به گزارش خبرنگار ایمنا، همزمان با آغاز سال ۱۴۰۰، شهرداری تهران با همکاری لشکر ۲۳ نیروی زمینی و دژبان کل ارتش جمهوری اسلامی ایران، آئین لحظه تحویل سال جدید را با شلیک توپ به صورت نمادین و اجرای سرود ملی جمهوری اسلامی ایران و سرودهای حماسی در میدان آزادی تهران گرامی داشت.
البته این اتفاق بدون حاشیه نبود و پس از آنکه محمدرضا جوادی یگانه معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، شب قبل از سال تحویل از استقرار توپ‌های ارتش برای این آئین در توئیتر خبر داد، کاربران زیادی دست به انتقاد از این اقدام زدند و آن را نوعی تهدید برای بنای تاریخی میدان آزادی قلمداد کردند؛ هرچند برخی نیز از آن استقبال کرده بودند.
توپ مشقی بود، آسیب نمی‌زند
نصرالله حدادی، پژوهشگر تاریخی و تهران‌شناس، در گفت و گو با خبرنگار ایمنا، در این خصوص اظهار کرد: عدم نگهداری صحیح آثار تاریخی باعث می‌شود این آثار در بلند مدت از بین برود یعنی دو اصل بی اعتنایی و عمد می‌تواند در تخریب آثار تاریخی نقش بسزایی داشته باشد.
وی افزود: دلیلی ندارد که آثار تاریخی سال‌ها به حال خود رها و بی هیچ دلیلی تخریب شود؛ هنگامی که در مرمت آثار تاریخی شهر از افراد بی‌اطلاعی که هیچ اشرافی بر مرمت ندارند و نمی‌دانند این اقدام باید چگونه انجام شود، استفاده می‌شود قطعاً آثار را به سمت تخریب می‌کشاند درست مثل زمانی که ظل السلطان به دلیل کینه‌ورزی‌های خود نسبت به صفویه عمارت نمکدان و هشت بهشت در اصفهان را تخریب کرد.
حدادی تصریح کرد: در اتفاق تحویل سال نو ۱۴۰۰ نیز هیچ اقدام حادثه سازی رخ نداده است چون تنها با صدای یک توپ مشقی که از پارچه و کاغذ ساخته شده این کار را کرده‌اند و امکان تخریب برج وجود نداشته است بنابراین هیچ تیر مشقی نمی‌تواند خسارتی وارد کند و موج انفجار آن نیز آثار سوئی نخواهد داشت.
وی افزود: چنانچه که به یک سازه تاریخی آسیبی وارد شود شهروندان، مسئولان و کارشناسان موظف‌اند تا درباره این حادثه واکنش نشان دهند.
کارشناس تاریخ تهران با اشاره به اینکه رسم زیبایی در طهران قدیم وجود داشته است افزود: هنگام تحویل سال در دوره قاجار در میدان توپخانه از شلیک توپ استفاده می‌کردند حتی به هنگام سحر و افطار در ماه رمضان نیز این اقدام را انجام می‌دادند تا شهروندان از زمان اذان مغرب و صبح مطلع شوند.
حدادی با بیان اینکه احیا کردن بعضی آداب و رسوم شهر اقدام جالب و زیبایی خواهد بود، گفت: باید به هنگام اعیاد ملی و باستانی مانند نوروز همچون سایر کشورهای دیگر که نوروز را زنده نگه می‌دارند، کارناوال شادی راه انداخت و آن را پاس داشت.
وی تاکید کرد: چون این توانایی را نداریم که نوروز خود را به طور همگانی گرامی بداریم، کشورهای دیگری که هویتشان را از ایران گرفته نوروز باستانی ایران را به نام خود رقم می‌زنند.
این تهران‌شناس با بیان اینکه اگر این نوع آداب و رسوم باعث آسیب رسانی به کسی و چیزی به غیر از آثار باستانی نیز شود مخرب خواهد بود، گفت: چنانچه بخواهیم رسوم خود را احیا کنیم باید در محیطی باز و با رعایت نکات ایمنی و سلامت اجرا کنیم تا توانسته باشیم فرهنگ خود را برای نسل جدید بازگو کنیم.
حدادی خاطر نشان کرد: نیت از شلیک توپ در میدان آزادی احیای آثار و بقایای سنت‌های فراموش شده ایران و طهران قدیم بود و این کاری صحیح در راستای پایداری نوروز باستان است چون این اقدام علاوه بر اینکه ضرری به کسی و چیزی وارد نکرده بلکه اقدامی زیبا برای آگاه سازی نسل حاضر به رسوم گذشته بوده است.
موافقت میراث فرهنگی با شلیک توپ تعجب برانگیز است
از سوی دیگر ترانه طیبی، کارشناس ارشد معماری از مخالفان این اقدام بوده و در گفتگو با خبرنگار ایمنا، با اشاره به شلیک توپ در لحظه تحویل سال در جلوی برج آزادی اظهار کرد: برای زنده کردن سنت‌های قدیم، هیچ نکته مثبتی در این اقدام نمی‌بینم. ساختمان برج آزادی در مهرماه ۱۳۵۰ به بهره برداری رسیده و اکنون در آستانه ۵۰ سالگی خود به سر می‌برد.
این کارشناس معماری تصریح کرد: همه ساختمان‌ها دارای یک نوع خاصی از میکروموومنت‌هایی هستند و به همین دلیل نباید گفت که ساختمان‌ها در گذر زمان حرکت و تنشی ندارد. به همین علت عمر ساختمان‌های قدیمی به مرور رو به اتمام است.
طیبی گفت: اگر بخواهیم ساختمان‌های مهم که نمادی از شهر است تا ۱۰۰ یا ۲۰۰ سال آینده دوام داشته باشند نیازمند این است که با توجه دقیق، به اهمیت آن و رسیدگی خاص در این خصوص، از آن مراقبت کنیم تا بتوان از آنها در مدت زمان طولانی نگهداری کرد.
وی افزود: با توجه به اینکه فضای زیرین برج خالی بوده و دارای کاربری‌هایی است که بعضی از آنها غیر قابل دسترس عموم شهروندان است اقدامی که در کنار برج شکل گرفت عملی نابجا و نادرست بوده و به هیچ عنوان مورد تأیید نیست.
این کارشناس معماری تاکید کرد: هرگونه اقدامی که باعث شود تنش‌ها و یا میکروموومنت‌های موجود در ساختمان تشدید شود برای بنا آسیب‌رسان خواهد بود.
طیبی با بیان اینکه برج آزادی یک ساختمان سلبی است و از قدیم به برج شهیاد شناخته می‌شد، گفت: بنای کلی برج آزادی از سنگ و از سلبیت برخوردار است و هنگام شلیک توپ با موج انفجاری که تولید می‌شود و حرکت و وزنی که توپ دارد، امکان آسیب به بنای موجود در زیر زمین برج آزادی وجود دارد.
وی تصریح کرد: جای تعجب است که چگونه سازمان میراث فرهنگی تهران با وجود سخت گیری ها و قوانین مربوط به ساختمان‌های نمادین و تاریخی با اقدام شلیک توپ موافقت کرده و اگر به رسم یادبود سنت‌های قدیمی این حرکت برای سال‌های بعدی تکرار شود می‌تواند موجب خرابی‌های جبران ناپذیری به برج باشد.
کارشناس معماری افزود: اگر قصد زنده نگه داشتن این حرکت سنتی است، باید در محیطی آزاد و به دور از بناهای مهم شهر انجام شود اما اگر اجباری در انجام این اقدام باشد نشان دهنده آن است که یک بی کفایتی و بی تدبیری در پشت پرده آن؛ جا دارد، چون این بنا بنای کمی نیست و از همه ادوار تاریخ صحبت می‌کند و سازه‌های زیبا و انگشت شماری را در خود قرار داده است.
وی ابراز امیدواری کرد: صدای منتقدین به جایی برسد و این اتفاق تلخ در سال‌های آینده تکرار نشود.
برج آزادی در معرض اتفاقات بدتری از شلیک توپ است
حسن خلیل آبادی رئیس کمیته میراث شورای شهر تهران نیز در این خصوص به ایمنا گفت: میدان آزادی یکی از پلازاهای شهری است که ما در مراسم‌های مختلف از این فضا استفاده می‌کنیم، از جشن‌های ملی تا مذهبی این مکان تاریخی محلی برای گردهمایی‌ها در تهران است.
وی ادامه داد: این میدان ورودی غربی شهر تهران هم محسوب می‌شود و مردم نیز به سازه میراثی میدان آزادی تعلق خاطر دارند، به ویژه خاطرات زیادی در ایام انقلاب در این مکان به ثبت رسیده است بنابراین برگزاری مراسم‌هایی که منجر به حضور مردم در این میدان شود، اتفاق خوبی است.
خلیل آبادی با اشاره به اینکه برخی از فعالان میراثی اعتقاد دارند شلیک توپ ممکن است به سازه این برج میراثی لطمه وارد کند توضیح داد: این که ارتعاشات شلیک توپ می‌تواند به این سازه میراثی لطمه وارد کند باید مسئولان و کارشناسان فنی حوزه میراث فرهنگی در خصوص آن اظهار نظر کنند.
وی ادامه داد: برخی از فعالیت‌های همیشگی در اطراف برج آزادی انجام می‌شود که کم‌تر از شلیک توپ به این سازه لطمه نمی‌زند مانند خودروهایی که دهه‌هاست اطراف این برج تردد می‌کنند بنابراین به نظرم این محدوده باید به پیاده راه تبدیل شود.
خلیل آبادی گفت: اینکه این انفجار در چه فاصله‌ای از برج اتفاق افتاده است و شدت انفجار چه میزان بوده است، از سوی کارشناسان ارتش و میراث باید بررسی و در خصوص آن اظهار نظر شود و شورای شهر در زمان مقتضی، به استناد اظهارنظر کارشناسان به این موضوع ورود می‌کند اما اینکه مراسم‌های ملی و مذهبی ما در این مکان برگزار شود طبیعی است و جایگاه آن هم در همین فضاهای شهری است.
نظر شما