به گزارش خبرنگار ایمنا و بر اساس چکیده مقاله تحت عنوان "تأثیر سازندهای زمین شناسی بر کیفیت آب شرب منابع آب زیرزمینی مجتمع روستایی آرندان، سنندج" منتشر شده در نشریه محیط زیست و مهندسی آب، دوره شش شماره دو؛ آب آشامیدنی سالم باید دارای شاخص‌های کیفی مناسبی (مانند خواص فیزیکی و شیمیایی) باشد. یکی از این شاخص‌ها مقدار غلظت یون‌های اصلی در آب است. کیفیت آب شرب پارامتر مهمی است؛ برای شناخت دقیق کیفیت شیمیایی آب‌های زیرزمینی انجام آنالیز شیمیایی آب و استفاده از نمودارهایی مانند پایپر و استیف و انطباق خصوصیات آن با استاندارد ملی و جهانی ضروری به حساب می‌آید؛ زمین‌شناسان با شناخت شرایط زمین شناسی منطقه قبل از انجام آنالیز شیمیایی، میکروبی و فیزیکی آب زیرزمینی می‌توانند به صورت کلی تیپ آب‌های زیرزمینی را مشخص کنند.
چرایی اهمیت آب سالم
یکی از اهداف سازمان جهانی آب، تأمین آب آشامیدنی سالم تا سال ٢٠٢٥ برای عموم است. بیشترین جمعیتی که از نعمت آب شرب سالم محروم هستند در آسیا و آفریقا و در روستاها ساکن هستند. حدود ٧٢ درصد از سطح زمین با آب پوشیده شده است. از این مقدار حدود ٩٧٪ در اقیانوس‌ها و دریاها قرارگرفته و بیش از حد شور و غیرقابل شرب هستند و حدود ۲.۴ درصد در یخچال‌های طبیعی و قطب‌ها قرارگرفته اند؛ بنابراین کمتر از یک درصد منابع آبی برای شرب، کشاورزی، مصارف خانگی و صنعتی در دسترس است. دسترسی به آب آشامیدنی سالم در بسیاری از کشورهای دنیا موضوع مهمی است؛ طبق آمار سازمان جهانی بهداشت سالانه ۱.۱ میلیارد نفر در جهان به منابع آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارند.
چگونگی وضعیت آب در ایران
ایران در زمره کشورهای با محدودیت منابع آب به شمارمی آید؛ بخش چشمگیری از آب در کاربری‌های گوناگون از سفره‌های آب زیرزمینی تأمین می‌شود؛ به همین دلیل برخورداری از آب زیرزمینی با کیفیت مطلوب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. سازمان‌هایی مانند سازمان بهداشت جهانی، وزارت نیرو و مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، استانداردهایی برای املاح محلول و آلاینده‌های مختلف در آب شرب ارائه کرده‌اند.
در سال ١٣٨٥ شاخص بهره‌مندی از آب آشامیدنی سالم در روستاهای ایران ۶۷/۴۸ درصد اعلام شده است. در بیشتر مناطق مطالعات گسترده‌ای بر روی کیفیت آب انجام شده است. به طور مثال بر اساس یک پژوهش کیفیت میکروبی_ شیمیایی آب شرب شهر راوند نشان داده شد که پارامترهای کلسیم، منیزیم، سختی و سولفات بیش از حد مجاز است.
بررسی دیگری کیفیت میکروبی و فیزیکی و شیمیایی آب شرب روستاهای شهرستان تکاب در این پژوهش نیز مشخص شد آب این روستاها تقریباً در محدوده استاندارد ملی آب قرارگرفته است و فقط در برخی از روستاها سختی آب بالاتر از حد مطلوب بود. همچنین تأثیر سازندهای زمین شناسی بر کیفیت آب‌های زیرزمینی دشت بجستان که موردمطالعه قرار گرفت؛ مشخص شد که سازندهای زمین شناسی در تعیین نوع تیپ آب زیرزمینی تأثیرگذار است. همچنین در بیشتر مناطق روستایی ایران، آبخوان‌ها مهمترین منابع تأمین آب شرب محسوب می‌شوند که کیفیت آب آنها تحت تأثیر عوامل طبیعی و انسانی قرار دارد.
طرح مساله
در این پژوهش به بررسی کیفیت فیزیکی و شیمیایی آب مجتمع روستایی آرندان واقع در شمال شرق شهر سنندج بر اساس استانداردهای ملی و جهانی پرداخته شده است و با بررسی ساختار زمین شناسی تأثیر آن بر تیپ آب‌های زیرزمینی منطقه مورد مطالعه قرارگرفته است. همچنین صحت‌سنجی نتایج سایر منابع آلاینده احتمالی از نظر تأثیر بر کیفیت منابع آب منطقه نیز شناسایی شده است. منطقه مورد مطالعه روستاهای زیادی هستند که منبع اصلی تأمین آب آنها از آب‌های زیرزمینی شامل چشمه و چاه تأمین می‌شود.
مجتمع آبرسانی آرندان
مجتمع آبرسانی آرندان جهت تأمین آب شرب شش روستای پرجمعیت منطقه که در سال‌های اخیر با توجه به نزدیکی به شهر سنندج و پتانسیل توسعه و افزایش جمعیت آنها تحت پوشش قرار داده است. با توجه به افزایش فعالیت‌های صنعتی و کشاورزی در محدوده طرح مورد مطالعه لزوم بررسی کیفیت آب در شرایط فعلی جهت برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح منابع آب موجود و جلوگیری از آلودگی این منابع در آینده امری ضروری به حساب می‌آید.
در مواقع بحرانی و قطع منبع اصلی آب شرب روستاها از چاه‌ها و چشمه‌های محلی تأمین می‌شود. ویژگی‌های هیدروژئولوژیک به وجود آب سطحی دائمی (رودخانه ساتیله)، گسترش رسوبات واریزهای و دشت سیلابی و قرار گرفتن چاه اصلی مجتمع در پایین دست سد قشلاق سنندج وابسته است. کیفیت آب زیرزمینی یک منطقه وابسته به بارندگی، واکنش‌های بین آب و سنگ میزبان و همچنین فعالیت‌های انسانی به عنوان کشاورزی، زباله‌های خانگی و صنعتی منطقه است. با توجه به اینکه شیمی آب زیرزمینی ممکن است دارای کیفیت متفاوت بسته به عوامل اقلیمی و فصلی باشد، تجزیه و تحلیل آب زیرزمینی برای مشخص کردن مناسب بودن آب زیرسطحی برای مصارف آب آشامیدنی مهم است. آب مصرفی برای مصرف انسان باید " ایمن و سالم ", بی بو، بی رنگ، خوب در طعم و عاری از عوامل شیمیایی مضر باشد.
نتیجه‌گیری:
نتایج به دست آمده از این مطالعه با توجه به نزدیکی این منطقه به شهر سنندج، افزایش جمعیت تحت پوشش و گسترش واحدهای صنعتی و افزایش تأثیر عوامل انسانی به منظور برنامه‌ریزی بهتر و تعیین حریم برای این فعالیت‌ها و مدیریت کارآمد مصرف منابع آب زیرزمینی منطقه مفید خواهد بود.
با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش نتیجه‌گیری کلی به این شرح است:
١_کیفیت آب‌های زیرزمینی تحت تأثیر خصوصیات و ویژگی‌های زمین شناسی و نوع آبرفت قرار گرفته است.
٢_بررسی تیپ سنگ منشأ آب منطقه با واحدهای زمین شناسی نشان داد که در سه نمونه چشمه صوفیان، چاه روستای آرندان و چشمه نوره، آبخوان کارستیک و سنگ منشأ آهکی_دولومیتی است. هرچند چاه اصلی مجتمع آرندان در آبخوان آبرفتی احداث شده است ولی منشأ آب آن از واحدهای آهکی_دولومیتی منطقه شناسایی شده است که با شیب هیدرولیکی و ساختارهای زمین شناسی منطقه قابل تعمیم است.
٣_باتوجه به تیپ و کیفیت آب که در این منطقه غیر خورنده است هرچند با توجه به سختی این آب‌ها امکان رسوب‌گذاری در شبکه‌های آبرسانی را خواهد داشت، این امکان وجود دارد که تمهیدات لازم در انتخاب سیستم ذخیره و انتقال آب مجتمع به منظور کاهش خسارات سیستم آبرسانی و اقدامات پایشی در زمان مناسب انجام شود.
نظر شما