به گزارش خبرنگار ایمنا، سید محسن موسوی در وبینار "اقلیم و معماری" اظهار کرد: معماری اقلیمی را بر اساس عناصر آفتاب، دمای هوا، رطوبت، باد و بارندگی تعریف می‌کنند؛ این عناصر را که با نام عناصر اقلیمی یا کلایمت در معماری می‌شناسیم را می‌توان در ارتباط با سطح آسایش در زندگی انسان مورد تحلیل قرار داد.
وی افزود: حوزه‌های ساختمانی و به ویژه شهری به سمت استفاده انرژی‌های خاص و مصارف فسیلی پیش رفته است که پیامد و آثار سو زیست محیطی ایجاد و شرایط زیست پذیری را دچار اختلال کرده است.
موسوی بروز پدیده‌هایی مانند اثر گازهای گلخانه‌ای و جزیره‌های حرارتی را از مولفه‌هایی معرفی کرد که در مواجه با انرژی‌های فسیلی تعریف می‌شوند و افزود: مؤلفه مهم دیگری که باید به آن اشاره کرد اینورژن یا وارونگی دما است که به ویژه در فصل سرد سال با این پدیده روبه‌رو می‌شویم.
رئیس کمیسیون معماری عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر بجنورد گفت: با دگرگونی‌هایی که در استفاده از انرژی‌های فسیلی ایجاد شده با همسان سازی و یکسان سازی در حوزه معماری کنونی مواجه شده‌ایم؛ اکنون با گونه‌هایی از معماری اقلیمی روبه‌رو هستیم که دچار خودباختگی فرهنگی در حوزه ساختمانی و معماری است در صورتی که در گذشته طراحی ساختمانی و معماری کالبدی به طور عمده و شاخص مرتبط با جغرافیای شهری بودند و پدیده‌های جغرافیایی و اقلیم‌های آب و هوایی و مصالح بوم‌آور و مصالح سنتی تعیین کننده این راه بوده‌اند.
موسوی گفت: در حوزه اقلیم و معماری، دو شاخصه مهم وجود دارد که یکی از آنها هویت و طراحی معماری ساختمان‌های شهری است و دیگری اهمیت تامین آسایش و راحتی انسان در محیط زندگی است.
معماری قدیم ایران متناسب با اقلیم بود
رئیس کمیسیون معماری عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر بجنورد گفت: مسئله آلودگی هوای شهرها که مهم و فراگیر است بر معماری‌های جدید شهری تأثیرات زیستی منفی داشته است، معماری در قدیم متناسب با اقلیم‌های چهارگانه ایران مانند گرم و مرطوب، گرم و خشک، سرد و خشک و سرد و مرطوب بوده است.
وی تصریح کرد: به طور کلی از مولفه‌هایی که در طراحی اقلیمی باید به آن توجه داشت، موضوع اقلیم شناسی است که پدیده ثابتی نبوده و در گذر زمان دستخوش تغییرات می‌شود.
موسوی افزود: برای جغرافیا با گستره‌های مختلف باید مطالعات اقلیمی در دوره‌های زمانی متفاوت انجام شود حداقل زمان دوره‌های مطالعات آب و هوا شناسی، یکساله است و قطعاً یک دوره یکساله نمی‌تواند مشخص کننده نوع اقلیم یک منطقه باشد و به طور متوسط لحاظ دوره‌هایی پنج تا ۲۰ ساله نیاز است.
رئیس کمیسیون معماری عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر بجنورد گفت: در طراحی اقلیمی می‌توانیم پنج حوزه طراحی معرفی کنیم که در فضاهای معماری ایران کمتر مورد توجه، بحث و نقد قرار گرفته است که شامل پنج ساختار طراحی محوطه، طراحی فرم بنا، طراحی پلان ساختمان، طراحی پوسته ساختمان و طراحی باغچه‌های ساختمان بر اساس مقررات ملی ساختمانی کشور است.
نقش معماری در صرفه‌جویی در مصرف انرژی
وی گفت: مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمانی ایران، صرفه جویی در مصرف انرژی است که در زمینه مدیریت شهری، شهرداری‌های کشور و نظام‌های مهندسی کشور پیشنهاد می‌شود، همچنین به عنوان یک پیوست می‌توان از مبحث ۱۹ و صدور پروانه‌های ساختمانی استفاده کرد.
موسوی تصریح کرد: در اقلیم و معماری موضوع طراحی سیستم سرمایشی و گرمایشی خانه مطرح است که برای تامین آسایش انسان در زمینه اقلیمی و آب و هوا می‌توانیم از انرژی خورشیدی که در معماری سنتی ایران بیشتر مورد توجه بوده و به عنوان یکی از منابع بسیار خوب انرژی طبیعی در ایران است نام برد که در معماری کنونی کمتر از پیش در ساختمان سازی ها استفاده می‌شود؛ همچنین می‌توان از صفحات فوتوولتائیک در بام ساختمان‌ها به عنوان منبع انرژی گرمایی و تولید برق استفاده کرد که باز هم کمتر به آن توجه می‌شود.
وی با بیان اینکه بام‌های سبز یا روف گاردن ها به دلیل قرنطینه‌های ساختمانی در زمان شیوع کرونا برای قشر سالمندان ایجاد شدند اما در ساختمان‌های کشور ما کمتر دیده می‌شود، گفت: علاوه بر روف گاردن ها با کمبود سرانه فضای سبز شهری مواجه هستیم که می‌تواند در تنزل شرایط زیستی و آب و هوایی اثرگذار باشد.
بادگیرها نمونه شاخص معماری سنتی ایران
رئیس کمیسیون معماری عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر بجنورد در تحلیل ساختار بادگیرها در مناطق جنوبی ایران، گفت: بادگیرها در این مناطق حجیم‌تر هستند چون در مناطق جنوبی ایران حجم وزش باد بیشتر است در همین راستا بادگیرها را بزرگ‌تر احداث کرده‌اند تا بتواند حجم هوای بیشتری را در خود نفوذ دهد؛ این مثال‌ها را می‌توان در قالب بندر لنگه نمونه آورد چون یکی از نواحی سیمای معماری و شهری ایران بوده است.
موسوی اضافه کرد: بادگیرها یکی از نمونه‌های شاخص معماری اقلیمی و سنتی ایران بوده است اما اکنون ساختاری مناسب برای ایزوله کردن و یا عایق کردن فضا برای سرمایش و گرمایش و عایق مساعدی در حوزه‌های مسکونی ایران موجود نیست به همین دلیل مصارف انرژی بالا است.
رئیس کمیسیون معماری عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر بجنورد گفت: بام ساختمان از جمله موارد بسیار تعیین کننده و مهم است زیرا محل تابش حجم وسیعی از نور خورشید است؛ معمولاً طبقات بالایی ساختمان به دلیل جذب و انتقال انرژی، در فصل گرم سال برای سیستم سرمایش منازل هزینه‌های سنگینی را همراه دارد همچنین این سیستم‌ها بر محیط فضای شهر و محیط زیست شهری نیز تأثیر منفی می‌گذارد.
وی اظهار کرد: در گذشته مناطق شمالی کشور برای بحران رطوبت هوا از مؤلفه باد کمک گرفته می‌شد چون رطوبت در این مناطق پرفشار و سنگین است و جاذبه زمین رطوبت هوا را به سمت زمین منتقل می‌کند؛ بام‌ها شیروانی و بلند است و در شمال کشور همیشه با موضوع انتقال و سنگینی هوا از ارتفاع بام‌ها به زمین روبه‌رو بوده‌ایم.
موسوی تصریح کرد: رشته کوه البرز مانع از انتقال رطوبت از نواحی شمالی کشور به سمت فلات مرکزی است و امتداد و کشیدگی رشته کوه‌های زاگرس نیز از شمال غرب به جنوب شرق ایران است که این ارتفاعات منطقه فلات مرکزی را به نقاط گرم و خشک تبدیل کرده است.
نقش ایوان خانه‌ها در معماری سنتی
وی با بیان اینکه ایوان خانه‌ها نیز در چهار اقلیم ایران وجود داشته‌اند گفت: معماری ایوان‌ها در دو اقلیم معتدل و مرطوب و گرم و مرطوب بیشتر دیده می‌شدند و حجیم‌ترین ایوان‌ها در اقلیم‌های گرم دیده می‌شدند چون در برابر گرمای هوا نتیجه بخش و از بین برنده رطوبت هوا بوده است.
موسوی با بیان اینکه عمده معماری ایرانی اسلامی نوعی از معماری درونگراست، ادامه داد: از نمونه معماری‌هایی که در ایران برونگرا بوده است می‌توان به معماری اقلیم منطقه معتدل و مرطوب اشاره کرد به شکلی که خانه‌ها با فاصله زیاد از یکدیگر ایجاد شده و دارای چهار جهت ایوان کشی بوده است.
رئیس کمیسیون معماری عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر بجنورد تاکید کرد: قطعاً مباحث انسانی انرژی و محیط را باید در زمینه طراحی معماری اقلیمی و طراحی شهری در کنار هم مورد توجه قرار داد تا فضایی را ایجاد کنیم که شرایط زیست را برای جامعه بشری فراهم کند.
نظر شما