها می‌گذرانند. گیم نت‌ها مهیج‌ترین فضا برای پر کردن اوقات فراغت آنهاست که اغلب با درگیر شدن با شخصیت‌های تخیلی، خودروهایی با سرعت باور نکردنی و یا فوتبالیست‌ها و تیم‌های مطرح جهان آمیخته شده و آنها را غرق در هیجان می‌کند.
حتی گیم‌نت‌ها نیز می‌تواند با نظارت خوب و کافی و با عرضه بازی‌های استاندارد، بستری برای افزایش دانش نرم‌افزاری و سخت‌افزاری کاربران، ارتقای دانش زبان انگلیسی، افزایش قدرت تمرکز و توسعه فکری، افزایش توان کار گروهی کاربران، ایجاد فرصت رقابت سالم، ارتقای بهره هوشی، افزایش توان نوآوری و خلاقیت در جوانان، فراهم کردن امکانات تفریحی و بازی مبدل شود اما در حال حاضر نظارت کافی بر این مکان‌ها وجود ندارد.
هیجان زیاد بازی‌های گیم‌نت برای نوجوانان
مصطفی زارعی محقق و کارشناس سواد رسانه‌ای در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص هیجان زیاد بازی‌های گیم نت برای نوجوانان، اظهار می‌کند: هیجان بازی در گیم نت‌ها زیاد است و تعداد افراد زیادی در فضای گیم‌نت برای بازی حضور دارند و ممکن است تبعات منفی مانند قمار و شرط بندی هم در این فضا مطرح شود و این اتفاق خلاقیت و آموزش نوجوانان را زیر سوال می‌برد. بررسی تأثیرات بازی‌های رایانه و پژوهش‌ها نشان می‌دهد بیشتر بعد منفی بودن این بازی‌ها مدنظر است اما تعدادی از بازی‌ها تأثیرات مثبتی دارند.
وی با بیان اینکه در دنیا این بازی‌ها متفاوت‌تر و برای افزایش خلاقیت انجام می‌شود، افزود: در ایران هم شرکت‌های خصوصی بازی‌هایی را ویژه خانواده‌ها تولید می‌کنند و با رایانه، تبلت و موبایل این بازی انجام می‌شود. بازی رایانه‌ای می‌تواند نوجوانان را با نیازهای امروز رایانه، فناوری و اطلاعات آشنا کند، از سوی دیگر به نوع یادگیری فرزندان هم کمک کند، این بازی‌ها می‌تواند برای کودک یک تمرین در زمینه حل مسئله باشد و می‌تواند مفاهیم کلی حوزه آموزش را به او ارائه دهد.
این کارشناس سواد رسانه‌ای، تصریح می‌کند: تقویت مهارت‌های فضایی یکی از خصوصیت‌های فردی این بازی‌ها است، خصوصیت‌هایی که در بازی‌های دیگر کمتر می‌توانیم پیدا کنیم که کودک از روی علاقه به آن می‌پردازد و چشم و مغز او در این بازی‌ها فعال می‌شود و می‌تواند با فضای سه بعدی و تغییر شکل در فضا با انجام این بازی‌ها آشنایی پیدا کند، بازی‌های رایانه‌ای می‌تواند موقعیت بازی با والدین را فراهم کند، بسیاری از اوقات در بازی‌های قدیمی و بومی بزرگترها وارد نمی‌شوند، اما بازی رایانه‌ای این امکان را دارد که خانواده به صورت گروهی آن را انجام دهند.
اهمیت انتخاب بازی مناسب و آموزش مهارت‌های زندگی
وی در خصوص ابعاد منفی بازی‌های رایانه‌ای، اظهار می‌کند: بیشتر بازی‌های رایانه‌ای تنها سرگرم کننده نیست و امکان دارد باعث خستگی، عصبانیت و استرس شود، گاهی اوقات باعث انزوا و تنهایی و ترویج رفتارهای خشن فرزندان می‌شود، اگر بازی درست انتخاب نشود تأثیر منفی دارد، معمولاً شخصیت ضعیف در این بازی‌ها از زنان مطرح می‌شود، به جز چند بازی خاص مابقی بازی‌ها می‌تواند تأثیرات جنسیتی داشته باشد.
زارعی ادامه می‌دهد: در بازی‌ها خیال و واقعیت باهم است امکان دارد بحث پرورش تخیل به جایی برسد که واقعیت‌ها را فرزند به درستی نبیند و گاهی اوقات استفاده زیاد از این بازی‌ها آسیب‌هایی در حوزه تحصیل به دنبال دارد و ذهن را برای یادگیری دروس خسته می‌کند.
این محقق سواد رسانه‌ای در مورد نوجوانان و حضور در گیم نت‌ها، تصریح می‌کند: فضای گیم نت به دلیل حضور همسالان و هیجان‌های بسیار بالا می‌تواند هیجان بازی را برای نوجوانان در تابستان بیشتر کند، به طور یقین اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای در فضای گیم نت در تابستان برای نوجوانان به مراتب بیشتر از بازی کردن آنها در خانه است.
لزوم زمان بندی حضور نوجوان در گیم‌نت‌ها
این کارشناس سواد رسانه‌ای، تاکید می‌کند: در حقیقت به صورت کامل نمی‌توان گفت فضای گیم نت مناسب فرزندان نوجوان نیست، مسئله‌ای که باید خانواده‌ها به آن توجه کنند اینکه بسیاری اوقات خانواده‌ها گیم نت را فضایی می‌بینند که فرزند آنها به بیرون از خانه می‌رود و دائم در خانه بازی نمی‌کند که آنها را خسته کند، یا اینکه در کوچه و خیابان نیست و اتفاقی برای او نمی‌افتد و نوجوان آنها به مدت چند ساعت از روز را در گیم نت می‌گذراند.
وی اضافه می‌کند: نکته حائز اهمیت در مورد گیم نت توجه به زمان بندی و حضور نوجوان برای انجام بازی‌ها است، یکی از پارامترهای مهم در حوزه سواد رسانه‌ای توجه به زمان بازی است و باید زمان استفاده از فناوری‌ها برای نوجوانان مشخص شود، در مورد حضور نوجوانان در گیم نت‌ها نمی‌توان به طور کامل این بازی‌ها و حضور آنها در این فضا را حذف کنیم اما می‌توان انجام آنها را برای فرزندان محدودتر کرد.
این محقق سواد رسانه‌ای، اظهار می‌کند: برخی مجموعه‌های فرهنگی و شرکت‌های خصوصی بازی‌های بسیاری برای مدیریت هوش هیجانی، هوش رنگی و موسیقیایی دارند. متأسفانه در کشور محصول خوب داریم اما به درستی نمی‌توانیم عرضه کنیم، اگر والدین دغدغه تربیت فرزند داشته باشند حتماً به این نکات خواهند رسید، به طور یقین بازی‌هایی که به وسیله کودک و والدین به طور همزمان انجام می‌شود معمولاً در اولویت است و می‌تواند بروز بسیاری از آسیب‌ها را کمتر کند و در بهینه سازی رفتارهای عاطفی والدین و فرزندان کمک کننده باشد، بازی‌های جدیدی هم به این فضا اضافه شده است اگر والد و فرزند با همدیگر این بازی‌ها را انجام دهند فضای استفاده و زمان بندی آن هم قابل کنترل خواهد بود.
استرس و سوءتغذیه نتیجه استفاده افراطی از بازی‌ها
سعید رحیمی روانشناس کودک و نوجوان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص اثربخشی بازی‌های گیم نت بر خلاقیت نوجوانان، اظهار می‌کند: استفاده از فضای مجازی می‌تواند به عنوان بخشی از زمان روزانه افراد برای جهت دادن و آسان‌تر کردن زندگی باشد، کاربرد «آی تی» و فضای مجازی به عنوان یکی از مبانی سوادی است که «یونسکو» تعریف کرده و در اصل یکی از عوامل چندگانه باسوادی است و به طور طبیعی گیم نت‌ها و بازی‌های مجازی برای سپری کردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان می‌تواند کمک کننده باشد تا آنها در ارتباط با چنین فضایی بتوانند به آرامش دست پیدا کنند.
وی اضافه می‌کند: اگر اوقات را به این شکل در نظر بگیریم که فارغ از هر فعالیت رسمی کودک یا نوجوان در این فضا به یک آرامش نسبی می‌رسد و حال بهتری پیدا می‌کند، در حقیقت چنین فضای مجازی که بخشی از آن بازی‌های گیم نت است به نوجوانان کمک می‌کند تا این آرامش برای آنها در زمان اوقات فراغت ایجاد شود. اما متأسفانه امروزه استفاده افراطی از این فضا نه تنها به اوقات فراغت نوجوان کمک نکرده بلکه باعث ایجاد استرس زیاد، کاهش روابط بین فردی، مشکلات سوءتغذیه چاقی و کاهش عملکرد تحصیلی برای نوجوانانی که استفاده افراطی از این فضاها دارند، شده است.
این روانشناس کودک و نوجوان، تصریح می‌کند: زمانی که استفاده نوجوان از فضای گیم نت حالت افراطی پیدا کند به آرامی این عادت به شکل اعتیاد ایجاد می‌شود و مانند بسیاری از بیماری‌هایی که وابستگی به مواد افیونی و مخدر دارد، حضور در فضای گیم نت به شکل اعتیادآور در نوجوانان، جوانان و حتی بزرگسالان می‌شود و این اتفاق شکلی از اعتیاد به فضای مجازی و بازی‌های رایانه‌ای است.
وی ادامه می‌دهد: به طور طبیعی برای بسیاری از نوجوانان با چنین اعتیادی روابط بین فردی آنها و ارتباط با والدین کم می‌شود، تغذیه آنها به شکل نادرستی مدیریت می‌شود و نوجوانانی که استفاده افراطی از این فضا دارند به خصوص بازی‌های رایانه‌ای که در آن برد و باخت هم باشد، حتی مشکلات اضطراب و افسردگی برای آنها دارد، در برخی از نوجوانان ممکن است مشکلات جسمی مثل زخم بستر به وجود آید که یکی از عوارض شایع ناشی از استفاده افراطی از فضای مجازی و بازی‌های رایانه‌ای است و این مسائل والدین را دچار نگرانی می‌کند که چطور به این مسئله بپردازند.
بازی‌های برد و باختی و بروز اضطراب و وسواس در نوجوانان
رحیمی، تاکید می‌کند: به طور طبیعی چنین اعتیادی عوارضی مانند مشکلات اضطرابی، افسردگی، کاهش ارتباط بین فردی، کمتر شدن رابطه نوجوان با والدین و بروز ناسازگاری‌هایی بین فرزندان با خانواده را به همراه دارد، اگر فرزندی دچار اعتیاد به فضای مجازی باشد ارتباط با خواهر و برادر هم تحت تأثیر قرار می‌گیرد، مشکلات تغذیه‌ای و زخم بستر پیدا می‌کند و عملکرد تحصیلی او کاهش پیدا می‌کند، زندگی این گروه از نوجوانان در اتاقی با پرداختن به فضای مجازی محدود می‌شود، به دلیل اینکه بسیاری از این بازی‌ها حالت برد و باخت دارند و بروز اضطراب‌های شدید از عوارض آنها است و تکرار زیاد این موارد ایجاد مشکلات بیشتر و اختلال وسواس برای نوجوانان خواهد داشت.
این روانشناس کودک و نوجوان، اظهار می‌کند: برای مدیریت چنین فضایی هیچ والدی نمی‌تواند فرزند نوجوان خود را از استفاده آن منع کند، به دلیل اینکه این فضا یک ابزار مجموعه شبکه‌ها و رسانه‌های مجازی است که باید برای استفاده در اختیار نوجوانان قرار بگیرد، اما شکل استفاده مفید آن مهم است، همچنین این ابزاربرای کسب اطلاعات و برای برون رفت از خستگی‌های روزانه در قالب اوقات فراغت می‌تواند به نوجوان کمک کند.
وی می‌افزاید: در شرایط فعلی و با توجه به شیوع ویروس کرونا و قرنطینه‌های خانگی، به طور طبیعی استرس‌های ناشی از ابتلاء به بیماری کرونا این شکل از اعتیاد را در جامعه گسترده کرده و قرنطینه، وابستگی به فضای مجازی را افزایش داده است، در حقیقت شکل قرنطینه خانگی از همان ابتدای شیوع این بیماری به درستی مدیریت نشده است و در روزهای کرونایی بسیاری از والدین در ارتباط با نوجوان کلافه و سردرگم هستند و استفاده افراطی فرزندان از فضای مجازی و بازی‌های رایانه‌ای به دلیل ماندن در خانه و قرنطینه نسبت به قبل بیشتر شده است.
رحیمی، تصریح می‌کند: بنابراین راه برون رفت از این شرایط این است که بسیاری از سازمان‌ها، مؤسسات آموزشی بتوانند با ایجاد برنامه‌های سالم و با حفظ پروتکل‌های بهداشتی و با اختصاص بودجه‌های مناسب به بهینه سازی اوقات فراغت فرزندان کمک کنند تا در روزهای کرونایی هم بتوانند با حفظ پروتکل‌های بهداشتی و زدن ماسک از محیط خانه بیرون بروند و با رعایت فاصله اجتماعی از فضای سبز و پارک‌های کوهستانی استفاده کنند، در واقع فرزندان با توجه به این موارد و استفاده از ورزش‌های هوازی و انجام بازی‌های گروهی و تیمی که قبل از شیوع کرونا داشتند می‌توانند وابستگی و استفاده افراطی به بازی‌های رایانه‌ای را کمتر کنند.
لزوم اختصاص بودجه مناسب به موضوع غنی‌سازی اوقات فراغت
این روانشناس کودک و نوجوان، اضافه می‌کند: باید والدین در این مسیر نوجوانان را همراهی کنند، در حقیقت با مشارکت والدین فرزندان می‌توانند از وابستگی زیاد به فضای مجازی و بازی‌های رایانه‌ای و مشکلات جسمی و روحی در امان باشند، اگر والدین چنین رفتار مسئولانه‌ای نداشته باشند، نوجوان آنها در معرض چنین خطری قرار دارد و اتفاق بدتر اینکه نوجوان مشکلات هویتی پیدا می‌کند و فضای مجازی در شکل‌گیری هویت ناموفق نوجوان مؤثر است.
وی می‌افزاید: بسیاری از بازی‌های رایانه‌ای که نوجوانان به آن وابسته هستند و برای انجام آن نمی‌توانند زمان بندی کنند و ساعات بسیار و یا حتی به صورت شبانه‌روز این بازی‌ها را انجام می‌دهند، همان بازی‌های برد و باختی است که عده‌ای آن را با هیجان بالا و حضور همسالان در گیم نت‌ها انجام می‌دهند، به طور یقین این شرایط اضطراب، افسردگی و مشکلات خواب را در این نوجوانان تشدید می‌کند.
رحیمی تصریح می‌کند: نوجوانی که با پرداختن به فضای مجازی و بازی رایانه‌ای خواب او به هم می‌ریزد، در درازمدت دچار مشکلات روانشناختی می‌شود، بنابراین شایسته است که سازمان‌های ذی ربط بتوانند با ایجاد برنامه‌های مفرح و شاد و با حفظ پروتکل‌ها اوقات فراغت خوبی را برای نوجوانان داشته باشند، باید والدین هم در این زمینه همراهی کنند تا نوجوان آنها در روزهای کرونایی در فضای ورزشگاه‌ها و مکان‌های ورزشی روباز بتواند ورزش‌های هوازی انجام دهد.
این روانشناس کودک و نوجوان، تاکید می‌کند: مهم‌ترین مسئله اینکه باید والدین این انگیزه و تحرک لازم را داشته باشند تا به عنوان یک الگو برای نوجوان در روزهای کرونایی باشند، باید آنها انگیزه حرکت به سمت چنین ورزش‌های سالمی را برای نوجوانان ایجاد کنند تا فرزند آنها به آرامی از فضای اعتیادآور بازی‌های رایانه‌ای و گیم نت‌ها فاصله بگیرد. اگر فرزندان اعتیاد افراطی به فضای مجازی پیدا کردند باید مداخلات روانشناختی، روانپزشکی برای کاهش این عارضه صورت بگیرد.
وی اظهار می‌کند: با کمبود فضای گفتمان در خانه، ارتباط‌های ضعیف و کاهش انگیزه از سوی والدین به طور طبیعی نوجوان راهی به جز گرایش به چنین فضایی برای تخلیه هیجان‌های خود ندارد، بنابراین توجه به برنامه‌ریزی و اختصاص بودجه‌های کلان برای ایجاد فضاهای طبیعی تخلیه هیجان‌های نوجوانان لازم است تا آنها بتوانند در این فضاها شرکت کرده و فعالیت‌های مختلفی انجام دهند تا به تدریج از این بازی‌های مجازی فاصله بگیرند.
نظر شما