به گزارش خبرنگار ایمنا، تئاتر خیابانی یکی از قدیمی‌ترین و مردمی‌ترین گونه‌های تئاتر محسوب می‌شود چرا که از دیرباز مردم شاهد اجرای آن در محیط‌های باز و میادین شهری بوده‌اند. این نوع تئاتر برآمده از زندگی مردم بوده و سادگی در شیوه اجرا همواره منجر به ارتباط بیشتر اقشار مختلف جامعه با آن شده است. تخیل و بداهه پردازی دو ویژگی مهمی است که بازیگران اینگونه تئاتر باید بر آن مسلط باشند. تئاتر خیابانی به دلیل امکان اجرا در مکان‌های مختلف از جمله محله‌ها، خیابان‌ها و روستاها می‌تواند به عنوان یک ابزار آموزشی بسیار کارآمد برای انتقال مفاهیم مختلف و فرهنگ سازی مورد استفاده قرار گیرد.
پویا امامی، نویسنده، کارگردان و بازیگر تئاتر خیابانی است که حضور درخشانی در جشنواره‌های تئاتر سال ۹۹ داشته است و با حضور در جشنواره تئاتر مقاومت به عنوان بازیگر مرد قابل تقدیر معرفی شد، همچنین در جشنواره تئاتر سردار آسمانی رتبه دوم بازیگری و در جشنواره بین المللی تئاتر فجر نیز جایزه بهترین بازیگر مرد در بخش ویژه تئاتر خیابانی را برای نمایش "زندگی با طعم باروت" دریافت کرد.
او در گفت و گو با خبرنگار ایمنا، در باره تئاتر خیابانی می‌گوید: صاحب نظران، تئاتر را به دو دسته صحنه‌ای و بیرون از صحنه تقسیم می‌کنند. تئاتر صحنه‌ای در چهارچوب و پلتفرم صحنه اجرا می‌شود و دارای نور، صدا، موسیقی و دکور است. اما تئاتر بیرون از صحنه همانگونه که از نام آن پیداست خارج از چهارچوب صحنه اجرا و بسته به نوع مکان و ایده اجرایی، به چند زیرگروه تقسیم می‌شود که تئاتر خیابانی، نمایش روحوضی، نمایش شورایی، تئاتر پرفورمنس، فیزیکال، تعلیمی و پنهان برخی از آنها هستند.
این کارگردان تئاتر خیابانی با اشاره به ظرفیت تئاتر خیابانی، می‌افزاید: اینگونه از تئاتر ظرفیت بسیار بالایی برای شکل گیری و ایده پردازی دارد، چراکه در دل مخاطب اجرا می‌شود و همگام با او جلو می‌رود. از طرفی ارتباط مستقیم و کلامی با مخاطب برقرار کرده و او را با خود همراه می‌کند. در برخی تئاترهای خارج از صحنه می‌بینیم که مخاطب مسیر قصه و نمایش را تغییر می‌دهد که به این گونه از تئاتر، شورایی گفته می‌شود.
امامی ادامه می‌دهد: وجود چنین قابلیت‌هایی در تئاتر خیابانی، نشان دهنده ظرفیت بالای آن برای ارتباط برقرار کردن، انتقال مفاهیم، جذب مخاطب و حتی اعتراض است. در واقع می‌توان گفت گونه اصلی تئاتر خیابانی، تئاتر اعتراضی است.
وی اضافه می‌کند: در کشور ما چشم‌انداز تئاتر خیابانی بیشتر به نوع و دیدگاه جشنواره‌هایی که در این حوزه برگزار می‌شود بستگی دارد. تعداد جشنواره‌ها در این زمینه زیاد است و هر شهر به صورت تخصصی با موضوعیت خاصی برای تئاتر خیابانی جشنواره برگزار می‌کند که از همه مهم‌تر جشنواره تئاتر خیابانی مریوان است که به صورت بین المللی برگزار می‌شود. جشنواره تئاتر خیابانی فجر و مقاومت نیز در جایگاه بین‌المللی قرار می‌گیرند. در ردیف سراسری نیز جشنواره‌هایی چون جشنواره شهروند لاهیجان، فتح خرمشهر، ایثار و غیره قرار دارند. همچنین این گونه از تئاتر در مراکز استان‌ها به صورت مناسبتی و از سوی ارگان‌هایی مثل شهرداری، حوزه هنری، بنیاد حفظ ارزش‌های دفاع مقدس و سایر ارگان‌ها پیگیری می‌شود اما بیشتر از سوی شهرداری و برای موضوعات شهروندی تولید و اجرا می‌شود که برای مخاطبان بسیار جذاب است.
این کارگردان تئاتر خیابانی خاطر نشان می‌کند: به دلیل شیوع ویروس کرونا اکثر جشنواره‌های سال ۹۹ یکی پس از دیگری لغو شدند و هنرمندان این حوزه از حضور در آنها باز ماندند. اما چند جشنواره به صورت مجازی و تعدادی نیز با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به صورت حضوری برگزار شدند.
امامی تصریح می‌کند: اینکه کرونا تأثیر منفی بسیاری روی تئاتر گذاشته را به وضوح می‌توان دید، اما در باره اینکه بگوییم به دلیل شیوع ویروس کرونا تئاتر خیابانی می‌توانست پر رنگ تر شود، باید گفت تئاتر خیابانی همیشه رنگ و بوی خود را در جامعه داشته است. هنرمندان و مسئولان این حوزه تلاش کرده‌اند که چراغ تئاتر خیابانی را روشن نگاه دارند و این امر را نمی‌توان انکار کرد. با وجود این شرایط، نمایش‌هایی در زمان کرونا و نوروز اجرا کردم که می‌توانست بیشتر باشد. اما معمولاً اجرای تئاتر با مخالفت‌هایی از سوی وزارت بهداشت و ستاد مقابله با کرونا مواجه می‌شد که کاملاً طبیعی است و به آنها حق می‌دهیم.
وی با اشاره به آسیب‌های این گونه از تئاتر می‌گوید: مهم‌ترین نکته ضعف تئاتر خیابانی ایده و جذابیتی است که باید برای مخاطب داشته باشد. این گونه از تئاتر باید تفاوتی با تئاتر صحنه‌ای داشته باشد. کسی که تولید کننده و ایده پرداز اثر است باید از خود بپرسد که چرا من این تئاتر را در خیابان به اجرا در آورده‌ام؟ و چه چیزی مانع می‌شد که آن را در صحنه به نمایش بگذارم؟، بنابراین ایده و بن مایه کار است که می‌تواند برای مخاطب جذابیت ایجاد کند. ایده و طراحی در این تئاتر دارای ضعف است و کمتر در آثار دیده می‌شود.
این کارگردان تئاتر خیابانی با اشاره به اجرای نمایش در نقش حاجی فیروز، تاکید می‌کند: چند سال است که در نقش حاجی فیروز اجرا می‌کنم. لباس او را بر تن و صورتم را نیز سیاه می‌کنم، گاهی با حمایت ارگان‌ها و گاه به صورت کاملاً رایگان و صرفاً برای شاد کردن دل مردم این کار را انجام داده‌ام. این روزها سخنانی درباره اینکه سیاه بودن چهره حاجی فیروز جنبه نژادپرستانه دارد زده شده است، من واقعاً نمی دانم این سخنان از کجا نشأت می‌گیرد و چگونه وارد جامعه می‌شود. متأسفانه این روزها هر خبری وارد فضای مجازی می‌شود مانند بمب صدا می‌کند و همه کاملاً درگیر آن می‌شوند.
امامی می‌افزاید: توجه به جنبه‌های نژادپرستانه نتیجه اتفاقاتی است که در نقاط مختلف دنیا در حال رخ دادن است، اما شخصیت حاجی فیروز شاید مربوط به هزاران سال پیش باشد. در این خصوص می‌توان به کتاب "نمایش در ایران" اثر بهرام بیضایی مراجعه کرد. نمی دانم کسی که این سخن را گفته آیا مطالعه‌ای در این خصوص داشته است یا خیر، اما واقعاً این سخن را درک نمی‌کنم و بهتر است بیش از این درباره آن صحبتی نکنم.
وی درباره نگاه مسئولان به تئاتر خیابانی اینگونه توضیح می‌دهد: مسئولان مرکز هنرهای نمایشی یا کانون تخصصی تئاتر خیابانی برای پر رنگ کردن این تئاتر تلاش بسیاری می‌کنند و به واسطه جشنواره‌های متعددی که در شهرهای مختلف برگزار می‌شود، این تئاتر را جا انداخته‌اند. به همین دلیل اکثر مردم با اینگونه از تئاتر آشنا هستند. اما درباره وضعیت تئاتر خیابانی در شهر اصفهان باید گفت چندین سال است که هنرمندان تئاتر خیابانی تلاش می‌کنند که اصفهان نیز در این حوزه جشنواره‌ای به صورت کشوری داشته باشد، اما این اتفاق تا کنون رقم نخورده است. با این وجود هنرمندان تئاتر خیابانی فعالیت خود را در شهر اصفهان دارند، کار تولید می‌کنند، اجرا می‌روند و آثار خود را نیز برای جشنواره‌ها ارسال می‌کنند.
این کارگردان تئاتر خیابانی تصریح می‌کند: ای کاش مسئولان نگاه ویژه‌تری به تئاتر خیابانی داشته باشند، چراکه این گونه از تئاتر با مردم است و مردم نیز با آن هستند، اما هیچگاه نگاه کامل و دقیقی به آن صورت نگرفته است. امیدوارم نگاهی در خور تئاتر خیابانی و هنرمندان آن ایجاد شود. روز ملی هنرهای نمایشی را به همه اهالی تئاتر تبریک می‌گویم.
نظر شما