به گزارش خبرنگار ایمنا، شاعرخیز بودن زبان فارسی همیشه زبانزد بوده است، به گونه‌ای که ظهور هر شاعر فصلی تازه در ادبیات این مرز و بوم گشوده است. علاوه بر این شاعران نمادهای فرهنگی هر کشور محسوب می‌شوند، چرا که می‌توان گفت بخش مهمی از تربیت فرهنگی، اجتماعی و فکری جامعه را با زبان موزون و خیال رنگین خود بر عهده می‌گیرند. اصفهان شهری پر از نمادهای فرهنگی فراموش شده است، یکی از این آنها سرمایه‌های ادبیاتی و شاعران بلند آوازه‌ای است که در خود پرورده است. کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی یکی از شاعران سرآمد اصفهان است که در خانه خود غریب بود. غریبگی که آرامگاه تخریب شده او آنقدر آن را فریاد زد که صدایش به گوش مسئولان فرهنگی شهر رسید و با تصویب شورای اسلامی شهر اصفهان، هفتم دی ماه به عنوان روز " کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی" نامگذاری شده است.
محمد عیدی، رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزش شهرداری اصفهان درباره اهداف این نامگذاری، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: یکی از اهداف حوزه‌های فرهنگی شهرداری توجه به سرمایه‌های فرهنگی شهر و تلاش برای تبدیل آنها به سرمایه‌های نمادین است که در راستای هدف راهبردی تقویت هویت ملی-دینی، در مأموریت‌های محوله به معاونت‌های فرهنگی تعریف می‌شود. کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی شاعری است که پایه و رفعت بلندی دارد. معمولاً معتقدیم که اصفهان جلوه‌ای از کمال و جمال و جلال است؛ کمال اصفهان را از کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی، جمال را از جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی و جلال آن را از جلال‌الدین همایی گرفته‌اند.
کمال‌الدین؛ بزرگترین روایتگر اصفهان در عصر مغول
وی می‌افزاید: کمال‌الدین اسماعیل فرزند جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی آخرین و بزرگترین قصیده سرای قرن هفتم هجری و همتراز نام آوران و بزرگانی چون حافظ و سعدی است. شهرت این شاعر در زمانه خویش به حدی بوده است که حافظ شیرازی می‌کوشد در اشعار خود از کمال دلیل بیاورد. کمال‌الدین قصیده‌های بسیار خوبی دارد. همچنین غزلسرای بزرگی به شمار می‌رود. لطافت طبع و دقت نظر او به گونه‌ای بوده است که ملقب به "خلاق المعانی" می‌شود. از دید من کمال‌الدین علاوه بر اینکه شاعر بزرگی است، بزرگترین روایتگر اصفهان در کشاکش حمله مغول است و می‌توان تاریخ و سرگذشت اصفهان در آن ایام پر خطر و اضطراب را در اشعار او یافت.
معاون فرهنگی شهردار اصفهان ادامه می‌دهد: کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی علی رغم رتبه و مقامی که در شعر و ادب فارسی دارد، آنگونه که باید مورد توجه قرار نگرفته است. این شاعر در روز دوم جمادی‌الاول سال ۶۳۵ هجری قمری به دست مغولان کشته شده است که با تبدیل آن به هجری شمسی به روز هفتم دی ماه رسیدیم و نامگذاری به مناسبت آن را در قالب لایحه‌ای به شورای شهر تقدیم کردیم. با تصویب این شورا این روز به عنوان " روز کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی" نام گرفت.
عیدی درباره ثبت این روز در تقویم ملی، تصریح می‌کند: امیدواریم با همت شورای شهر، شهردار، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و فرهنگیان اصفهان بتوانیم این لایحه را به شورای عالی انقلاب فرهنگی تقدیم کنیم تا این روز در تقویم رسمی به اسم کمال‌الدین اسماعیل نامگذاری شود. بر حسب وظیفه فرهنگی که بر دوش حوزه‌های فرهنگی نهاده شده است، تلاش می‌کنیم تا رویدادهایی در این روز رقم بخورد که هم شهروندان فهیم اصفهان کمال‌الدین را به نیکی بشناسند و هم جهانیان رتبه و مقام او را دریابند.
وی در خصوص آرامگاه این شاعر می‌گوید: جلسه‌ای با حضور شهردار اصفهان برای طراحی و ساخت آرامگاه کمال‌الدین خواهیم داشت؛ تا اعتباری را برای این مساله در نظر بگیرند و بتوانیم حقی را که کمال بر گردن ادبیات و فرهنگ ما دارد با ساختن آرامگاهی در خور شأن او ادا کنیم. امیدواریم بتوانیم حق کمال‌الدین اسماعیل، جمال‌الدین عبدالرزاق و حتی صائب تبریزی که سرمایه‌های نهفته شهر اصفهان به شمار می‌روند را آنگونه که حق آنهاست به جا بیاوریم.
حافظ از اشعار کمال‌الدین اسماعیل استفاده کرد
علی اصغر بابا صفری، عضو هیأت علمی گروه ادبیات و زبان فارسی دانشگاه اصفهان با فرخنده خواندن این نامگذاری می‌گوید: قرن ششم دوره حکومت سلجوقیان است. شعر فارسی در این دوره سه شاخه دارد، شاخه نخست "شاعران خراسان" هستند که تقریباً ادامه سبک خراسانی شعر فارسی به حساب می‌آیند، شاخه دوم "آذربایجانی" است که شاعرانی چون خاقانی، نظامی، فلکی شروانی و مجیرالدین بیلقانی در آن شعر سروده‌اند و شاخه سوم "اصفهانی" است که کسانی چون جمال‌الدین عبدالرزاق، رفیع لنبانی، اثیر اومانی و شرف‌الدین شفروه در آن شعرسرایی کرده‌اند، اما برجسته‌ترین آنها جمال‌الدین عبدالرزاق پدر کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی است. کمال در دامان چنین پدری پرورش پیدا کرد و در شعر و شاعری به مرتبه‌ای رسید که توانست بسیار تأثیرگذار واقع شود.
وی می‌افزاید: دوره سلجوقی دوران گذار از شاخه خراسانی به دوره عراقی شعر فارسی است. بنابراین جمال‌الدین پایهگذار شاخه اصفهانی و کمال‌الدین ادامه دهنده راه پدر است و جزء طلایه‌داران و بنیان‌گذاران سبک عراقی محسوب می‌شود. کمال شاعری بسیار توانا و برجسته به شمار می‌رود که اشعارش در زمینه‌های مختلف در خور توجه و تأمل است. معانی تو در تو و پیچیده اشعار کمال و اشراف و احاطه او بر علوم و فنون مختلف از جمله طب، نجوم، فلسفه و کلام، تاریخ و علوم اسلامی منجر به خلاق المعانی خواندن او شد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه "کمال‌الدین اسماعیل در شعر فارسی بسیار تأثیرگذار است اما قدر، ارزش و اهمیت او به درستی مورد توجه قرار نگرفته است" ادامه می‌دهد: کمال در شعر شاعران پس از خود تأثیر بسیاری گذاشته است. حافظ صراحتاً در غزلی به شعر کمال اشاره کرده و می‌سراید: "ور باورت نمی‌کند از بنده این حدیث * از گفته کمال دلیلی برآورم / گر برکنم دل از تو و بردارم از تو مهر * آن مهر بر که افکنم آن دل کجا برم". همچنین قصیده‌ای در دیوان حافظ است که از دیوان کمال تأثیر پذیرفته است، علاوه بر این او بر شعر شاعران دیگر نیز تأثیر و نفوذ داشته است.
بابا صفری خاطر نشان می‌کند: نفوذ کلام کمال بسیار قابل توجه و مقام شاعری او بسیار بالا و برجسته است. کمال در قالب غزل شعر دارد، بیش از ۶۰۰ رباعی در دیوان او آمده است و در قالب‌های دیگر نیز شعر سروده است اما عمده شهرت او به واسطه سرودن قصیده است. قصاید او استوار، متین و محکم بوده و ردیف‌های دشواری دارند که سرودن آن کار هر کسی نیست. همچنین قصاید کمال عمدتاً مدحی است. با وجود اینکه اشعار او بیشتر در ستایش بزرگان زمان خود بوده است اما به آنها محدود نمی‌شود و در توحید خداوند، ستایش پیامبر اکرم و خاندان ایشان و موعظه نیز قصایدی سروده است.
آرامگاهی در شأن کمال بسازید!
وی تصریح می‌کند: قصاید او بیشتر در ستایش دو خاندان "آل ساعد" و "آل خجند" است که در دوره او بر اصفهان حکومت می‌کردند. آل ساعد حنفی و آل خجند شافعی مذهب بودند. این دو خاندان پیوسته با یکدیگر درگیری‌های مذهبی داشتند، اما کمال سعی می‌کرد ضمن مدح، خود را از این درگیری‌ها به دور نگاه دارد. البته عوائد چندانی از این مدح‌ها نصیب این شاعر نشده است و خیلی به شعرهای او توجه نکرده‌اند.
این استاد دانشگاه در خصوص نامگذاری هفتم دی ماه به عنوان " روز کمال" می‌گوید: این نامگذاری اتفاقی مبارک و در خور قدردانی و ستایش است. در واقع لازم بوده است که این کار بشود به شرط اینکه مقدمه‌ای برای یک نامگذاری در سطح ملی باشد، چراکه کمال‌الدین اسماعیل شاعر بزرگی است و اعتبار ملی دارد. یکی از لوازم این کار توجه به بازسازی آرامگاه کمال است. مصحح دیوان کمال اسماعیل، مرحوم دکتر حسین بحرالعلومی بیش از ۵۰ سال پیش که این دیوان را تصحیح کرد عکسی از یک مخروبه در مقدمه آن قرار داد و نوشت که آرامگاه کمال مخروبه ای است در خیابان کمال اصفهان؛ این آرامگاه در سال ۷۸ ۱۳ به وسیله شهرداری اصفهان بازسازی شد، اما این بازسازی به هیچ وجه در خور و شأن و حد کمال‌الدین اسماعیل نبود.
بابا صفری با بیان اینکه " پیشنهاد بازسازی آرامگاه را با مسئولان شهرداری در میان گذاشته‌ام" تاکید می‌کند: گویا قرار است آرامگاهی برای کمال طراحی شود، اما درخواست من این است که طراحی و ساخت آن به گونه‌ای باشد که به یکی از نمادهای برجسته فرهنگی شهر اصفهان تبدیل شود. این کار حرکت ارزشمندی برای مطرح کردن کمال به عنوان شاعری ملی است. آرامگاه او می‌تواند تبدیل به محلی برای بازدید ملی شود مانند آنچه درباره آرامگاه حافظ و سعدی در شیراز و خیام و عطار در نیشابور داریم. امیدوارم شهرداری همت کند و آرامگاهی در خور و شأن کمال‌الدین اسماعیل برای او بنا کند.
گزارش از: صدیقه کهیانی - خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر ایمنا
نظر شما