بازآفرینی بافت‌های فرسوده اصفهان؛ چالش‌ها و راهکارها

توسعه شهرنشینی و اسکان جمعیت زیاد در شهرها تأثیرات قابل توجهی بر بافت‌های قدیمی و فرسوده برجای گذاشته که باعث تخریب و فرسودگی آن‌ها و در نتیجه بروز مشکلات و محدودیت‌های بسیاری شده است.

به گزارش خبرنگار ایمنا، بافت‌های قدیمی، بافت‌هایی هستند که در فرآیند زمانی طولانی شکل گرفته‌اند، اما امروزه در محاصره تکنولوژی گرفتار شده‌اند و دیگر جوابگوی نیاز ساکنان خود نیستند؛ این بافت‌ها به لحاظ ساختاری و عملکردی با کمبودهایی همچون فضاهای فراغتی و فرهنگی همچنین پارکینگ روبرو هستند؛ کاربری‌های ناسازگار و جاذب ترافیک، وجود فضاهای بی دفاع و رها شده، کمبود فضاهای عمومی جهت شکل‌گیری تعاملات اجتماعی، اختلال و نابسامانی در نظام کاربری زمین، برخی آلودگی‌های زیست محیطی، قرارگیری برخی قسمت‌های بافت در حریم آثار تاریخی و ضوابط نارسای ساخت و ساز در آن از جمله مشکلاتی است که ساکنان بافت‌های فرسوده با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

تغییر و تحول بافت‌های شهری امری اجتناب‌ناپذیر و طبیعی است. یکی از این تحولات فرسودگی بافت‌های شهری با گذشت زمان است که امروزه به یک معضل در اکثر شهرها تبدیل شده، در راستای کاهش مشکلات و معضلات بافت‌های فرسوده شهری موضوع ساماندهی از طریق رویکردهای متفاوتی چون بازسازی، باز زنده‌سازی، نوسازی، توسعه مجدد و درنهایت بازآفرینی مطرح شده است.

رویکرد بازآفرینی پایدار نیز یکی از جدیدترین رویکردهای پذیرفته شده جهانی در مواجه با بافت‌های فرسوده است. طرح‌های بازآفرینی سعی دارد از پتانسیل‌های موجود در مناطق فرسوده استفاده کند؛ در این طرح با بهره‌گیری از مشارکت گسترده عمومی با صرف کمترین بودجه، حیات اجتماعی و رونق اقتصادی به بافت بازگردانده می‌شود. در همین خصوص با محمد فیض، مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:

باز آفرینی شهری چیست؟

بازآفرینی شهری به معنای احیا کردن، جان دوباره بخشیدن، از نو رشد کردن است و مفاهیمی نظیر بهسازی، بازسازی و توانمندسازی را در بر می‌گیرد، بازآفرینی فرایند توسعه همه جانبه در عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، کالبدی و زیست محیطی به منظور ارتقای کیفیت زندگی در محدوده‌ها و محله‌های هدف در پیوند با باقی شهر بوده و به خلق فضای شهری جدید با حفظ ویژگی‌های اصلی فضایی منجر می‌شود.

چه عوامل در بازآفرینی بافت فرسوده تأثیرگذار است؟

چند عامل کالبدی شامل توزیع متعادل کاربری‌های اراضی، تقویت زیرساخت ارتباطات و حمل و نقل، ارتقای کیفیت سیما و منظر شهری، ارتقای کیفی محلات از طریق پروژه‌های بهسازی و توسعه قلمروهای عمومی، اجتماعی؛ تقویت هویت شهری در محلات، تقویت مشارکت ذی‌نفعان، تقویت سرمایه اجتماعی، افزایش امنیت و ایمنی و اقتصادی؛ توانمندسازی اقتصادی از طریق برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های خود اشتغالی، آموزش مهارت‌ها در باز آفرینی بافت فرسوده مؤثر است.

چگونه می‌توان مشکلات و معضلات بافت فرسوده را در کوتاه مدت کاهش داد؟

تجارب بیش از یک دهه فعالیت مستمر در حوزه بازآفرینی شهری نشان دهنده آن است که بدون توجه به علل پیدایش و گسترش نواحی نابسامان شهری و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه با تاکید بر اقدامات صرفاً کالبدی در زمینه احیای بهسازی و نوسازی نمی‌توان برای این مسئله پیچیده راه حل ارائه داد.

از آنجا که احیای بهسازی و نوسازی شهری مستلزم اتخاذ سیاست‌های چندوجهی در حوزه عمران، خدمات و مسکن شهری و ارائه خدمات اجتماعی و اقتصادی به ساکنان این نواحی است؛ انجام این وظیفه به تنهایی از عهده یک دستگاه دولتی برنمی آید و پیشبرد آن در مقیاس بزرگ و مؤثر مستلزم تعهد مشترک و هماهنگ مجموعه دستگاه‌های دولتی و شهرداری‌ها در حوزه‌های ذیربط در سطوح ملی، استانی و محلی با همراهی و مشارکت مردم و فعالان غیر دولتی و خصوصی است.

حفظ بافت تاریخی در بازآفرینی بافت فرسوده چگونه میسر می‌شود؟

به دلیل گستردگی بافت‌های ناکارآمد و وسعت زیاد آنها در مناطق مختلف شهر، سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان با هدف تقویت حوزه گردشگری اقدام به تعریف محورهای ۹ گانه در این بافت‌ها کرده است؛ در واقع بافت‌های تاریخی این شهر را به ۹ محور تقسیم کرده‌ایم که در این محورها اقداماتی در زمینه حفظ میراث فرهنگی، جلوگیری از تخریب ابنیه‌های تاریخی، حفظ ساختمان‌های با ارزش و معرفی معماری اصیل و سنتی این شهر، شیوه زندگی گذشتگان، بالا بردن سطح اجتماعی و فرهنگی و برقراری امنیت اجتماعی انجام شده است.

در سال‌های گذشته با توجه به قابلیت‌های گسترده‌ای که در برخی از این محورها وجود دارد با رویکرد توریسم محوری جهت جذب گردشگر و افزایش مدت اقامت توریسم در این شهر، اقدامات به صورت گسترده‌تر انجام شده است.

چالش‌های بازآفرینی بافت فرسوده شهرها چیست و چه راهکاری برای آن پیشنهاد می‌کنید؟

گذری بر تجارب شهرسازی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه حاکی از تأثیر بسزای مشارکت در امر بازآفرینی شهری است که خود بر دو نوع دلالت دارد که باید توأمان حادث شود؛ اول مشارکت دستگاه‌های متولی امر بازآفرینی در حل مسائل مربوط با بافت و نوع دوم که بر اولی ارجح است و خود شرط اساسی است؛ مشارکت مردمی ساکنان و مالکان است. این مشارکت نه تنها مشارکت اقتصادی بلکه مشارکت اجتماعی را نیز شامل می‌شود.

در این راستا دفاتر خدمات نوسازی به عنوان حلقه واسط ما بین مردم و دستگاه‌های متولی بازآفرینی بالاخص مجموعه شهرداری بنا بر ابلاغیه وزارت کشور در کلانشهرهای کشور شروع به فعالیت کردند که شهر اصفهان در این تحول مستثنی نبوده است، لذا اولین دفتر در این شهر در سال ۱۳۹۱ در محله زینبیه فعالیت خود را آغاز کرد و تا کنون تعداد دفاتر به ۶ دفتر افزایش یافته است.

برای رسیدن به بازآفرینی پایدار باید چه اقداماتی بشود؟

در جهت تحقق اهداف بازآفرینی و سیاست‌های مرتبط با آن به پیشنهادات راهبردی مدیریت بازآفرینی از طریق ایجاد هماهنگی بین گروه‌های ذی‌نفع و ذی‌نفوذ، ترغیب و بسیج توانمندی‌های توسعه‌ای شهر، ایجاد منابع و انگیزه‌های بالقوه و بالفعل موجود در بافت‌های فرسوده با رویکرد فرصت محور، اطمینان بخش و مشارکت برانگیز، ایجاد تشکل‌های مردمی و تشکیل مؤسسات و شرکت‌های ارائه دهنده خدمات بازآفرینی و همچنین حمایت از شرکت توسعه شهری، ایجاد ساختار تشکیلاتی غیر متمرکز و غیر دولتی برای نهادهای محلی از طریق مشارکت در طرح‌های بازآفرینی، اطلاع رسانی از تأثیرات مثبت بازآفرینی بافت‌های فرسوده برای شهروندان ضروری است. شهروندان باید بیشتر با فواید این طرح‌ها آشنا شوند در این صورت تبیین فرایند اجرایی آن مطلوب‌تر خواهد بود.

همچنین کمک دولت به مردم در محدوده بافت برای ساخت و اجرای طرح توسط شهروندان از طریق دادن کمک‌های مالی و تخفیف عوارض نوسازی و تراکم ساخت در هنگام صدور پروانه، تصویب قوانین و بسته‌های حمایتی و تشویقی برای مشارکت هر چه بیشتر بانک‌ها و مؤسسات خصوصی به منظور اعطای وام به شهروندان برای بازآفرینی بافت‌های فرسوده و تلاش برای ایجاد اعتماد متقابل بین شهروندان و متولیان برنامه‌ریزی شهری از دیگر اقداماتی است که به بازآفرینی پایدار محلات قدیمی شهر کمک می‌کند.

تاکنون در محله‌ها و محدوده‌های هدف بازآفرینی بافت ناکارآمد شهری اصفهان چه اقداماتی شده است؟

تا کنون نهادهای توسعه محلی و دفاتر تسهیلگری در بافت‌های ناکارآمد در ۶ منطقه شهرداری اصفهان شامل مناطق چهار، هفت، هشت، ۱۰ ،۱۳ و ۱۵ راه اندازی شده است؛ همچنین ماده ۱۶ قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن مصوب سال ۱۳۸۷ و ماده ۴۶ آئین نامه اجرایی آن مصوب سال ۱۳۸۸ و بند ب ماده ۶ آئین نامه اجرایی برنامه ملی بازآفرینی شهری پایدار مصوب هیئت وزیران مورخ ۱۰ خرداد ۹۷ را با موضوع تخفیف هزینه‌های عوارض صدور پروانه و تراکم ساختمانی مجاز پروانه و تراکم ساختمانی مجاز پروانه‌های صادره در بافت ناکارآمد شهری اجرایی کردیم.

تحقق و اجرایی کردن برنامه جامع اقدام مشترک محدوده‌ها و محلات هدف بازآفرینی در شهر اصفهان و جذب اعتبارات دولتی در خصوص اجرای پروژه‌های بازآفرینی، برگزاری طرح آموزشی تربیت نیروی متخصص دفاتر تسهیلگری بافت‌های ناکارآمد شهر اصفهان، اقدامات دبیرخانه انتقال تجربیات بازآفرینی منطقه ۲ کشور، تهیه طرح آماده سازی اراضی پشتیبان بافت ناکارآمد و تهیه بانک اطلاعاتی در محله‌ها و محدوده‌های هدف بازآفرینی بافت ناکارآمد شهری اصفهان از جمله اقداماتی است که در راستای بازآفرینی بافت ناکارآمد شهر انجام شده است.

کد خبر 486380

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.