به گزارش خبرنگار ایمنا، در بخش اول گفت‌وگوی خبرنگار ایمنا با مسیح شریف مبحث مفهوم و چیستی «فیلم توریسم» و همچنین زیرساخت‌های لازم برای توسعه این مدل از گردشگری بررسی شد. در بخش دوم این گفت‌وگو درباره وضعیت فیلم توریسم در اروپا و همچنین ظرفیت رویدادهای سینمایی برای جذب گردشگری صحبت شده که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
تولی‌گری در حوزه فیلم توریسم در اروپا و ایران چه تفاوتی دارد؟
متولی کلان این موضوع در هر کشوری دولت آن است و در اروپا نیز همین‌گونه است. در واقع بازیگران اصلی آن وزارت گردشگری و وزارت فرهنگ و هنر هر کشور است. در برخی کشورها مانند کشورهای اروپایی، به دلیل بهره‌مندی از توان مدیریت بهره از جاذبه‌های متنوع و جذاب، بیش از هر جای دیگر چنین دفاتری که با نام فیلم کامیشن (Film commission) شناخته می‌شوند وجود دارد. فیلم کامیشن ها در اکثریت قریب به اتفاق شهرهای اروپایی متعدد وجود دارد و حتی پیش از شرایط کرونایی سالانه نمایشگاه‌های بزرگی از فیلم کامیشن های کشورهای مختلف به میزبانی یکی از آنها برگزار می‌شد و همه موسسات فیلم گرد هم می‌آمدند و لوکیشن‌های خود را تبلیغ می‌کردند و تهیه کنندگان، مدیران، کارگردان‌ها و اهالی فیلم، فرهنگ، سینما و تلویزیون می‌آمدند و می‌دیدند.
- بیشتر بخوانید: فیلم توریسم، معجزه پرده نقره‌ای سینما در گردشگری
با این حال در ایران و در فضاهایی که نیاز به همکاری وجود دارد ضعف داریم. اگر فیلم توریسم موضوعی بود که تنها متولی آن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود تصمیم‌گیری راحت‌تر بود، اما وقتی تعدد متولی رخ می‌دهد هماهنگ کردن آنها علاوه بر اینکه نیاز به مهارت‌های مدیریتی دارد، تعاملاتی می‌خواهد، شاید جنبه‌های فرهنگی پیدا کند، روحیه همکاری می‌طلبد و کار را پیچیده می‌کند.
یکی از علل پیشرفت نکردن صنعت گردشگری در ایران همین موضوع است، چرا که رونق گردشگری مستلزم همکاری دستگاه‌های مختلف است و نبود همکاری‌ها همچون چوبی است که لای چرخ قرار گرفته باشد. برای نمونه در گردشگری پزشکی وزارت بهداشت و وزارت میراث فرهنگی درگیر می‌شوند و این کار را سخت می‌کند. فیلم توریسم نیز از این قاعده مستثنی نیست.
رویدادهای سینمایی نظیر جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان چقدر می‌تواند در جذب گردشگر کمک کند؟
در پاسخ کوتاهی باید بگویم خیلی. اما این خیلی برای کمی شدن مستلزم ارزیابی علمی است که در آن ضعف داریم. سال گذشته برای جشنواره فیلم کودک و نوجوان به اصفهان آمده بودم. شهر برای برگزاری این جشنواره رنگ و بوی دیگری گرفته بود. ایستگاه‌هایی در سطح شهر تاسیس شده بود که فعالیت‌های فرهنگی زیبا و قابل تحسین انجام می‌دادند. این جشنواره سال هاست برگزار می‌شود و باید به برگزار کنندگان آن دست‌مریزاد گفت.
اما جشنواره در کجای چهارچوب فیلم توریسم قرار می‌گیرد؟ فیلم به عنوان یک رسانه دارای اهمیت بسیاری است. به عنوان مثال استفاده آمریکا از فیلم گویی هالیوود را به یک آژانس تبلیغاتی نه صرفاً در حوزه گردشگری که در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی تبدیل کرده است.
استفاده‌هایی که از فیلم به عنوان عاملی در جذب گردشگر می‌شود، را اصطلاحاً (On location) فیلم توریسم می‌نامند. یعنی گردشگران به واسطه اینکه لوکیشن هایی را در آن فیلم دیده‌اند تصمیم می‌گیرند که به محل‌هایی که در آن فیلمبرداری شده است سفر کنند و آنها را از نزدیک ببینند. اما بخش دیگری در فیلم توریسم داریم که با نام (of location) به آن اشاره می‌شود. یعنی عوامل دیگری غیر از لوکیشن فیلم‌ها گردشگران را جذب می‌کند که یکی از آنها جشنواره‌ها است که به عنوان یکی از مصادیق گردشگری فیلم محسوب می‌شوند چرا که محملی برای جذب گردشگر هستند. فقط اینکه جشنواره‌ای داشته باشیم کافی نیست باید هدفمان را مشخص کنیم. گاهی هدف سیاسی است گاهی فرهنگی و گاهی اقتصادی است.
حال اگر به اندازه‌ای که لازم است از هرکدام از این جنبه‌ها در برگزاری جشنواره فیلم باشد، می‌توانیم به آن اهداف برسیم. اگر گردشگری بخواهد در آن پررنگ شود باید در تعامل دستگاه‌های مختلف اتفاق بیفتد. از طرفی باید ببینیم جذب چگونه گردشگری برای آن جشنواره می‌خواهیم، گردشگر داخلی یا خارجی.
اگر هدف این باشد که گردشگر داخلی جذب کنیم باید فعالیت‌هایی که انجام می‌دهیم نیز معطوف به همین هدف باشد. پس باید در چهارچوب جغرافیای ایران اطلاع رسانی کنیم اما اگر هدف جذب گردشگر خارجی است باید واقع بین باشیم و ببینیم که چه کسی در دنیا علاقمند است که برای جشنواره فیلم کودک و نوجوان به اصفهان بیاید. در واقع نباید بازار هدف را اشتباه گرفت. آیا کشورهای همسایه هستند؟ اگر آنها باشند چه اقشاری از آنها به این فیلم‌ها علاقمند هستند؟ آیا خانواده‌ها هستند یا فیلمسازان؟ باید این موارد را به طور دقیق مشخص کنیم و در آن بازه زمانی امکان سفر آنها به کشور را فراهم کنیم تا بتوانیم در کنار بهره‌برداری‌های فرهنگی و سیاسی از آنها بهره برداری اقتصادی نیز داشته باشیم.
چنین چیزی مستلزم این است که افراد متخصصی داشته باشیم. فارغ‌التحصیلان بسیاری در رشته گردشگری داریم که موضوع پایان نامه آنها فیلم توریسم است. نتایج مطالعات این افراد چه می‌شود؟ کجا جذب می‌شوند؟ جذب نیروهای کارآمد و متخصص در حوزه‌ای که می‌خواهیم در آن فعالیت کنیم خود نوعی مهارت است بنابراین باید نیروهای انسانی کارآمد را تامین کرده و کار را به آنها واگذار کنیم و مدیریت لازم را انجام دهیم تا به هدف خود برسیم.
اگر به شما پیشنهاد ساخت یک فیلم برای معرفی غیر مستقیم جاذبه‌های گردشگری ایران را بدهند، می‌پذیرید؟
من عاشق خدمت کردن به کشورم آن هم از طریق رشته تخصصی و مورد علاقه ام هستم. اگر حاشیه نباشد و همه چیز پاک، تمیز و شسته و رفته باشد هر کسی عاشق این است که چنین کاری بکند.
در ایران چند اثر سینمایی مختلف در حوزه فیلم توریسم ساخته شده، بهترین آنها کدام است؟
نمی‌توانم ادعا کنم که از همه جزئیات فیلم‌ها و برنامه‌ها اطلاع دارم. اما به واسطه حرفه ام جستجو می‌کنم و می‌دانم که سریال‌های محبوب ناخودآگاه و بدون اینکه برای آن برنامه‌ریزی شده باشد، انگیزه و علاقه‌ای برای سفر به لوکیشن‌های فیلم در مخاطبان خود ایجاد می‌کنند. برای نمونه می‌توان از سریال پایتخت نام برد.
"قصه‌های مجید" افراد را به یاد اصفهان می‌اندازد. همچنین "خیلی دور خیلی نزدیک" رضا میرکریمی نیز در شناخته شدن روستای مصر و مناطق اطراف آن تاثیر گذار بود، اما چنین چیزی با برنامه‌ریزی نبوده است، چراکه برنامه منسجم و هدفمندی تحت عنوان فیلم توریسم نداریم.
در واقع برخی از فیلم‌ها باعث جذب افراد برای دیدن لوکیشن آنها شده‌اند، اما به عنوان مصداق فیلم توریسم به شکل برنامه‌ریزی شده و سازمان یافته‌ای که از آن یاد کردیم تلقی نمی‌شوند، زیرا از ابتدا برنامه‌ای تحت این عنوان که برای آن برنامه‌ریزی و طراحی محصول شده باشد وجود نداشته است. برای نمونه نقشه‌های مخصوص بازدید از لوکیشن فیلم‌ها طراحی و چاپ می‌شود، کتابچه‌های راهنما و تمام محصولاتی که گردشگران برای بازدید از لوکیشن ها نیاز دارند نیز تهیه می‌شود که ما در ایران آنها را نداریم.
گفت‌وگو از: یزدان روحانی - سرویس فرهنگ و هنر ایمنا
نظر شما